احتمالات پیش رو در نزاع ایران و اسرائیل؛ آیا واشنگتن ترمز جنگ‌طلبی تل‌آویو را می‌کشد؟

اقتصاد۲۴-به تازگی ویلیام برنز، رئیس سیا، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در مصاحبه‌ای گفته «سیا ارزیابی نکرده است که اسرائیل یا ایران به دنبال یک درگیری همه‌جانبه هستند، اما همچنان این خطر وجود دارد.» او تاکید کرده «اسرائیل به حزب‌الله، مهم‌ترین و قدرتمندترین نماینده ایران «خسارت بزرگی» وارد کرده است»، اما به گفته رئیس سیا اگرچه اسرائیل یک سری موفقیت‌های تاکتیکی کسب کرده است، چالش عمده این است که موفقیت‌هایش را به یک استراتژی مؤثر تبدیل کند و با به کار گرفتن ترکیبی از قدرت، اطلاعات و دیپلماسی، پیشرفتی در برقراری آتش‌بس در مرز‌های شمالی‌اش با لبنان و همچنین در غزه حاصل شود. موضوعی که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی با نحوه پاسخ اسرائیل به حمله موشکی ایران نیز گره خورده است.

این در حالی است که همزمان با سالگرد حملات حماس در هفتم اکتبر ۲۰۲۳، نتانیاهو از عزم خود برای بازگرداندن اٌسرا گفت و این که تا «خنثی شدن همه تهدیدات آینده» به جنگ ادامه خواهد داد. اظهارات نخست وزیر اسرائیل برای ادامه دادن جنگ در شرایطی است که به گفته مقام‌های بهداشتی حماس، از حمله هفتم اکتبر تا کنون، حدود ۴۲ هزار نفر از جمله زنان و کودکان در جریان حملات اسرائیل به غزه کشته شده‌اند.

در همین راستا اسرائیل بعد از دومین حمله موشکی ایران تلاش کرده گزینه‌هایی را برای حمله مطرح کند که فراتر از توانمندی‌های او برای کنترل پاسخ‌های ایران است. مشخصا حمله اسرائیل به برنامه هسته‌ای ایران را که به عنوان یک تهدید وجودی تلقی می‌شود در رسانه‌های خود برجسته سازی کرده و آن را به عنوان گزینه‌ای محتمل مطرح نمایند. موضوعی که طرح آن نیز واکنش‌های شدیدی در داخل کشور داشته و عده‌ای از کاربران در شبکه‌های اجتماعی مسئله ضرورت ارتقای توانمندی‌های نظامی ایران به سلاح اتمی را مطرح می‌کنند. موضوعی که اگرچه پیشتر از حٌرمت شرعی آن از سوی مقامات عالی کشورمان بیان و بر آن تاکید شده است.

اما این موضوع مانع از آن نشد که رسانه‌های اسرائیلی از هدف قراردادن تاسیسات هسته‌ای ایران به عنوان گزینه بلقوه پاسخ به ایران یاد نکنند. کانال ۱۲ اسرائیل نیز روز یکشنبه بار دیگر اعلام کرد که اسرائیل تصمیم خود را در خصوص پاسخ به حمله موشکی ایران به تل آویو گرفته، اما «مذاکرات در مورد روش، هدف و بهترین زمان حمله همچنان بین مقام‌های ارشد کشور ادامه دارد.» بنا بر اعلام این رسانه، اهداف احتمالی در این حمله برنامه‌ریزی شده می‌تواند شامل تاسیسات مهم نفت و گاز، نهاد ریاست جمهوری و مقر‌های اصلی سپاه باشد.

بیشتر بخوانید:پشت پرده رقابت تهران و ریاض؛ رمزگشایی از نقش‌آفرینی عربستان در میانه رویارویی تل‌آویو و مقاومت

سکوت کانال ۱۲ اسرائیل در مورد تاسیسات هسته‌ای ایران به عنوان یکی از اهداف احتمالی حمله اسرائیل در حالی است که شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان، به نقل از یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا گزارش داد که اسرائیل از ابراز اطمینان به دولت جو بایدن در خصوص عدم حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران خودداری کرده است.

این گمانه زنی رسانه‌های اسرائیلی در حالی بود که خبرگزاری تسنیم، خبر داد که «طرح پاسخ لازم» به حمله احتمالی اسرائیل به اهدافی در خاک ایران، «کاملاً آماده است و در صورتی که اسرائیل اقدامی کند، تردیدی در عملیاتی شدن ضربه متقابل ایران وجود نخواهد داشت» به گفته مقام آگاه گفتگوکننده با تسنیم، «در طرح ایران، چند نوع ضربه متقابل و مشخص وجود دارد» که بسته به سطح حمله احتمالی اسرائیل پاسخ متناسب انتخاب خواهد شد. او همچنین تاکید کرده که «ایران بانک اهداف متعددی از اسرائیل دارد و وعده صادق۲ هم نشان داد که هر نقطه‌ای که اراده کنیم، می‌توانیم با خاک یکسان کنیم.» اظهارنظر‌هایی که انتظار می‌رفت امریکایی‌ها بیش از قبل برآشفته کند تا برای جلوگیری از تنش‌ها در خاورمیانه، اسرائیل را کنترل کنند.

