ماجرای آبگیر‌های خاکی در اطراف تخت جمشید چیست؟

اقتصاد۲۴-بیش از ۴۰ آبگیر خاکی با هدف تامین آب کشاورزی زمین‌های کشاورزی موجود در حرایم تخت جمشید وجود دارد. این سازه‌های خاکی در حرایم تخت جمشید برای آبیاری زمین‌های کشاورزی کاربرد دارد و احداث آنها از سال‌ها قبل در اطراف تخت جمشید رواج داشته است. به‌تازگی نیز شنیده شد که دو استخر دیگر در حریم تخت‌جمشید احداث شده است. موضوعی که کارشناسان و باستان‌شناسان تخت‌جمشید در گفتگویی که داشتند، آن را قویا رد کردند. اما ماجرای این سازه‌های خاکی چیست و چرا در حریم تخت‌جمشید احداث شده‌اند؟ سازه‌هایی که البته تعداد آنها هم کم نیست!

 «فضل الله حبیبی» کارشناس باستان‌شناسی محوطه میراث جهانی تخت جمشید در تشریح دلیل احداث سازه‌های خاکی موجود در حرایم تخت جمشید برای تامین آب زمین‌های کشاورزی اینطور گفت: بازنگری و تعیین ضوابط حرایم تخت جمشید سال ۹۱ مصوب شد. پیش از بازنگری حرایم تخت جمشید، مجوز‌هایی برای احداث سازه‌های خاکی که حالا در برخی خبر‌ها نام آن را استخر گذاشته‌اند، صادر شد.

این سازه‌ها که کاربری کشاورزی دارند براساس قوانین و ضوابط میراث فرهنگی و با مجوز وزارت جهاد و کشاورزی ایجاد شده‌اند. اما متاسفانه انتشار برخی اخبار بدون تحقیق و مطالعه که ممکن است یا به دلیل مشکل شخصی و فردی با شخص یا دستگاهی خاص و با هدف تخریب آن فرد یا مجموعه مدیریتی یا از سر ناآگاهی و بدون تحقیق منتشر می‌شوند، موجب انحراف افکار عمومی شده‌اند. نمونه آن همین موضوع آبگیر‌ها و سازه‌های خاکی ایجاد شده در حریم تخت جمشید است که با عنوان ساخت استخر در حریم درجه یک تخت جمشید منتشر شده است. در حالی که اصلا هیچ کندوکاوی انجام نشده و این سازه‌ها اصلا استخر نیستند.

این کارشناس باستان‌شناسی محوطه میراث جهانی تخت جمشید با اشاره به رصد فعالیت‌های غیرمجاز در حرایم تخت جمشید توسط یگان حفاظت میراث فرهنگی و تشکیل پرونده‌های قضایی برای متخلفین از ضوابط میراث فرهنگی در حرایم این مجموعه میراث جهانی افزود: براساس ضوابط جدید مصوب برای حرایم تخت جمشید هرگونه ساخت و ساز، کندوکاو و تغییر کاربری در حریم تخت جمشید ممنوع است. همچنین براساس بند ۶ ضوابط حریم تخت جمشید، جابجایی چاه، کف شکنی، ساخت آبراهه و تامین آب کشاورزی با نظارت و مجوز میراث فرهنگی بلامانع است.

آبگیر‌های خاکی یا حفر استخر؟

فضل الله حبیبی افزود: بعد از بازنگری حریم تخت جمشید، چون کشاورزان با مساله کمبود آب به دلیل خشکسالی مشکلات زیادی پیدا کردند و درخواست استفاده بهینه از آب دارند، سازه‌های خاکی با در نظر گرفتن ضوابط حریم ایجاد کرده‌اند. در پروسه احداث آبگیر‌های خاکی هم کارشناسان میراث فرهنگی پس از بررسی و پیمایش محدوده مورد نظر و بررسی تصاویر هوایی و… وقتی اطمینان یابند که آثار تاریخی در آن محدوده وجود نداشته باشد با گرفتن تعهدنامه محضری سفت و سخت از کشاورزان و شرط آوردن خاک از بیرون حرایم سه‌گانه تخت جمشید، بدون انجام کندوکاو برای احداث سازه‌های آبگیر و نه احداث استخر، اجازه ایجاد این سازه‌ها را با شرط اراده جمع‌آوری سازه‌ها به کشاورزان می‌دهند. دراین پروسه نیز کشاورزان با انتقال خاک از خارج حرایم سه‌گانه تخت جمشید توسط کمپرسی اقدام به احداث آبگیر‌هایی به ارتفاع ۱.۵ متر با در نظر گرفتن تمامی ضوابط ارایه شده از سوی محوطه میراث جهانی تخت جمشید و احداث سازه‌های خاکی همرنگ با محیط می‌کنند تا آب را در آن جمع کنند و زمین‌های خود را آبیاری کنند.

بیشتر بخوانید:اسامی ماه‌های سال در دوران هخامنشی

کارشناس باستان‌شناسی محوطه میراث جهانی تخت جمشید تاکید کرد: حین احداث آبگیر‌های خاکی هم عوامل یگان حفاظت میراث فرهنگی و کارشناسان گروه باستان‌شناسی نظارت دارند تا از قوانین حرایم تخت جمشید تخطی نشود.

فضل الله حبیبی گفت: ساخت آبگیر خاکی که خبر آن توسط یکی از فعالان میراث فرهنگی با عنوان عجیب احداث استخر منتشر شد، قبل از بازنگری حرایم تخت جمشید و در سال گذشته اتفاق افتاده است که کارشناس رسمی دادگستری هم آن را تغییر کاربری تشخیص نداده و ایجاد آن هم با تعهد محضری و به صورت قانونی، همرنگ با محیط و با خاک آورده شده از خارج حرایم تخت جمشید صورت گرفت. حتی شرط جمع آوری آن با تشخیص میراث فرهنگی هم در پرونده این سازه خاکی وجود دارد.

حبیبی با اعلام این خبر که بیش از ۴۰ سازه خاکی و نه استخر ذخیره آب برای آبیاری زمین‌های کشاورزی در حرایم تخت جمشید وجود دارد، گفت: یکی از آبگیر‌های خاکی که یک فعال میراث فرهنگی در شیراز از آنها با عنوان استخر یاد کرده است، دو کیلومتر با تخت جمشید فاصله دارد و در روستای جلیان کنار جاده ایجاد شده است.

کشاورزی هم که این آبگیر خاکی را ایجاد کرده، خاک را از بیرون حرایم تخت جمشید آورده و در سطح زمین به ارتفاع یک تا یک و نیم متر آبگیر خود را برای آبیاری زمین ایجاد کرده و داخل این سازه خاکی را که احداث آن از سطح زمین و بصورت خاکی انجام می‌شود، عایق برزنتی گذاشته که آب از درون آن خارج نشود.