کاپ ۲۹ چیست و چرا مهم است؟

اقتصاد۲۴- شیوا سپهری: اجلاس کاپ ۲۹ (بیست‌ونهمین کنفرانس سالانه سازمان ملل در مورد تغییرات اقلیمی)، از ۱۱ تا ۲۲ نوامبر ۲۰۲۴ در باکو، آذربایجان برگزار می‌شود. این کنفرانس فرصتی مهم برای همکاری بین‌المللی در زمینه تغییرات اقلیمی است. اجلاس کاپ ۲۹ به‌ویژه بر تأمین مالی کشور‌های در حال توسعه برای انجام اقدامات اقلیمی تمرکز خواهد داشت.

اجلاس کاپ ۲۹ به دلیل وابستگی اقتصادی آذربایجان به سوخت‌های فسیلی که عامل اصلی تغییرات اقلیمی است، بحث‌برانگیز است. این وابستگی انگیزه‌ای قوی برای ریاست نشست توسط دولت آذربایجان بوده است تا از پیشرفت سریع و چندجانبه در جهت حذف سوخت‌های فسیلی توسط این کشور جلوگیری کند.

آنچه نگران کننده است، این است که اقدامات اقلیمی به‌مراتب از تعهدات کشور‌ها و توصیه‌های علمی عقب‌تر بوده و تأثیرات تغییرات اقلیمی نیز به‌سرعت رو به افزایش است، در حالی که در بسیاری از نقاط جهان واکنش‌های مخالف نسبت به سیاست‌های کاهش استفاده از سوخت‌ها فسیلی دیده می‌شود.

اجلاس COP چیست؟

این اجلاس یک رویداد سالانه است که دولت‌هایی را که تحت حمایت سازمان ملل متحد (UN) به اقدامات زیست‌محیطی متعهد شده‌اند، گرد هم می‌آورد. این کنفرانس‌ها شامل کشور‌هایی است که عضو کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد در مورد تغییرات اقلیمی، پروتکل کیوتو (۱۹۹۷) یا توافق‌نامه پاریس (۲۰۱۵) هستند.

رهبران جهان، وزرا و مذاکره‌کنندگان در COP برای بحث و تأیید برنامه‌هایی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و پیامد‌های آن گرد هم می‌آیند. جامعه مدنی، کسب‌وکارها، سازمان‌های بین‌المللی و رسانه‌ها معمولاً به‌عنوان ناظر نیز در این اجلاس شرکت می‌کنند تا شفافیت، مسئولیت‌پذیری و دیدگاه‌های گسترده‌تری را به فرآیند بیفزایند.

مأموریت ۱.۵ درجه سانتی‌گراد چیست؟

اجلاس COP۲۸، کنفرانس اقلیمی ۲۰۲۳ بود که در دبی برگزار شد، اولین نشست از سه اجلاس پیاپی COP بود که هدف از آن تنظیم مجدد اقدامات اقلیمی جهانی بود. سازمان ملل این روند را «نقشه راه مأموریت ۱.۵ درجه سانتی‌گراد» نامیده بود، که هدف آن حفظ دمای جهانی کمتر از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن بود.

موضوعات کلیدی در کاپ ۲۹

کاپ ۲۹ مأموریت دارد تا بودجه‌ای را برای اصلاح مسیر اقدامات اقلیمی جهانی ایجاد کند. برنامه‌های کشور‌ها (NDCs) قرار است تا فوریه ۲۰۲۵ ارائه شوند. با این حال، برای اینکه کشور‌های در حال توسعه بتوانند اهداف جدید و بلندپروازانه‌ای را در NDCs خود ارائه دهند، کاپ ۲۹ باید منابع مالی در دسترس برای آنها را مشخص کند.

هدف قبلی تأمین مالی اقلیمی، ۱۰۰ میلیارد دلار در سال، نمادین بود و در واقع کسری از مبلغی است که واقعاً مورد نیاز است و بسیار مورد اختلاف نظر قرار گرفته بود.

تأمین مالی اقلیمی یکی از دشوارترین مسائل در مذاکرات است. هدف قبلی تأمین مالی اقلیمی، ۱۰۰ میلیارد دلار در سال از کشور‌های توسعه‌یافته به کشور‌های در حال توسعه بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵، بود چراکه تنها کسری از مبلغ مورد نیاز واقعی بود و بسیار بحث‌برانگیز شده بود؛ چراکه کشور‌های توسعه‌یافته تا سال ۲۰۲۲ نتوانستند به این هدف برسند.

