فاجعه فرو نشست بیخ گوش تاریخ ایران / سیاه چاله فرونشست زمین در فاصله ۱۰ متری نقش‌رستم + عکس

اقتصاد۲۴- عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه برداشت بی‌رویه آب برای مصارف کشاورزی علت اصلی فرونشست زمین در منطقه مرودشت، تخت جمشید و نقش‌رستم است، گفت: فرونشست‌ها به فاصله ۱۰ متری نقش رستم و ۳۰۰ تا ۵۰۰ متری تخت جمشید در حال وقوع است و به صورت شکاف‌های عظیم قابل مشاهده است.
مریم دهقانی امروز، ۲۶ مهرماه در حاشیه مراسم «شب علم» دانشگاه شیراز در بررسی فرو نشست در دشت مرودشت که زنگ خطری برای استان فارس محسوب می‌شود، گفت: فرو نشست در اکثر دشت‌های ایران در حال وقوع است و علت اصلی فرونشست‌هایی که رخ می‌دهد برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی است.

وی ادامه داد: فرونشست‌ها به فاصله ۳۰۰ یا ۵۰۰ متر از تخت جمشید و ۱۰ متر از نقش‌رستم در حال اتفاق است و شکاف‌های عظیمی که به واسطه فرونشست رخ داده است کاملاً قابل مشاهده هستند.
دهقانی اظهار کرد: اولین کشوری که فرونشست را به صورت بحرانی تجربه کرد کشور آمریکا بود که در سال ۱۹۷۷ سطح زمین در اندازه ۹ متر نشست پیدا کرد و علت آن کشاورزی و برداشت بی‌رویه آب از مخازن زیرزمینی بود.

وی رخداد‌های فروچاله را از پیامد‌های فرونشست زمین دانست و تصریح کرد: استان فارس یک اقلیم خشک دارد و برای مصارف کشاورزی مجبور است از آب‌های زیرزمینی استفاده کند. فرونشست نتیجه توسعه زمین‌ها و برداشت آب از چاه است بدون توجه به اینکه میلیون‌ها سال طول می‌کشد تا آب در سفره‌های زیرزمینی جمع شود.
عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه چند سال پیش در دشت ایج استهبان به یکباره در عرض چند ثانیه فروچاله‌ای به وسعت ۱۰۰ متر رخ داد، گفت: این دشت مانند ۷۰ دشت استان فارس در حال فرو نشست است، البته در اکثر شهر‌ها مانند تهران نیز فروچاله‌ها به وفور در حال رخ‌داد است.

وی با اشاره به اینکه از دشت مرودشت به عنوان بحرانی‌ترین دشت در ایران می‌توان نام برد، بیان کرد: تمام دشت به وسعت ۷ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع در حال نشست است و ماکسیمم نرخ نشست در آن ۳۰ سانتی متر در سال برآورد شده است. در دشت‌های مرودشت به وسعت بسیار زیادی کشاورزی انجام شده است و بدون توجه به بحث کمبود آب، استان فارس رتبه اول تولید گندم در کشور را دارد.
دهقانی ادامه داد: ماهواره‌های راداری با تصویربرداری از سطح زمین ۷۰ منطقه فرونشست را در سطح استان شناسایی کرده و بحرانی‌ترین دشت مرودشت شناسایی شده است. بیشترین ریت نشست در منطقه نزدیک بیضا حدود ۳۰ سانتی متر در سال برآورد شده است.

بیشتر بخوانید: سهم مهاجران افغانستانی از منابع آب ایران؛ هر روز ۳۸ میلیون مترمکعب + فیلم

وی تصریح کرد: تمام قسمت‌های شهر مرودشت با نرخ مختلف در حال نشست است، غیر از مرودشت پتروشیمی با آن ساز‌ها و زیرساخت‌های مهم در حال نشست است و ماکسیمم نشست ۱۴ سانتی متر در سال برآورد شده است. منطقه «کوشک» در شمال شرق مرودشت بالاترین نرخ فرونشست را دارد و کل مجموعه مسکن مهر شهر مرودشت با میزان ۱۸ سانتیمتر در حال نشست است و به دلیل اینکه یک محدوده بسیار وسیع با این میزان نشست می‌کند آن را متوجه نشده و دیوار‌ها ترک نمی‌خورد، شاید در آینده این موضوع را مشاهده کنیم و ترک‌های آن را همانند محدوده تخت جمشید ببینیم.

دهقانی با تأکید بر اینکه بار‌ها به مسئولان هشدار داده شده است که برداشت آب را کنترل کنند و چاه‌های غیر مجاز را ببندند، گفت: در واقع این اولین راهکار است که جلوی افت بیشتر آب‌های زیرزمینی گرفته شود.
وی دومین راهکار را ایجاد تسهیلات برای کشاورزان دانست و گفت: کشاورزی باید به سمت کشاورزی هوشمند و روش‌های نوین آبیاری برود که آب کمتری مصرف شود. ایران اقلیم خشکی دارد ما محصولات کشاورزی تولید می‌کنیم و آن را به کشور‌های مختلف صادر می‌کنیم این موضوع مصداق بیماری است که به خونریزی افتاده و از دست دیگر آن خون می‌گیریم که به دیگران اهدا کنیم.

دهقانی بیان کرد: باید به سمت تجارت آب مجازی روی بیاوریم و شغل‌های پایدار برای کشاورزان ایجاد کنیم تا کشاورزی در ایران محدود شود و برای تغییر الگوی کشت فرهنگ‌سازی کنیم.
عضو هیئت علمی بخش مهندسی راه، ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز افزود: مردم وظیفه دارند به شکل ممکن صرفه‌جویی کند نه اینکه آب کم است در واقع آب اصلا نیست؛ بنابراین باید مدت زمان دوش گرفتن را به ۲ الی ۳ دقیقه برسانیم، آب آشامیدنی را برای آبیاری فضای سبز استفاده نکنیم، ماشین‌ها را با آب آشامیدنی نشوییم، اگر شیر‌های منزل چکه می‌کند در اسرع وقت آن را عوض کنیم. این مسائل شاید ابتدایی به نظر برسد، اما در بحران کم آبی ایران تنها راهی است که می‌تواند ما را از بحران در امان بدارد.
وی در پایان با بیان اینکه نجات آب، نجات زمین و نجات زندگی است، اظهار کرد: منابع آب در حال اتمام است و باید همه بحران آب را جدی بگیرند.