رفع فیلترینگ بصورت گام به گام چه معنایی دارد؟

اقتصاد۲۴-سرانجام خبری که بسیاری از ایرانیان منتظر مخابره آن بودند از راه رسید و دیواره فیلترینگ در کشور ترک برداشت. گام دوم از تحقق وعده‌های پزشکیان که پیش از این توانسته بود، پروژه مهم تعلیق قانون حجاب و عفاف را با استفاده از ظرفیت‌های قانونی اجرایی سازد. اخبار منتشر شده از سومین نشست شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم حاکی از آن است که بحث‌های جدی و دامنه‌داری میان موافقان و مخالفان فیلترینگ در گرفته، اما پزشکیان نهایتا با استدلال‌هایش توانسته حاضران در نشست را قانع کند که رفع فیلترینگ عاقلانه‌تر از تداوم محدودیتی است که نتوانسته ایران را به هیچکدام از اهدافش برساند!

اگر وعده‌های اصلی پزشکیان را مانند مثلثی فرض کنیم، باید اعتراف کنیم که او تا به امروز توانسته برای تحقق دو ضلع اصلی از این مثلث گام‌های قابل توجهی بردارد. همان وعده‌هایی که پزشکیان در ایام انتخابات برای تحقق آنها «گردن خود» را به ضمانت گذاشت و خطاب به مردم اطمینان داد که اگر نتواند در مسیر تحقق وعده‌هایش گام بردارد ساکت نخواهد نشست.

پزشکیان در این مسیر ابتدا سراغ قانون حجاب و عفاف رفت و با استفاده از ظرفیت‌های قانونی و بدون سر و صدا و حاشیه‌سازی، زمینه تعلیق آن را فراهم کرد. گام دوم، اما تصمیمی بود که بسیاری می‌پنداشتند، میدان مین و سنگ بزرگی است که او و دولتش امکان بلند کردن آن را نخواهند داشت. پزشکیان، اما نشان داد که به شیوه خود قادر است هر سنگ بزرگی را از پیش پای ملت و کشور بردارد. او ابتدا قطعاتی از سنگ‌های بزرگ را برداشته و آرام آرام تکه‌های بیشتری از آنها جدا می‌کند تا سنگ بزرگ به اندازه‌ای برسد که با یک تلنگر از هم گسیخته شود. با یک چنین شیوه و الگویی است که پزشکیان و دولت او سراغ پروژه‌هایی می‌رود که از دید بسیاری از تحلیلگران اجرای آنها ناشدنی به نظر می‌رسد.

مطابق معمول افراد، طیف‌ها و جریانات مختلف، برخورد‌های متفاوتی با این خبر داشتند. برخی نیمه پر لیوان را دیدند و تلاش رییس‌جمهور برای تحقق وعده‌هایش را ارج نهادند، برخی افراد و رسانه‌های داخلی و خارجی، اما به نیمه خالی لیوان نگریستند و خبر را وارونه مخابره کردند و اینگونه نوشتند که هنوز یوتیوب و توییتر و تلگرام فیلتر است! این خبر، اما برای ایرانیان از طیف‌های مختلف شیرینی‌های بسیاری داشت، مردمی که نگران بودند، پزشکیان مانند برخی نمونه سلف با رد شدن از پل انتخابات، مردم و وعده‌های داده شده به آنها را فراموش کند و به بهانه‌های مختلف از زیر بار اجرای تعهداتش به ملت شانه خالی کند. اما پزشکیان نشان داد که طی همین ماه‌های محدود و معدود حضورش در پاستور توانسته گام‌های بلندی برای تحقق وعده‌های مردم بردارد. اول به ماجرای تعلیق قانون حجاب پرداخت و سپس زیر خم فیلترینگ را گرفت و در ادامه هم تلاش می‌کند، ایده تنش‌زدایی با جهان را محقق کند. اعتماد، اما در قالب این پرونده ویژه سراغ فعالان سیاسی، استادان دانشگاهی و تحلیلگران رفته تا از مواجهه آنان با خبر رفع فیلترینگ گزارشی برای مخاطبان تهیه کند.