بیشتر بخوانید: معاون رئیس جمهور بالاخره به باکو رسید، تندرو‌ها پزشکیان را از پرواز پیاده کردند/ ظرفیت‌های محیط زیست نیمه جان ایران در اجلاس کاپ ۲۹

این اجلاس نیاز‌ها و اولویت‌های کشور‌های در حال توسعه را منعکس خواهد کرد. تاکنون پذیرفته شده که مقیاس مورد نیاز در حد تریلیون‌ها دلار است، نه میلیاردی. همچنین توافق شده است که برای پر کردن این شکاف عظیم، باید منابع مالی خصوصی نیز به کار گرفته شود و اصلاحات گسترده‌تری در ساختار مالی جهانی صورت گیرد. موضوعاتی مانند یارانه‌ها، سود‌های حاصل از سوخت‌های فسیلی و «مالیات‌های همبستگی» نیز باید مورد بحث قرار گیرد.

لازم به ذکر است که پیش از کاپ ۲۹ پیشرفت اندکی حاصل شده است. طرفین درباره اینکه چه کسی باید پرداخت کند، چه مقدار باید پرداخت شود، شکل‌های تأمین مالی (وام یا کمک بلاعوض) و نحوه دسترسی به این منابع اختلاف نظر دارند.

به گزارش اقتصاد۲۴ موضوع دیگر مورد بحث این است که منابع باید به چه سمتی هدایت شوند و مواردی از جمله کاهش اثرات تغییرات اقلیمی (جلوگیری از وخیم‌تر شدن تغییرات اقلیمی)، تطبیق با اثرات آن، یا حمایت از کشور‌ها برای مدیریت خسارات و زیان‌ها (آثار تغییرات اقلیمی که قبلاً اتفاق افتاده یا قابل اجتناب نیست) همچنان مورد بحث است. تا به امروز، کشور‌های توسعه‌یافته به طور مداوم خواستار مشارکت کشور‌های در حال توسعه با درآمد بالاتر مانند چین و هند شده‌اند. این کشور‌ها به شدت با این موضوع مخالفت کرده‌اند. برای توافق بر سر هدف جدید، این اختلافات باید حل شود.

مساله شفافیت در کاپ ۲۹

کنفرانس‌های COP به عنوان نماد‌های توافق بین‌المللی عمل می‌کنند، اما بسیاری از فرآیند‌ها در پشت صحنه پیش می‌روند. کاپ ۲۹ برای شفافیت طبق توافق پاریس مهم خواهد بود، زیرا گزارش‌های دوسالانه ارتقایافته شفافیت (BTR) طرفین تا دسامبر ۲۰۲۴ سررسید دارد.

گزارش‌های BTR ابزاری مهم در توافق پاریس هستند که کشور‌ها را موظف می‌کند گزارشی از پیشرفت‌های خود در کاهش انتشار، تعیین سیاست‌های اقلیمی و تأمین منابع برای اقدامات اقلیمی ملی و بین‌المللی ارائه دهند.

گزارش‌های BTR با هدف ایجاد شواهد قوی برای NDC‌های قدرتمند، ایجاد اعتماد و تشویق به اقدامات بلندپروازانه اقلیمی هستند. همچنین این گزارش‌ها به کشور‌های در حال توسعه کمک می‌کنند تا دستاورد‌های خود را نشان دهند و تأمین مالی اقلیمی جذب کنند.

انتقاد از آذربایجان در زمینه شفافیت

آذربایجان در شاخص‌های اقلیمی رتبه بالایی دارد و بار‌ها فضا را برای سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان جامعه مدنی محدود کرده است. ریاست کاپ ۲۹ پلتفرم جهانی شفافیت اقلیمی باکو را برای تشویق مشارکت و حمایت از کشور‌ها در تکمیل BTR‌های خود راه‌اندازی کرده است. این پلتفرم فضایی را برای همکاری بین دولت، سازمان‌های مردم‌نهاد و ذینفعان بخش خصوصی فراهم می‌کند. این یکی از زمینه‌هایی است که میزبان کاپ ۲۹، آذربایجان، با انتقاد مواجه شده است.