بررسی رفتار چین در درگیری ایران و اسرائيل/ تل‌آویو مدافع منافع پکن یا واشنگتن در منطقه؟

اقتصاد۲۴-در تنش میان ایران و اسراییل، موضع چین و آمریکا به عنوان نمایندگان شرق و غرب قابل توجه است. چین تا کنون درباره تنش میان ایران و اسرائیل اظهارنظر جدی نکرده است. شب چهارشنبه وزارت امور خارجه چین در بیانیه‌ای اعلام کرد عمیقاً نگران اوضاع آشفته خاورمیانه است و با نقض حاکمیت، امنیت و تمامیت ارضی لبنان و همچنین تشدید تضاد‌ها و گسترش درگیری‌ها مخالف است. در این بیانیه که بعد از حمله موشکی ایران صادر شده نامی از کشورمان برده نشده است. این در حالی است که آمریکا و متحدانش صراحتا اقدام تلافی‌جویانه ایران را محکوم کرده‌اند. سخنگوی این وزارتخانه گفته است «چین از جامعه بین‌الملل به‌ویژه کشور‌های با نفوذ مهم می‌خواهد که نقش سازنده‌ای ایفا کنند و از بی‌ثباتی بیشتر جلوگیری کنند. وزارت خارجه چین خواستار آتش‌بس همه‌جانبه و فوری در غزه شده و شکست در دستیابی به این امر را محرک اصلی «دور جدید آشفتگی کنونی در خاورمیانه» دانسته است.‌

به هر حال، چینی‌ها به واسطه سرمایه‌گذاری‌های عظیم چندسال اخیر در خاورمیانه، به دنبال ثبات در منطقه‌اند. هر عاملی که ثبات در خاورمیانه را برهم بزند، مورد انتقاد چینی‌هاست. در این دوره نیز چینی‌ها به خوبی می‌دانند که اسراییل عامل تنش‌زای منطقه است و در سازمان ملل نیز انتقاداتی به آن داشته‌اند.

انتقادات چین به اسراییل

محمد کشاورززاده، سفیر سابق ایران در چین، معتقد است که با توجه به سرمایه‌گذاری چینی‌ها در خاورمیانه، مواضع آن‌ها نسبت به اقدامات اسراییل انتقادی است. او می‌گوید: «چینی‌ها به خوبی می‌دانند که اسراییل باعث بی‌ثباتی در منطقه است و بار‌ها این نظر را ابراز کرده‌اند. سخنرانی اخیر آقای فوسون، نماینده چین در نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل حاکی از این مسأله است. آن‌ها بار‌ها نسل‌کشی در غزه را مورد انتقاد شدید قرار دادند و بار‌ها خواستار پایان دادن به این کشتار شدند. چینی‌ها خواستار احترام به تمامیت ارضی لبنان هستند و از بی‌احترامی اسراییل به دبیرکل سازمان ملل هم انتقاد کردند. چینی‌ها در طول جنگی که علیه مردم فلسطین رخ داده و در آنجا تعداد زیادی از مردم بی‌گناه کشته شدند، از مردم فلسطین حمایت کرده و خواستار آتش‌بس فوری شده‌اند. اختلافات زیادی در این زمینه با اسراییل از سوی چین وجود دارد.»

سرمایه چینی در گرو آرامش منطقه

سفیر سابق ایران در چین معتقد است که چینی‌ها به دنبال حفظ آرامش در خاورمیانه‌اند و به همین خاطر در روابط ایران و عربستان نیز به عنوان واسطه عمل کردند. او می‌گوید: «ما روابط گسترده‌ای با چین داریم و در زمان ترور شهید سلیمانی هم چین تنها کشوری بود که این واقعه را به عنوان جنایت جنگی مطرح کرد. چینی‌ها می‌دانند که اسراییل به عنوان عامل آمریکا، دنبال مهار چین در خاورمیانه است. چینی‌ها به واسطه سرمایه‌گذاری‌هایشان دنبال آرامش در منطقه هستند و به همین خاطر برای بهبود روابط ایران و عربستان تلاش کردند، اما آمریکا دنبال تنش در خاورمیانه است. به نظر من چینی‌ها هیچوقت طرف اسراییل را نخواهند گرفت، چون اسراییل در طرف تاریک تاریخ ایستاده و کشتار تاریخی از چشم چینی‌ها دور نمی‌ماند.»

بیشتر بخوانید :بیانیه ضدایرانی گروه ۷ و حمایت از اسرائیل

طرح ضد چینی نتانیاهو

کشاورززاده معتقد است که طرح کمربند سبز نتانیاهو بیش از آنچه طرحی ضد ایرانی باشد، طرحی ضد چینی است. او می‌گوید: «اسراییلی‌ها در طرح‌های ضدچینی به نیابت از آمریکا بار‌ها حضور داشته‌اند. ایجاد کریدور سبز یک طرح ضدچینی است. طرح کمربند سبز نتانیاهو به جای اینکه یک طرح ضدایرانی باشد یک طرح ضدچینی است. نتانیاهو در سازمان ملل گفت یک کریدور سبز کالا از هند به امارات و عربستان و اسراییل و اروپا ایجاد خواهیم کرد؛ این طرح یک طرح ضدچینی است. این طرح از هند شروع می‌شود و به اسراییل می‌رسد. آن‌ها می‌خواهند کمربند تجاری چین را تحت تأثیر قرار دهند.»

افکار عمومی چین برعلیه اسراییل

کشاورززاده معتقد است که افکار عمومی چین به واسطه اقدامات اسراییل در منطقه با آن‌ها همراه نیست و اسراییل به عنوان یک عامل بی ثبات‌کننده شناخته می‌شود. او می‌گوید: «افکار عمومی چین هم هیچگاه طرفدار اسراییل نبوده‌اند و، چون خود چینی‌ها تجربه کشتار را چشیده‌اند، با مردم منطقه همدردی می‌کنند. چین به عنوان دومین اقتصاد دنیا و عضو شورای امنیت سازمان ملل، در پی روابط خوبی که با ایران پیدا کرده، حتماً به نظرات ایران توجه می‌کند. چینی‌ها میان ایران و اسراییل، هیچگاه طرف اسراییل را نمی‌گیرند. شهادت سردار نیلفروشان و سیدحسن نصرالله، از چشم چینی‌ها دور نمانده و این اقدامات اسراییل را به عنوان عامل بی‌ثباتی تحلیل کرده‌اند و ریشه آن را در حمله اسراییل به غزه تحلیل کرده‌اند. غربی‌ها دنبال این بوده‌اند که چین این اقدام ایران را محکوم کنند، اما با شکست مواجه شدند.»

غربی‌ها همواره تلاش کرده‌اند که چینی‌ها را در رقابت‌های نظامی و سیاسی خاورمیانه از ایران دور کنند. اگرچه چین چندان هم به ایران نزدیک نیست، اما در چنین شرایطی که منافع اقتصادی و سیاسی‌اش در خاورمیانه توسط اسراییل مورد تهدید است، خود را در کنار ایران نشان می‌دهد. چینی‌ها می‌دانند که طرح کمربند سبز نتانیاهو یک طرح آمریکایی برای تهدید منافع چین است و به همین خاطر به دنبال برهم زدن نقشه‌های اسراییل و ثبات در خاورمیانه‌اند.