تاریخ انتشار: ۱۷:۲۹ - ۲۲ آبان ۱۴۰۳

معمای ترامپ؛ چگونه منتقدان، تبلیغاتچی او شدند؟

بسیاری از تحلیلگران رسانه معتقدند تصویر مشت گره‌کرده دونالد ترامپ پس از سوءقصد نافرجام در پنسیلوانیا، که به طور گسترده در رسانه‌های آمریکایی منتشر شد، یکی از عوامل کلیدی پیروزی او در انتخابات اخیر بود. این تصویر که ترامپ را در میان محافظان سرویس مخفی و با چهره‌ای مبارز نشان می‌داد، به نمادی قدرتمند در کارزار انتخاباتی او تبدیل شد.

ترامپ

اقتصاد۲۴- شگفت‌انگیز اینکه این تصویر نه فقط توسط رسانه‌های هوادار ترامپ، بلکه عمدتا توسط همان رسانه‌هایی گسترش یافت که سال‌ها منتقد سرسخت او بوده‌اند. از میان ۱۰ روزنامه پرتیراژ ایالات متحده، هشت روزنامه همین عکس را برای صفحه اول خود برگزیدند - اتفاقی که حتی در رویداد‌های سرنوشت‌سازی، چون حملات ۱۱ سپتامبر یا شورش ۶ ژانویه نیز رخ نداده بود. از میان دو روزنامه دیگر هم وال استریت ژورنال اگرچه لحظه موردنظر را عکس یک نکرده بود، اما باز آن را در اندازه‌ای کوچکتر در صفحه اول خود منتشر کرده بود. در این میان، فقط یک روزنامه –نیوزدی- مسیر متفاوتی را برگزید و تصویر دیگری را منتشر کرد که ترامپ را در موقعیتی آسیب‌پذیر نشان می‌داد.

این همسویی بی‌سابقه دبیران عکس پرتیراژترین روزنامه‌های ایالات متحده، نمونه‌ای آموزنده از فرایندی است که در آن صرفِ پوشش رسانه‌ای، صرف نظر جهت‌گیری مثبت یا منفی، کارکرد تبلیغاتی پیدا می‌کند. اما این اتفاق چگونه می‌افتد؟ آیا سردبیران و مدیران رسانه‌ها نمی‌دانند که برخی انتخاب‌های آنها، ناخواسته منجر به تبلیغ یا برجسته‌سازی پدیده‌ها یا شخصیت‌های به ظاهر متضاد با سیاست‌های رسانه می‌شود؟ در مورد ترامپ، آمار‌ها کاملا روشن است؛ داده‌های مؤسسه تحلیل داده mediaQuant نشان می‌دهد ارزش تبلیغاتی پوشش خبری رایگان او در انتخابات ۲۰۱۶ به ۵.۹ میلیارد دلار رسید، رقمی که تقریبا دو برابر رقیب او هیلاری کلینتون بود. این روند در سال ۲۰۲۰ نیز ادامه یافت، جایی که طبق گزارش «مرکز شورنشتین دانشگاه هاروارد» ترامپ در سی. بی. اس چهار برابر و در فاکس‌نیوز سه برابر بایدن پوشش خبری دریافت کرد.

پدیده ترامپ نشان می‌دهد، رسانه‌های جریان اصلی در آمریکا، صرف نظر از رویکردی که در قبال ترامپ و سیاست‌های او دارند، در تمام سال‌های گذشته در خدمت برجسته‌سازی او بوده‌اند. این مسئله حتی در پوشش پرونده‌های قضایی او نیز مشهود است. رسانه‌هایی که با هدف نقد و افشاگری به پوشش گسترده این پرونده‌ها پرداختند، عملا به تقویت روایت «قهرمان تحت تعقیب» در میان هواداران او کمک کردند. گزارش‌های خبری نشان می‌دهد پس از هر اتهام جدید و هر جلسه دادگاه، میزان کمک‌های مالی به کمپین ترامپ افزایش یافته است. گفته می‌شود در مجموع، در جریان پرونده قضایی اخیر، عکس ترامپ به ابزاری برای جمع‌آوری ۷.۱ میلیون دلار کمک مالی کمپین تبدیل شده است.

