گام تهران و اروپا برای کاهش‌تنش

اقتصاد۲۴-دیر یا زود و به رغم بالا گرفتن تنش در روابط تهران و غرب، باید برای این وضع راه چاره یافت. اما اگر طرف‌ها براین باور باشند که با توجه به خطرات ناشی از بن بست کنونی باید از "سیاست انفعالی" به "سیاست فعال" روی خوش نشان داد، نقشه راهگشا چه ویژگی‌هایی می‌تواند داشته باشد؟ در واقع درک ضرورت برون رفت از بن‌بست، نیمی از راه است؛ نیم دیگر که کار را سخت می‌کند، چگونگی دستیابی به راه‌حل‌هاست.

خبرگزاری محافظه‌کار "کیودو" گزارش داده است؛ نمایندگان ایران و اروپا قرار است جمعه آینده (۲۹ نوامبر) در ژنو با یکدیگر گفت‌و‌گو کنند. این گفت‌و‌گو پس از دو سال وقفه قرار است در بستری تازه صورت گیرد. براساس گزارش خبرگزاری ژاپنی، تیم مذاکره‌کنندگان ایرانی را "مجید تخت روانچی" برعهده خواهد داشت، درحالی که در این دور تازه از مذاکرات، نمایندگان ایالات متحده، روسیه و چین حضور ندارند. به عبارت دیگر و براساس گزارش کیودو، گفت‌و‌گو‌ها به گونه خالص "اروپایی _ ایرانی" خواهد بود.

اگرچه گزارش خبری بالا از سوی دیگر منابع خبری تأئید و یا تکذیب نشده، اما گفت‌وگوی سایت خبری "ایسنا" با «پیتر استانو» سخنگوی ارشد امورخارجی و سیاست‌امنیتی‌اتحادیه اروپا درباره تمایل این اتحادیه برای از سرگیری گفت‌و‌گو‌ها با تهران به گزارش کیودو اعتبار بیشتری می‌بخشد. او گفته است: «دیپلماسی بهترین راه برای یافتن راه‌حل‌ها درباره مسائل مهم با ایران است.» استانو تصریح کرده: «نماینده عالی اتحادیه اروپا و تیم او با ایران؛ طرف‌های دیگر برجامی و همچنین ایالات متحده در تماس هستند تا تمام کانال‌های ارتباطی را باز نگه دارند و امکان احیای مذاکرات هسته‌ای معنادار را حفظ کنند.» وی اضافه کرده است: «اتحادیه اروپا به صورت کامل به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تکیه دارد و گزارش این نهاد درباره خط سیر هسته‌ای و عدم همکاری ایران با آژانس، بسیار نگران‌کننده است.»

حال اگر تهران و اروپا پس از توقف دوساله در گفت‌وگوهایشان و تصویب قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای که به بالا رفتن تنش میان طرف‌ها انجامیده، قرار است به میز مذاکرات بازگردند؛ چه دستور کاری خواهند داشت؟ آیا گفت‌و‌گو‌ها در ادامه آنچه خواهد بود که در ایستگاه دوسال گذشته متوقف شد؟ یا الگو و طرحی نو براساس شرایط متناسب با زمان کنونی را با خود به ژنو خواهند برد؟

اعلام خبر نشست ژنو در جمعه آینده می‌تواند تا حدودی از التهاب جاری در روابط این دو بکاهد، اما به نظر می‌رسد از سرگیری گفت‌و‌گو‌ها بستگی به عبور از چند مرحله و شرط دارد: نخست: اراده دو طرف برای کاستن از سطح تنش‌ها. دوم: دستیابی به توافق برای گفت‌وگوی راهگشا. سوم: توافق برای ایجاد توافق. چهارم: طراحی شکل، مختصات و ماهیت توافق. در این‌حال دو طرف با یک پرسش آرمانی _ راهبردی روبرویند؛ این‌که هرکدام (تهران و اروپا) در صورت توافق برای ادامه گفت‌و‌گو‌ها و کسب توافق از نتیجه مذاکراتشان، سرانجام چه تحفه قابل فروشی برای عرضه خواهند داشت؟ این تحفه باید از یکسو اروپا را در برابر ادعاهایش رو‌به‌رو کند. از سوی دیگر تهران را دربرابر آرمان‌هایش. همین مهم راه حل برون رفت از بن‌بست کنونی را با سختی‌های قابل پیش‌بینی و نیز غیر منتظره به هم آمیخته است.

نشست جمعه آینده در ژنو یک گام به جلو برای کنترل تنش میان تهران و اروپاست. اما درک هر ضرورت با الزام‌هایش همراه است. باید منتظر رونمایی از ابتکار‌هایی بود که نمایندگان تهران و اروپا با خود به ژنو خواهند برد.

جلال خوش چهره