گردشگری به قیمت مرگ حیات‌وحش دربند

اقتصاد۲۴-چراغ خاموش پیش می‌روند. بعد از حکم دادستانی دیگر لودری وارد کویر لوت یا منطقه حفاظت‌شده نشده است. افرادی به‌بهانه تحقیقات، اما در رفت‌وآمدند و تخمین می‌زنند که چگونه می‌توان از رودخانه «حر» از دره «دزد» در داخل پناهگاه حیات‌وحش آب را به‌سوی کویر شهداد هدایت کرد. خیال دارند از طریق خط انتقال آب در نزدیکی گود‌های نمکی یک دریاچه دائم وسط کویر ایجاد کنند. درست بغل‌دست اکو کمپ گردشگری که قرار است در دل لوت بسازند. ایراد ماجرا اینجاست که علی‌رغم اینکه طرح با حکم دادستانی راور و پیگیری محیط‌زیست متوقف شده است، رئیس سازمان میراث‌فرهنگی استان صرفاً این صحبت‌ها را شایعه و شنیده می‌پندارد و تأکید دارد هیچ اتفاقی نیفتاده است. «افضلی»، مدیر سابق پایگاه جهانی لوت در استان کرمان، اما در گفتگو با «پیام ما» موضوعی را که میراث سعی در سرپوش گذاشتن روی آن دارد، تأیید می‌کند.

اولین جرقه یک ماه قبل زده شد. اولین لودر در مرز حریم لوت و پناهگاه حیات‌وحش دربند دیده شد که درواقع، اولین اقدامات برای تسطیح جاده برای خط انتقال آب بود؛ موضوعی که مدیر فرهنگی استان تأکید دارد که صرفاً یکسری حرف است و هیچ اطلاعی از آن ندارد. «سعید شاهرخی»، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان کرمان به «پیام ما» می‌گوید: «بحث شرکت هواپیمایی بیشتر شایعه است؛ نه مکاتبه‌ای با ما شده که در جریان قرار بگیریم و نه در عرصه و حریم بیابان لوت اقدامی صورت گرفته که ما بگوییم این اقدام شده است و ما ورود کرده و مانع شده‌ایم.»

دریاچه دائمی در کویر لوت

طرح این شرکت در همان سال به شورای راهبردی پایگاه میراث جهانی بیابان لوت برده می‌شود. طرحی که به‌گفته افضلی به‌واسطه ایرادات فنی رد شده است: «ما آن زمان خواستیم که طرح را به پایگاه بیاورند و شورای راهبردی را تشکیل دادیم. نتیجه آن بود که طرح به‌دلیل ایرادات فنی رد شد.» از نگاه افضلی مشکل اصلی این شرکت انجام عملیات بدون اخذ مجوز است. او می‌گوید: «طبق اطلاعات من، این افراد در منطقه یک‌سری فعالیت‌های عمرانی را شروع کردند که هم محیط‌زیست و هم میراث‌فرهنگی جلوی کارشان را گرفتند؛ اما همچنان اقداماتی در حال انجام است.»

بستن آب به روی حیات‌وحش

ایجاد یک دریاچه دائمی در کویر ثبت جهانی لوت صرفاً اکوسیستم منطقه را به‌هم نمی‌زند؛ بناست این آب از داخل یک پناهگاه حیات‌وحش به لوت منتقل شود.