سعید شریعتی: گام بعدی باید افزایش قدرت خرید جامعه باشد

سعید شریعتی فعال سیاسی اصلاح‌طلب دقایقی پس از انتشار خبر رفع فیلترینگ درباره این گام رو به جلوی دولت می‌گوید: «واقع آن است که من با یک احساس دوگانه پس از ماجرای رفع فیلترینگ مواجه شدم؛ از یک طرف با شنیدن اخبار شکسته شدن دیواره فیلترینگ من هم خوشحال شدم و اساسا مگر می‌شود اظهار خوشحالی نکرد که دولت توانسته به یکی از وعده‌های مهم خود جامه عمل بپوشاند؟ اما از سوی دیگر با این حس مبهم هم روبه رو شدم که چرا اینقدر خوشحالم و اساسا چرا باید اینقدر خوشحال بود؟! مساله این است که گزاره‌هایی که امروز به مهم‌ترین وعده‌های رییس‌جمهور بدل شده و آقای پزشکیان به درستی اعلام کرده‌اند که به دنبال احقاق این حقوق هستند، حقوق اساسی و ابتدایی شهروندان است. نکته عجیب آن است که ساختاری موافقت کرده حقوق اساسی شهروندان خود را ادا کند و همگی ما اینقدر خوشحال هستیم!»

بیشتر بخوانید:واکنش وزیر ارتباطات دولت اول روحانی به رفع فیلترینگ واتس آپ و گوگل پلی

این فعال سیاسی در ادامه یادآور می‌شود: «حقیقتا نمی‌خواهم پنهان کنم که تلاش آقای پزشکیان، مدیران دولتی، وزارت ارتباطات و... این اتفاق را رقم زده است، اما از طرف دیگر با خودم می‌گویم چرا ما ایرانیان اینقدر کم‌توقع شده‌ایم؟ اساسا وظیفه بنیادین هر سیستم سیاسی توجه و استیفای به این حقوق اساسی شهروندان است. کار به جایی رسیده که ما از داشتن هوای تازه برای نفس کشیدن، برداشته شدن تدریجی سانسور شبکه‌های اجتماعی، کاهش برخورد با زنان و دختران بابت حجاب و موارد اینچنینی خود را خوشبخت احساس می‌کنیم. از دید یک ناظر خارجی، ایرانیان حقیقتا مردمانی خوب و کم توقعند که با یک چنین داشته‌هایی احساس پیروزی و توفیق می‌کنند. من در عین اینکه از رفع فیلترینگ خوشحالم و قدردان آقای پزشکیان و دولت چهاردهم هستم، وقتی عمیق‌تر نگاه می‌کنم فکر می‌کنم که باید مرز مطالبات خود را همچنان گسترش دهیم تا دستاورد‌های بیشتری کسب کنیم.»

شریعتی در پاسخ به این پرسش اعتماد که پس از رفع فیلترینگ کدام مطالبه در راس خواسته‌های مردم قرار دارد؟ می‌گوید: «اگر از اکثر مردم ایران نظرخواهی شود که مهم‌ترین مطالبه شما از دولت و ساختار سیاسی چیست؟ خواهند گفت افزایش قدرت خرید، افزایش قدرت پول ملی، رونق اقتصادی، شکوفایی تولید و رفع مشکلات معیشتی مهم‌ترین مطالبه آنهاست. بهبود شاخص‌های اقتصادی و رفاهی، مطالبه مسلم و قطعی مردم ایران است. تمام تلاش دولت در مرحله بعد، باید معطوف تحقق این مطالبه همگانی باشد. اما برای تحقق این وعده نگاه‌ها تنها نباید به وزرای اقتصادی دولت و سیاست‌گذاران دولتی دوخته شود، اتفاقا راه رفع مشکلات اقتصادی از خیابان امام خمینی و مجموعه وزارت امور خارجه می‌گذارد.»