نکته قابل تأمل این است که حتی وقتی رسانه‌ها تلاش می‌کنند با رویکردی انتقادی به پوشش اخبار ترامپ بپردازند، باز هم در دام همان مکانیسمی می‌افتند که به تقویت جایگاه او می‌انجامد. برای مثال، پوشش گسترده سخنرانی‌های جنجالی او، حتی با هدف نقد محتوای آنها، به گسترش پیام‌های او در فضای عمومی کمک می‌کند. این چرخه معیوب نشان می‌دهد که منطق رسانه‌ای معاصر، بیش از آنکه در خدمت نقد قدرت باشد، ناخواسته به تقویت سوژه‌های جنجالی می‌انجامد.

این منطق رسانه‌ای را در ظاهر شاید بتوان در تنافی با نظریه‌های کلاسیک ارتباطات، از جمله نظریه برجسته‌سازی صورتبندی کرد. مفهوم «برجسته‌سازی» بر قدرت رسانه‌ها در شکل‌دهی به افکار عمومی از طریق تعیین آگاهانه اولویت‌های خبری تأکید دارد. اما آنچه در عصر رسانه‌های اجتماعی شاهد هستیم، نوعی واژگونی این مفهوم کلاسیک است. امروز، تحریریه‌ها حتی با وجود رویکرد انتقادی، در چرخه‌ای گرفتار شده‌اند که کنترل چندانی بر پیامد‌های آن ندارند. الگوریتم‌های شبکه‌های اجتماعی و الگو‌های مشارکت کاربران، محتوای جنجالی را فارغ از قصد و نیت تولیدکنندگان آن تکثیر می‌کنند. در نتیجه، همان محتوایی که با هدف نقد تولید شده، می‌تواند به ابزاری برای تقویت سوژه مورد انتقاد تبدیل شود.

واقعیت این است که منطق اقتصادی حاکم بر شبکه‌های اجتماعی، که در آن «توجه» کاربران به کالایی ارزشمند تبدیل شده، به تدریج خود را بر رسانه‌های جریان اصلی نیز تحمیل کرده است. در این اقتصاد جدید رسانه‌ای، ارزش خبر نه با معیار‌های سنتی روزنامه‌نگاری، بلکه با میزان تعامل مخاطبان، نرخ کلیک و قابلیت اشتراک‌گذاری آن سنجیده می‌شود. این فشار اقتصادی به حدی است که حتی معتبرترین رسانه‌ها نیز نمی‌توانند از آن مصون بمانند. وقتی یک خبر یا تصویر جنجالی می‌تواند چندین برابر یک گزارش تحلیلی عمیق، مخاطب و درآمد جذب کند، بسیاری از سردبیران - حتی اگر نخواهند - ناچار به پیروی از این منطق می‌شوند. در چنین شرایطی، پوشش گسترده اخبار مرتبط با ترامپ و سوژه‌های دیگری که ماهیتی مشابه دارند، حتی با رویکرد انتقادی، به انتخابی اجتناب‌ناپذیر برای بقای رسانه‌ها تبدیل شده است.

این منطق اقتصادی که بر پایه جذب توجه بنا شده، دقیقاً بر همان نقطه‌ای دست می‌گذارد که از منظر روانشناختی، آسیب‌پذیرترین بخش فرایند دریافت و پردازش پیام، یعنی «اثر تکرار» است. مطالعات روانشناسی نشان می‌دهند که تکرار مداوم یک پیام یا تصویر، صرف‌نظر از محتوای آن، به تثبیت آن در ذهن مخاطب می‌انجامد. این اثر زمانی تشدید می‌شود که پای عواطف و هیجانات نیز به میان می‌آید. اتفاقاً انتقاد‌های تند و هیجانی گاه بیش از تحسین، به ماندگاری موضوع در ذهن مخاطب کمک می‌کنند.

قطبی‌سازی، روند دیگری است که از شبکه‌های اجتماعی برآمده و امروز به رسانه‌های جریان اصلی سرایت کرده است. مطالعات زیادی نشان می‌دهد در رسانه‌های اجتماعی، اساسا الگوریتم‌ها بر پایه تقویت قطبی‌سازی طراحی شده‌اند. در این منطق، محتوایی که تقابل‌های دوگانه را برجسته می‌کند، شانس بیشتری برای جلب توجه و انتشار گسترده دارد. در اکوسیستم جدید اطلاعات، وقتی رسانه‌های جریان اصلی مستمرا به نقد یک شخصیت سیاسی می‌پردازند، عملا به او هویتی مستقل و ضد جریان اصلی می‌بخشند. این مکانیسم به ویژه در جوامعی که شکاف عمیقی میان مردم و نخبگان وجود دارد، بسیار مؤثر است و برای فرد منفور نخبگان، محبوبیت عمومی ایجاد می‌کند.

