همه چیز درباره شب یلدا در ایران

اقتصاد۲۴-یلدا هم یلدا‌های قدیم، خبری از میوه‌های تزیین شده نبود، خبری از آجیل‌های هفت رنگ و هفت مدل نبود، اما دل‌ها به هم نزدیک بود، شادی بود و زندگی گرمای بیشتری داشت. بیشتر ما فلسفه شب یلدا را می‌دانیم. جشن بزرگ باستانی است که در شب اول زمستان برای طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روز‌ها صورت میگیرد. این رسم طی دوران دستخوش تغییرات بسیاری شده است که در زیر در مورد آن میخوانیم.

میز‌های یلدا بزرگ شدند و خانواده‌ها کوچکتر

یلدا بلندترین و تاریک‌ترین شب اول زمستان است که طبق رسم ایرانیان باستان در این شب تمام اقوام و خانواده دور هم جمع می‌شدند و با خوردن خوراکی‌های مختلف و خواندن شعر و غزل مخصوصا شعر‌های حافظ و شاهنامه تا پاسی از شب را شب زنده داری می‌کردند. متاسفانه با گذشت زمان سفره‌های شب یلدا کوچک‌تر شده و خانواده‌ها کمتر دور هم جمع می‌شوند، اما در مقابل میز‌های یلدا بزرگتر، شلوغ‌تر و تشریفاتی‌تر شده است. شاید همین تشریفات و تجملات مانع اصلی دورهمی‌های بزرگ و شاد شده است.

تشریفات شمع آرایی بجای رسم آتش روشن کردن در یلدا

روشن کردن آتش در ایران باستان نمادی از روشنی و خورشید و رفع تاریکی و نحسی اهریمن بوده است. بدین سبب ایرانیان در شب یلدا در محفل گرم خانوادگی خود آتش روشن میکردند. این رسم کم کم به روشن کردن یک شمع بر روی کرسی یا میز شب یلدا تبدیل شد. متاسفانه با رواج تجملات و تشریفات، انواع شمع‌ها رایج شده است. به نحوی که شمع آرایی بخش مهمی از میز شب یلدا را به خودش اختصاص میدهد.

میوه آرایی بجای رسم خوردن میوه‌های پر دانه و سرخ

ایرانیان باستان در شب چله با شب نشینی در کنار اقوام و خانواده و خوردن میوه‌های پر دانه مانند هندوانه و انار و ازگیل و... سعی بر این داشتند تا با توسل بر پر دانه بودن این میوه ها، برکت و باروری را در خانواده خود رواج دهند. علاوه بر این هندوانه و انار به خاطر سرخی رنگ شان نماینده‌ای از خورشید در شب تصور می‌شدند. امروزه میوه آرایی و کثرت زیاد میوه‌ها در میز شب یلدا آنقدر زیاد شده که کسی رغبت به خوردن آنها نمی‌کند و بعد از شب یلدا بیشتر میوه‌ها اصراف شده و دور ریخته می‌شود.

یلدا برون رسم زیبایی که به تشریفات یلدایی تبدیل شده

یلدا برون رسم زیبای گذراندن اولین شب یلدای عروس و داماد و خانواده هایشان در کنار یگدیگر است. در این رسم خانواده داماد هدیه‌هایی مانند کفش و لباس زمستانی و سینی میوه را تزیین کرده و برای عروس هدیه می‌آورند. این رسم امروزه آنقدر رایج شده که تهیه و تزیین یلدا برون و تشریفات آن به عنوان یک شغل به حساب می‌آید. شما کافی است در صفحات مجازی کلمه تشریفات یلدا را جست‌و‌جو کنید تا ببینید این یلدا برون شامل مواردی مانند؛ خرید پالتو، کیف و کفش و کلاه و شالگردن، گل آرایی، شمع آرایی، میوه آرایی، خرید طلا‌های یلدایی به شکل انار و ...، تزیین هندوانه و کدو حلوایی، خرید انواع کیک و شیرینی‌های مخصوص شب یلدا، دیوان حافظ نفیس، خرید انواع پارچه چادری و دوخته نشده، لوازم آرایشی و بهداشتی و هزاران موردی که شاید هرگز به آن فکر نکرده باشید.

یلدا برون‌هایی که تشریفاتی شده و تبدیل به یک چشم و هم چشمی بزرگ شده و شاید یکی از موانع ازدواج در کنار هزاران موانعی که هر یک از یک رسم زیبای تبدیل به تشریفات شده سر بر آورده است.