«دربند» راور یکی از زیستگاه‌های مهم یوزپلنگ آسیایی است. سال ۸۷ بعد از آنکه یک یوزپلنگ به‌دلیل تصادف با خودرو‌های عبوری از بین رفت و دو یوز دیگر نیز به‌دلیل مسمومیت کشته شدند، به فکر حفاظت از منطقه افتادند. درحقیقت، پناهگاه حیات‌وحش دربند راور با وسعت یک میلیون و ۳۵۷ هزار هکتار طی مصوبه شماره ۳۲۲ مورخ آذر سال ۸۹ به مناطق تحت‌مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست پیوست. سال ۹۵ تخمین زدند حدود ۱۰ الی ۱۵ قلاده یوز آسیایی در پناهگاه حیات‌وحش دربند راور وجود دارد. به‌همراه کل و بز (۵۰۰ رأس)، قوچ و میش (۴۵۰ رأس)، جبیر (۳۰۰ رأس)، پلنگ ایرانی (۲۱ قلاده)، یوزپلنگ (حدود ۱۰ الی ۱۵ قلاده)، کاراکال (۱۴ قلاده)، گربه پالاس (۳ قلاده)، روباه معمولی (۱۸۶ قلاده)، شغال (۴۱۵ قلاده)، کفتار و گرگ (۵۷ قلاده)، خرگوش (۲۱۰ سر)، تشی (۳۷ عدد) و پرندگانی نظیر کبک (۱۸۹۰ قطعه)، تیهو (۸۷۵ قطعه)، کبوترچاهی (۱۵۶۴ قطعه)، باقرقره (۱۲۴ قطعه)، عقاب صحرایی (۵۸ بهله)، عقاب دو برادر (۲۷ بهله) و زاغ کویری (۱۰۳ قطعه). گونه‌های جانوری که همگی تحت‌الشعاع خشکسالی‌های چندسال اخیر بودند. درواقع، بعد از خطر شکارچیان سودجو در منطقه بزرگترین خطری که جان این جانوران را تهدید می‌کند، خشکسالی است. یک شرکت هواپیمایی، اما دست روی منبع حیات منطقه، رودخانه دره دزد، گذاشته است.

«محمد دهنوی»، یکی از فعالان محیط‌زیستی و گردشگری منطقه راور معتقد است با انتقال آب این رودخانه جنگل حور خشک می‌شود. او و سایر فعالان محیط‌زیست برای جلوگیری از این اقدام نامه‌ای به دادستانی نوشتند که تأکید کرده که رودخانه داخل منطقه حفاظت‌شده دربند راور و پناهگاه یوز ایرانی قرار دارد و تداوم حیات‌وحش در این منطقه به این آب وابسته است. 

بیشتر بخوانید:فیلم/ شجاعت حیرت‌آور یک زن در مقابله با اژدهای کومودو

در بخش‌هایی از این نامه که در اختیار «پیام ما» قرار گرفته، آمده است: بند اول ضوابط و مقررات حفاظت از عرصه بیابان لوت هرگونه ساخت‌وساز، عملیات اجرایی تفکیک عرصه، تغییر در وضعیت توپوگرافی، تغییر کاربری و هر گونه اقدامی که سبب تغییر وضعیت طبیعی یا سبب آسیب‌رساندن به وضعیت یکپارچگی محیط و منظر اثر طبیعی شود، ممنوع است که عملیات عمرانی انتقال آب تمام این مقررات را نقض می‌کند و باعث خارج‌شدن بیابان لوت از فهرست آثار جهانی می‌شود. ضمن آنکه رودخانه تأمین‌کننده آب شش هزار هکتار جنگل (جنگل حور) در پایین‌دست است و درصورت انتقال آب، این جنگل خشک می‌شود.

بررسی‌های پیام‌ما نشان می‌دهد انتقال آب از دره دزد به کویر لوت شایعه نیست

«محمد بیگ‌زاده»، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست استان کرمان در گفتگو با پیام‌ما با بیان اینکه هیچ مجوزی از سمت محیط‌زیست برای این طرح صادر نشده است، می‌گوید: «دوستان محیط‌زیست بعد از اینکه لودری در داخل منطقه حفاظت‌شده دیدند، با پیگیری متوجه شدند که یک شرکت هواپیمایی به‌دنبال باز کردن راه دسترسی است.

محمد بیگ‌زاده: این شرکت حتی مکاتبه‌ای با محیط‌زیست نداشته است، چه رسد به آنکه مجوزی گرفته شود

این شرکت حتی مکاتبه‌ای با محیط‌زیست نداشته است، چه رسد به آنکه مجوزی گرفته شود. به همین جهت، ما این مسئله را از حوزه قضائی شهرستان راور پیگیری کردیم. به این جهت که این شرکت هیچ مجوزی نداشت، دادستان ورود کرد و دستور داد جلوی کار گرفته و لودر هم از منطقه خارج شود.»

جاده‌کشی و عملیات عمرانی متوقف شده است، اما این به‌معنای پایان ماجرا نیست. نقشه‌برداران و کارشناسان این شرکت همچنان به منطقه رفت‌وآمد دارند. کاهش آب رودخانه «حر» به هر بهانه‌ای من‌جمله طرح گردشگری، ترس اصلی فعالان محیط‌زیست است. شعاع این طرح هم محیط‌زیست و هم میراث فرهنگی کشور را که ثبت جهانی است، در بر می‌گیرد.