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب خاطرنشان کرد: «برای حل معضلات اقتصادی باید چراغ وزارت خارجه (و البته وزارت کشور) را روشن نگه داشت و از آنها حمایت کرد. شکوفایی اقتصاد و معیشت ایرانیان به حل بحران‌های عمیق حوزه سیاست خارجی گره خورده است. از سوی دیگر در بخش داخلی هم باید میزان رضایتمندی مردم را ارتقا داد. کاهش رضایتمندی و رویگردانی مردم از سیستم می‌تواند هر ساختاری را نگران کرده و به فکر چاره بیندازد. فکر می‌کنم اگر همه مسائل اقتصادی و معیشتی و قدرت خرید مردم، مساله جذب سرمایه‌گذار، بحران تامین مسکن و... مهم‌ترین معادلات کشورند، حل و فصل آنها جز از طریق بهبود سیاست‌های داخلی و خارجی کشور میسر نمی‌شود. هر اندازه هم که وزرای اقتصادی دولت آقای پزشکیان خود را به آب و آتش بزنند، اگر تحریم‌ها رفع نشود، دستاورد اقتصادی قابل توجهی نصیب کشور نمی‌شود.»

تقی آزاد ارمکی:رفع فیلترینگ به‌طور کامل اجرا شود

تقی آزاد ارمکی استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران درباره تبعات رفع بخشی از فیلترینگ توسط شورای عالی فضای مجازی می‌گوید: «حس و حال خوبی که با اعلام رسمی رفع فیلترینگ اتفاق افتاده و باعث خوشحالی همه شده، امیدوارم به صورت کامل تداوم پیدا کند. دولت ابتدا قانون حجاب و عفاف را که باعث بروز نارضایتی بسیاری از شهروندان بود را به شکلی سامان داد و سپس سراغ رفع فیلترینگ رفت. اما باید روند رفع فیلترینگ به صورت کامل محقق شود و در آینده سایر اپلیکیشن‌ها مانند اینستاگرام، یوتیوب، تلگرام و توییتر را نیز در بر بگیرد. این رفتار، اما نه فقط رفع اختلاف جامعه با حکومت بلکه رفع اختلافات درونی حکومت نیز بود. وقتی آقای پزشکیان اعلام کرد این مشکلات را رفع می‌کند، یعنی قصد دارد اختلافات درون نظام سیاسی را کاهش دهد.»

او یادآور می‌شود: «قبلا در درون نظام سیاسی، وفاق در باب برخورد با زنان بی‌حجاب در جامعه وجود نداشت. در مورد فیلترینک هم وفاقی میان بخش‌های مختلف حاکمیتی وجود نداشت. خبر دیروز درباره رفع فیلترینگ در واقع بیشتر خبری درباره رفع اختلافات درونی حاکمیت است تا تنظیم رابطه نظام سیاسی با جامعه. برای تنظیم رابطه نظام سیاسی با جامعه کار‌های دیگری باید صورت گیرد.»

تقی آزاد ارمکی در پاسخ به این پرسش اعتماد که پس از این مرحله نظام سیاسی برای تنظیم رابطه خود با جامعه چه باید بکند؟ می‌گوید: «باید به سمت افزایش امنیت اجتماع، رشد ارتباطات اجتماعی، جلب مشارکت گروه‌های مختلف در زیست عمومی و سیاست‌گذاری‌ها رفت. گزاره‌ای که جامعه ایرانی از آن رنج می‌برد و در ادامه هم باعث تضعیف نظام سیاسی می‌شود آن است که مشارکت تمام‌عیاری از سوی جامعه برای حل مشکلات مشاهده نمی‌شود. تجار، سرمایه‌داران، نوآوران و خلاقان ایرانی، امکانی برای حل معضلاتی، چون رفع آلودگی هوای کشور ندارند. آنها امکانی برای سرمایه‌گذاری در افزایش تولید و موارد اینگونه ندارند. این مشکلات را باید رفع کرد تا مشارکت در جامعه بالا رود.»

بیشتر بخوانید:فیلترینگ در روز سرنوشت؛ با برگزاری احتمالی جلسه امروز شورای‌عالی فضای مجازی چه اتفاقی می‌افتد؟

این جامعه‌شناس با اشاره به اینکه باید به دنبال افزایش مشارکت‌ها بود می‌گوید: «در دنیایی که به صورت عادی زیست می‌کنند، در دنیایی که مردمسالاری و دموکراسی حاکم است، گروه‌های اجتماعی که توانایی، امکان مشارکت در جامعه، و ظرفیت‌های فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... دارند، اقداماتی صورت می‌دهند تا وضعیت بهبود یابد. این کمبود‌ها باید در ایران حل شود. رییس‌جمهور از امروز به بعد باید برای اعتمادسازی و افزایش ظرفیت‌های اجتماعی تلاش کند تا نقش گروه‌های مختلف اجتماعی را در سیاست‌ها افزایش دهد.» ارمکی می‌گوید: «یک نمونه این افزایش مشارکت‌ها در هنر و سینما و فرهنگ متبلور می‌شود. سینمای منتقد ایران در حال مهاجرت است. موسیقی در حال مهاجرت است. حوزه نقد فرهنگ انگار خالی شده است.