نمونه گویای این منطق قطبی‌ساز را می‌توان در سرنوشت دو تصویر متفاوت از حادثه تیراندازی پنسیلوانیا دید. در کنار تصویر مشهور مشت گره‌کرده، عکس دیگری نیز توسط عکاس «گتی‌ایمیجز» ثبت شده بود که ترامپ را در لحظه‌ای دیگری، به شکل آسیب‌پذیر، چمباتمه زده پشت موانع محافظتی نشان می‌داد. عدم استقبال گسترده از تصویر دوم، در مقایسه با تصویر نخست، نشان می‌دهد که چگونه منطق حاکم بر شبکه‌های اجتماعی، حتی رسانه‌های منتقد را نیز به سمت روایت‌های قطبی‌ساز و نمایشی سوق می‌دهد. تصویر نخست، دقیقاً به این دلیل که امکان تفسیر‌های دوگانه و متضاد را فراهم می‌کرد - قهرمانانه برای هواداران و تهدیدآمیز برای منتقدان - با اقبال بیشتری مواجه شد.

این تحولات، روزنامه‌نگاری معاصر را دچار چالش کرده و رسانه‌ها را در موقعیتی دشوار گرفتار کرده است؛ آنها از یک سو باید به رسالت حرفه‌ای خود در نقد قدرت وفادار بمانند، و از سوی دیگر نمی‌توانند از واقعیت‌های اقتصادی و تغییرات بنیادین در الگوی مصرف رسانه‌ای چشم‌پوشی کنند. در چنین شرایطی، مرز میان نقد و تبلیغ، میان روزنامه‌نگاری و سرگرمی، و میان اطلاع‌رسانی و جنجال‌آفرینی بیش از هر زمان دیگری مخدوش شده است.

آنچه امروز در فضای رسانه‌ای می‌گذرد، نشان می‌دهد که رابطه میان رسانه و قدرت بسیار پیچیده‌تر از گذشته است. در اکوسیستم جدید اطلاعات، حتی رسانه‌های معتبر و مستقل نیز ناگزیرند میان دو مسیر دشوار یکی را برگزینند؛ یا باید از پوشش گسترده پدیده‌های جنجالی چشم بپوشند و خطر از دست دادن مخاطب را به جان بخرند، یا در این چرخه مشارکت کنند و ناخواسته به تقویت همان پدیده‌هایی بپردازند که قصد نقد آنها را دارند. راه سومی که برخی رسانه‌ها در پیش گرفته‌اند، تلاش برای یافتن روایت‌های بدیل و زوایای کمتر دیده‌شده است؛ درست مثل کاری که نیوزدی با انتخاب عکس متفاوت از حادثه تیراندازی انجام داد. شاید این مسیر، که نه به معنای پذیرش بی‌چون و چرای منطق شبکه‌های اجتماعی است و نه به معنای نادیده گرفتن واقعیت‌های عصر جدید، بتواند راهی برای حفظ استقلال حرفه‌ای روزنامه‌نگاری در دوران معاصر باز کند.

* روزنامه‌نگار و پژوهشگر رسانه

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت سکه و طلا امروز سه‌شنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۳ + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت روز روغن خوراکی + جدول

قیمت انواع خودرو‌های مزدا ۳، بسترن و کاپرا گروه بهمن امروز

آمنه‌ سادات ذبیح‌ پور کیست؟/ با خبرنگار پرحاشیه صداوسیما بیشتر آشنا شوید

قیمت انواع لپ تاپ لنوو + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز سه‌شنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۳ + جدول

الماس آسیا با پرسپولیس توافق کرد

عکس/ چهره جذاب و زیبای کمند امیرسلیمانی

عکس / نعمت حقیقى، سعید پیردوست، فرامرز قریبیان حدود ۵۰ سال پیش

عکس/ دادگاه طالبان شهادت مردان با ریش کوتاه را نمی‌پذیرد

اولین تصاویر از سفیر ایران پس از انفجار پیجر‌ها در لبنان

عکس/ استایل زمستانی آرام جعفری در ۴۳ سالگی

عکس/ مزار ابدی منصوره قدیری جاوید

تصویری حیرت انگیز از غار یخی چما در چهارمحال و بختیاری

عکس/ گردنبند عجیب مهدی قایدی در سلفی با مهدی طارمی

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

مصرف زیاد پنیر شما را خنگ می‌کند؟

مصرف این مواد غذایی با ماهی ممنوع

معاون رئیس جمهور بالاخره به باکو رسید، تندرو‌ها پزشکیان را از پرواز پیاده کردند/ ظرفیت‌های محیط زیست نیمه جان ایران در اجلاس کاپ ۲۹

