تغییر معادلات در خاورمیانه با بازگشت ترامپ؛ آمریکا بر سر دوراهی/آیا ایران در آستانه تغییر دکترین نظامی است؟

اقتصاد۲۴-امواج میدیا با انتشار یادداشتی مدعی شد، مقام‌های رسمی ایران می‌گویند که پاسخ به اسرائیل کوبنده و سخت خواهد بود؛ هم‌زمان کمال خرازی، عضور شورای راهبردی سیاست خارجی نیز تاکید کرد که ایران می‌تواند محدودیت‌های اعمالی بر بُرد موشک‌هایش را کنار گذاشته و در دکترین هسته‌ای خود تجدید‌نظر کند. این در حالی است که مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری میانه‌رو ایران نیز اعلام کرده که برقراری آتش‌بس در غزه و لبنان می‌تواند بر شدت و نوع حملات انتقام‌جویانه ایران علیه اسرائیل تاثیر بگذارد.

خط‌و‌نشان ایران برای اسرائیل

امواج میدیا در ادامه این گزارش آورد، تلویزیون المیادین لبنان اول نوامبر در مصاحبه‌ای با کمال خرازی احتمال تغییر سیاست‌های موشکی و هسته‌ای ایران را بررسی کرد. خرازی با تکرار سخنان خود در ماه می ۲۰۲۴ بار دیگر اعلام کرد که ایران اگر با تهدیدی وجودی روبه‌رو شود، دکترین هسته‌ای خود را تغییر خواهد داد.

 او با اشاره به پیشرفت در برنامه هسته‌ای ایران گفت که تهران آماده ساخت سلاح هسته‌ای است، اما فتوای رهبری چنین فعلی را ممنوع اعلام کرده است. دیپلمات ارشد پیشین ایران همچنین گفت که محدودیت بُرد ۲۰۰۰ کیلومتری (۱۲۴۳ مایلی) موشک‌های ایران به‌واسطه حساسیت‌های غرب بالاخص اروپا لحاظ شده است و از همین‌رو در صورت تهدیدی وجودی "احتمال افزایش بُرد موشک‌های ایران وجود دارد".

این رسانه در ادامه این گزارش مدعی شده است: پیشنهاد ایران مبنی بر آمادگی برای بازنگری در سیاست‌های نظامی‌اش آن‌هم در شرایطی که مقام‌های رسمی این کشور از پاسخی قطعی و تلافی‌جویانه به اسرائیل می‌گویند و تاکید دارند که این پاسخ می‌تواند هم‌صدا با مقاومت داده شود، در کانون توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی مجلس در دوم ماه نوامبر گفت که "همه اعضای" شورای عالی امنیت ملی به پاسخ نظامی علیه اسرائیل رای مثبت داده‌اند.

کوثری یکی از فرماندهان سابق سپاه نیز تاکید کرد که نیرو‌های مسلح در مورد زمان دقیق حمله تلافی‌جویانه ایران تصمیم خواهند گرفت. چند روز پیش از آن، یعنی در ۳۱ اکتبر، حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران به اسرائیل هشدار داده بود: «پاسخ غیرقابل تصوری دریافت خواهد کرد». با این حال، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران در سوم ماه نوامبر گفت که آتش‌بس در غزه و لبنان، جایی‌که اسرائیل در حال جنگ است، می‌تواند بر شدت و نوع واکنش ایران تأثیر بگذارد.

ایران در آستانه تغییر دکترین نظامی قرار دارد؟

به ادعای امواج میدیا، با افزایش تنش‌ها، به‌ویژه در سال جاری، افزایش پیشنهاد‌ها در باب تغییر دکترین هسته‌ای و نظامی ایران افزایش یافته است. مقام‌های رسمی ایران بار‌ها ادعای غرب در باب خواست تهران جهت دستیابی به سلاح هسته‌ای را رد کرده‌اند، اما تاکید دارند که تعریف این محدودیت، جنبه سیاسی دارد نه فنی. به بیانی دیگر، ایران در عرصه برنامه هسته‌ای و نظامی خود پیشرفت‌های جدی را به‌دست آورده، اما از منظر سیاسی خواهان تنش‌زایی نیست. علی اکبر صالحی، رئیس پیشین سازمان انرژی هسته‌ای بین سال‌های (۲۰۰۹-۱۰، ۲۰۱۳-۲۱) و دیپلمات ارشد سابق در سال‌های (۲۰۱۱-۲۰۱۳)، در مصاحبه تلویزیونی در ماه فوریه ۲۰۲۴ نیز گفته بود که ایران به لحاظ فنی و علمی "همه آستانه‌های هسته‌ای را پشت سر گذاشته است".

بیشتر بخوانید:عملیات وعده صادق ۳ چگونه است؟

محمدعلی (عزیز) جعفری، فرمانده وقت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (۱۹-۲۰۰۷) در سال ۲۰۱۷ نیز گفته بود که دلیل اصلی رضایت ایران از بُرد موشک‌هایش این است که پایگاه‌های آمریکا در منطقه از قبل در دسترس بوده‌اند. حسین سلامی که در آن زمان به‌عنوان معاون فرمانده کل سپاه فعالیت می‌کرد، به قدرت‌های اروپایی هشدار داد که ایران در صورتی‌که فعل و انفعال‌های این بازیگران را به‌عنوان تهدید تلقی کند، بُرد موشک‌های خود را افزایش خواهد داد.

به ادعای امواج میدیا، تهدید‌های ایران به انتقام‌گیری، در بحبوحه گزارش‌های منابع اسرائیلی مبنی بر آماده شدن تهران برای پاسخ مطرح می‌شود؛ پاسخی که ادعا می‌شود ترکیبی و چندلایه باشد و شاید با همکاری بازیگران ثالث، یعنی اعضای محور مقاومت اجرایی شود. به ادعای ناظران، اسرائیل در طول یک‌سال گذشته و به‌دنبال تشدید تنش‌ها بوده و در جریان رویارویی عریانش با ایران تلاش داشته و دارد تا پای ایالات‌متحده را به میدان رویارویی باز کند. در چنین شرایطی گروهی مدعی‌اند که افزایش تنش‌ها ممکن است زمینه را برای تغییر دکترین هسته‌ای و نظامی ایران فراهم کند؛ سناریویی که می‌تواند معادلات امنیتی خاورمیانه را تحت‌تاثیر قرار دهد.