 رییس‌جمهور با ابزار‌هایی که دارد با وفاق ملی و وفاق سیاسی باید سعی کند هنرمندان، هنرپیشگان، نویسندگان، مبلغان، خوانندگان و شعرا و... به صحنه باز گردند تا شادابی به جامعه بازگردد. وقتی یک خواننده یا ترانه‌سرای مشهور و توانا سروده‌ای را می‌سراید یا شعری را می‌خواند و ترانه‌ای را به موسیقی بدل می‌کند، شادی به کشور تزریق می‌کند. این در حالی است که صدا و سیما مدام غم تولید می‌کند و به جز اشک دستاورد دیگری ندارد.» این جامعه‌شناس در پایان خاطرنشان می‌کند: «از این نوع برنامه‌ریزی‌ها و تلاش‌ها باید در دستور کار رییس‌جمهور قرار گیرد تا حس و حال جامعه تغییر یابد. وقتی حس و حال جامعه تغییر پیدا کرد، شور و نشاط بیشتری حاکم می‌شود و مشارکت افزایش می‌یابد. توسعه و رفاه در هر جامعه‌ای از طریق افزایش مشارکت محقق می‌شود. وقتی رفع فیلترینگ این اندازه شادابی و شادی در جامعه ایجاد می‌کند باید برای اصلاحات بعدی اقدام کرد.»

فیلترینگ دستاوردی جز عصبانیت مردم و افزایش هزینه زندگی نداشت

از میان دولتمردان الیاس حضرتی رییس شورای اطلاع‌رسانی دولت چهره دیگری بود که به رفع فیلتر واتس‌اپ و گوگل‌پلی در شبکه ایکس واکنش نشان داد. الیاس حضرتی نوشت: این مسیر برای ایران ادامه دارد... پس از حضرتی یکی از واکنش‌های مهم در خصوص رفع فیلترینگ را دستیار ویژه رییس‌جمهور در امور اجتماعی مطرح کرد. علی ربیعی در این زمینه نوشت: «ای کسانی که نمی‌دانم با چه استدلال و نیتی تاکنون جلوی رفع فیلترینگ را گرفته‌اید، بدون اینکه هیچ پاسخی برای فایده این امر داشته باشید! آیا فیلمی بود که دیده نشد، آیا پیامی هست که خوانده نشده باشد؟ چه دستاوردی تاکنون به جز عصبانیت و هزینه اضافه بر زندگی مردم و گسترش بدبینی به دست آورده‌اید؟!» ربیعی ادامه داد: «برای این تصمیم هم مانند برخی تصمیماتی که فقط هزینه‌زا بودند و نهایتا هم با گذر زمان حل شدند، به ناچار به رفع قطره‌چکانی فیلترینگ تن می‌دهید. زحمت نکشید کل این مشکل با تکنولوژی‌های جدید در حال حل شدن است. خیال‌تان راحت، فیلترشکن فروش‌ها هم به سراغ کاسبی دیگری خواهند رفت.»

واعظی وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات تصمیم شورای عالی فضای مجازی برای رفع مسدودی پلتفرم‌های واتس آپ و گوگل پلی را خبری بسیار خوب و امیدوار‌کننده برای مردم دانست و گفت: گام اول رفع فیلترینگ شروع خوبی بود و امیدواریم این روند با قدرت ادامه یابد. اقدام امروز به عنوان گام اول تحقق وعده دولت چهاردهم برای رفع فیلترینگ شروع خوبی بود که لازم است درمورد دیگر پلتفرم‌های مورد استفاده مردم که در حوزه‌های علمی، تجاری و خدماتی کاربرد زیادی دارد و مردم می‌توانند با استفاده از آنها کسب و کار و درآمدزایی داشته باشند نیز انجام شود.