فیلم/ نتانیاهو، دقایقی پیش: زن، زندگی، آزادی

فیلم/ توضیخات سفیر ایران در لبنان درباره انفجار پیجرها

فیلم/ تردد در اتوبان همت پولی می‌شود؟

پیمان معادی بهترین بازیگر مرد فستیوال ویتنام شد + عکس

خبر مهم همتی برای متقاضیان مسکن ملی

تصمیم گیری درباره فیلترینگ باز هم به تاخیر افتاد

فیلم/ جواد یساری مجوز می‌گیرد؟

سپهر ساعتچی خودکشی کرد؟

فیلم/ خوابیدن نخست وزیر ژاپن در جریان رای‌گیری کابینه پیشنهادی‌اش به پارلمان

کنایه رضا رشیدپور به افتتاح کلینیک ترک بی‌حجابی در تهران

خبر خوش وزیر کار برای بازنشستگان

عکس/ رییس‌جمهور در حال مطالعه گزارش نارضایتی اجتماعی

فیلم/ انتقال دستورات سرمربی استقلال به بازیکنان با پانتومیم

فیلم/ بارش شدید تگرگ در پرند تهران

اینفوگرافی/ خبری ترسناک درباره کمبود گاز، برق و بنزین در ایران

کلاس‌های درس در متاورس به‌زودی در مدارس و دانشگاه‌های اروپایی

گروسی: شاهد نشانه های خوبی در آستانه سفرم به ایران هستم

اطلاعیه سپاه اصفهان درباره احتمال شنیده شدن صدای انفجار

پیش بینی قیمت سکه و طلا فردا ۲۳ آبان ۱۴۰۳/ سکه امامی پیشتاز شد

جاده چالوس به طور کامل بسته می‌شود

عباس گودرزی، سخنگوی جدید هیئت رئیسه مجلس شد

نگاهی به اتومبیل‌های دونالد ترامپ، از لامبورگینی دیابلو تا کادیلاک اسکالید + عکس

افزایش ۴۰ درصدی مستمری این افراد

قیمت بنزین سوپر به زودی اعلام می‌شود

بازگشت بابا پنجعلی به سری جدید پایتخت

درخواست عجیب تراکتور: بدون VAR بازی می‌کنیم

اینفوگرافی/ پول صادرات نفت به جیب چه کسانی می‌رود؟

فیلم/ ورود عجیب و غریب محسن ابراهیم‌زاده برای کنسرت در تهران

فیلم/ چراغ‌های راهنمایی خاموش، شهروندان کلافه

سقوط ماهواره‌ استارلینک از آسمان

یزدان‌دوست: خدمت رسانی بیمه‌ای منظم و مستمر به بازنشستگان یکی از اهداف مورد تاکید است

معمای ترامپ؛ چگونه منتقدان، تبلیغاتچی او شدند؟

کیهان: ترور ترامپ کاری خداپسندانه است

فیلم/ جزییات همسان‌سازی حقوق بازنشستگان

ارزش گمرکی گوشی‌های آیفون مسافری اعلام شد

تکذیب شایعات جدید درباره محمود فکری

تهران سرد می‌شود

افزایش کرایه در روز‌های برفی و بارانی ممنوع

پیش‌بینی بورس فردا چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳

اینفوگرافی/ هر آنچه از تسهیلات ازدواج و فرزندآوری باید بدانید

اتصال شتاب ایران به میر روسیه با عاملیت تسویه وجوه بانک صادرات ایران/قدردانی رئیس کل بانک مرکزی از نقش محوری بانک صادرات ایران

مصرف بی رویه این داروها عوارض دارد

بانک رفاه کارگران میزبان دومین جلسه کارگروه بانکی شورای اطلاع‌رسانی وزارت اقتصاد

جهش فروش و رشد ۶۴۵ درصدی شعبه بیمه دی در استان البرز

جذابیت‌های جدید در طرح‌های سپرده‌ سرمایه‌گذاری بانک مسکن

ثروتمندان امارات چه کسانی هستند؟

عکس/ بازسازی آرامگاه کوروش بزرگ از دید هوش مصنوعی