آجیل و تنقلات، شاه نشین میز یلدای عیان نشین‌ها

با توجه به اینکه نگهداری از میوه‌ها در گذشته مشکل بود، اغلب میوه‌ها را در تابستان خشک میکردند و در شب یلدا و زمستان استفاده میکردند. مادر بزرگ‌ها تخمه‌های طالبی را در تابستان خشک میکردند تا برای این شب بو دهند و غالبا لواشک‌های خانگی و آلبالو خشکه و انواع برگه در کنار ظرف آجیل گردو، توت، بادام، فندق و پسته زینت دهنده میز شب یلدا بود. اما امروز کافیه یه سر به آجیل فروشی‌ها بزنید قیمت آجیل سر به فلک کشیده و خرید آن برای بسیاری از خانواده‌ها رویایی بیش نیست.

بیشتر بخوانید:یلدا ۱۴۰۳ به وقت اضافه کشید

دیگه روی میز یلدای خبری از لواشک خونگی و آلبالو‌های نمک خورده مامان جون نیست. همه چیز کارخانه‌ای شده است. لواشک‌هایی که برای تیکه کردنشان بچه‌ها با هم دعوا میکردند، بسته بندی و لقمه‌ای شده است. همه میگوند اینطوری تمیز تره، بهداشتی تره، اما بچه‌های قدیم همه سالم‌تر بودند و کسی میوه خشک پر از مواد نگه دارنده نمی‌خورد. همه چیز آفتاب خورده و بهداشتی بود.

خاطره‌هایی که تبدیل به هدیه‌های گران بها شده

وقتی شب یلدا تمام میشد، خاطره آن شب به یاد ماندنی، شب پر از خنده و شادی، شبی سرشار از صله رحم تا مدت‌ها و شاید تا همیشه در ذهن همه باقی می‌ماند. اما امروزه با وجود تشریفات و تجملات و بریز و بپاش‌های فراوان، میزبان برای یادآوری خاطره این شب، هدیه‌ها و یا به قول خودشان گیفت‌هایی را تهیه میکند و به مهمان‌ها میدهد؛ که خود اینها هم تبدیل به یک چشم و هم چشمی شده است. یکی شمع میدهد، یکی گلدان کوچک میدهد و هر میزبانی به هر شکلی که میتواند سعی بر این دارد تا این شب را برای میهمان‌های خود بیاد ماندنی کند.

یلدا چه بپوشیم؟

شاید این سوال برای بسیاری از افراد بخصوص خانوم‌ها آشنا باشد و در ماه آذر دغدغه بسیاری از آنها باشد، به شکلی که اگر سری به خیابان‌ها و بوتیک‌ها بزنید ویترین بیشتر مغازه‌ها پوشیده از لباس‌های قرمز و سبز است. حتی در این ماه ایونت‌های بزرگ مخصوص شب یلدا برگزار میشود. مسلما بوتیک ها، مغازه داران، خیاطان، مزون‌ها و... از این مسئله استقبال و شاید بتوان گفت با تمام توان سوء استفاده میکنند. اما در حقیقت شب یلدا شب شب نشینی و گفتن و خندین و در کنار هم بودن است و اصلا فرقی نمی‌کند که شما سبز بپوشید یا آبی یا سفید، مهم آن است که همانند گذشته از کنار هم بودن لذت ببرید.

یلدا و شلوغی آرایشگاه‌ها

یکی از عجیب‌ترین چیز‌هایی که در این هفته دیدم، ترند‌های لاک ناخن و یا رنگ مو‌های یلدایی است. خانوم‌هایی که در صف لاک یلدایی نشسته بودند و یا رنگ موهایشان را سبز و قرمز کرده بودند.

واقعا به کجا میرویم! اینگونه که پیش میرویم تا چند سال آینده چیزی از رسم زیبای یلدا باقی نمی‌ماند. آنقدر تجملات و تشریفات زیاد میشود که برخی که توان مقابله به مثل ندارند به قول امروزی‌ها بیخیال یلدا میشوند، عروس‌ها و داماد‌های بسیاری بخاطر تکمیل نبودن خرید یلدا برون از هم جدا میشوند و دغدغه چی بپوشیم و چی بخریم و کجا برویم و چه کسی را دعوت کنیم‌ها آنقدر زیاد میشود که آهسته آهسته، همه ترجیح میدهند یلدا را قربانی تشریفاتشان کنند. یلدا، جشن زیبای شب اول زمستان، شب چله در خطر است. آن را در یابیم.