اما سازمان روزنامه‌نگاری سیاسی «پلیتیکو» در گزارشی به بررسی محدودیت‌های جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا و دولت او برای تاثیرگذاری بر اسرائیل و شخص بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر این کشور پرداخت و نوشت «جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا و مشاوران ارشدش از تل‌آویو خواسته‌اند که هنگام پاسخ به حملات موشکی ایران به اسرائیل، از حملات مستقیم به تأسیسات هسته‌ای ایران خودداری کند. برخی از تحلیلگران سیاسی از این موضوع به‌عنوان جدیدترین نشانه از محدودیت قدرت واشنگتن در جلوگیری از اقدامات تل‌آویو نام برده‌اند.»

پولیتیکو در ادامه این گزارش تاکید می‌کند «مشاوران کاخ سفید تمایل دارند که پاسخ اسرائیل به حمله ایران، استراتژیک، اما محدود باشد، رویکردی که می‌تواند هم تاثیرگذار باشد و هم مانع جنگی تمام‌عیار در منطقه شود. اما رئیس‌جمهوری آمریکا در حال حاضر ممکن است نقش کمتری در شکل‌دهی به وقایع داشته باشد.» مقام‌های آمریکایی که برای نگارش این گزارش با آن‌ها گفتگو شده است، گفتند که بایدن به نزدیکان خود گفته است باور ندارد همتای اسرائیلی‌اش به دنبال توافق آتش‌بس باشد. او در ادامه استدلال کرده که نتانیاهو در تلاش است تا درگیری را ادامه دهد تا آینده سیاسی خود را نجات دهد و به ترامپ در انتخابات نوامبر کمک کند.

بیشتر بخوانید:بمباران یک بیمارستان صحرایی ایران در مرز سوریه و لبنان

در همین حال روزنامه امریکایی وال‌استریت ژورنال نیز در گزارشی به نقل از مقام‌های مطلع از برنامه هسته‌ای ایران نوشت: «حملات هوایی اسرائیل به سایت‌های غنی‌سازی هسته‌ای ایران آسیب می‌رساند، اما برای توقف کامل برنامه هسته‌ای این کشور با چالش‌های زیادی روبرو خواهد شد. مشخص نیست که حملات اسرائیل تا چه حد می‌تواند به تأسیسات جدیدی که تهران در اعماق زمین در نطنز یا فردو ساخته است، نفوذ کند... چالش‌هایی فراتر از استحکاماتِ این تاسیسات نیز وجود دارد. ایران بیش از پنج تن اورانیوم غنی شده شامل ۱۶۵ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا را در خارج از تاسیسات غنی‌سازی خود و در کنار کامیون‌های متحرکی که می‌توانند آن‌ها را به سرعت جابه جا کنند، نگهداری می‌کند.»

ناظران سیاسی معتقدند محاسبه اسرائیلی‌ها به این صورت است که حزب‌الله در حال حاضر در موقعیتی ضعیف قرار دارد و فرصت مناسبی برای وارد آوردن آسیب جدی به این گروه و تغییر شرایط راهبردی در تپه‌ها و شهر‌های دو سوی مرز اسرائیل و لبنان پیش آمده است. هرچند آمریکا، بریتانیا و دیگر متحدان اسرائیل، و همین طور منتقدانش، معتقدند که تنها امید فرونشاندن این بحران خطرناک، دستیابی به آتش‌بس در غزه و لبنان است.

از سوی دیگر به نظر می‌رسد برخی برتری‌های تاکتیکی اسرائیل بر حزب الله لبنان، نتانیاهو را به این نتیجه رسانده که قادر است مسئله تهدید هسته‌ای ایران را با موقعیت فعلی به دست آمده برای حمله ایران جبران و حل کند. اشتباهی راهبردی که امریکا و ائتلاف غرب از آن آگاهند و نگرانند اسرائیل دست به اقدامی بزند که برای آن‌ها هم غافلگیرکننده باشد. اقدامی که تمام خطوط قرمز را برای آغاز درگیری تمام عیار میان ایران و اسرائیل از میان خواهد برد. آیا امریکا خواهد توانست ترمز قطار جنگ طلبی اسرائیل را بکشد؟ باید منتظر چگونگی پاسخ اسرائیل به ایران ماند.