آیا حال کودکان ایرانی خوب است؟

اقتصاد۲۴-وضعیت سلامت کودکان یک شاخص حیاتی برای رفاه کلی یک جامعه است. این معیار به‌عنوان یک معیار کلیدی در اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد (SDGs) عمل می‌کند و توسط یونیسف برای مقایسه بین‌المللی استفاده می‌شود. اگرچه در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های قابل‌توجهی در بقا، تغذیه و آموزش صورت گرفته است، اما کودکان امروز با آینده‌ای مبهم رو‌به‌رو هستند.

دکتر حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی و مدرس ارشد بین‌المللی سلامت در یادداشتی برای همشهری آنلاین درباره سلامت کودکان نوشت: در گزارش وضعیت کودکان جهان، یونیسف چند تخمین در مورد سلامت کودکان ارائه می‌دهد. این ارقام دقیق‌ترین تخمین‌های موجود در زمان انتشار را نشان می‌دهد که توسط گروه بین سازمانی سازمان ملل متحد برای برآورد مرگ‌ومیر کودکان (UN IGME) شامل یونیسف، سازمان بهداشت جهانی (WHO)، گروه بانک جهانی و بخش جمعیت سازمان ملل متحد بررسی می‌شود. این گزارش تفاوت‌های اساسی در شاخص‌های سلامت کودکان جهان را برجسته می‌کند. به‌عنوان‌مثال، درحالی‌که میزان مرگ‌ومیر زیر ۵سال (به‌ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده) در کشور‌های اروپای غربی ۴ است، در غرب و مرکز آفریقا ۸۹ و در کشور‌های کمتر توسعه یافته ۵۹ است.

منطقه مدیترانه شرقی (EMR) با چالش‌های قابل‌توجهی در مورد مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان مواجه است که تقریباً ۱۵درصد از کل جهانی را در ۲۲ کشور تشکیل می‌دهد. هر ساله تقریباً ۱.۴ میلیون کودک زیر پنج سال در این منطقه جان خود را از دست می‌دهند که بیش از ۱.۲ میلیون (۹۱درصد) از این مرگ و میر‌ها تنها در ۷کشور (پاکستان، افغانستان، مصر، سودان، سومالی، عراق و یمن) متمرکز است. در این کشورها، میزان مرگ و میر بیش از ۵۰ مرگ در هر ۱۰۰۰ تولد زنده است که نشان دهنده یک موضوع مهم بهداشت عمومی است و نیاز به توجه و مداخله فوری دارد.

برخی از کشور‌های پرجمعیت این منطقه، مانند ایران و عربستان سعودی، در چند دهه گذشته پیشرفت قابل‌توجهی در کاهش مرگ‌ومیر کودکان داشته‌اند. بااین‌حال، میزان مرگ‌ومیر کودکان بالاتر از میانگین جهانی باقی است که در درجه اول به دلیل عواملی مانند اسهال، ذات‌الریه، جراحات، اختلالات ژنتیکی و تولد‌های نارس بستگی دارد

صرف بررسی آمار‌های خام به‌اندازه کافی به سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیرندگان مسئول سلامت کودکان در کشور‌های مختلف کمک نمی‌کند. تجزیه‌وتحلیل عمیق‌تر و ترکیب این داده‌ها می‌تواند بینش‌های ارزشمندی برای برنامه‌ریزی و افزایش سلامت کودکان ارائه دهد.

منطقه مدیترانه شرقی یکی از مناطق شش‌گانه جهان بر اساس تقسیم‌بندی سازمان جهانی بهداشت است گه ایران نیز به همراه ۲۱ کشور دیگر در آن واقع شده است. جمعیت این منطقه حدود ۱۰درصد جمعیت جهان است که حدود ۳۰درصد آن را افراد زیر ۱۸ سال تشکیل می‌دهند. ایران با حدود ۹۰ میلیون نفر جمعیت کلی و ۲۴.۵ میلیون جمعیت کودک پس از پاکستان و مصر سومین کشور پرجمعیت منطقه است. میزان باروری کلی ایران ۱.۷ به‌ازای هر زن است که نشان از روند روبه‌کاهش جمعیت و پایین‌بودن میزان باروری دارد. میزان مرگ کودکان زیر یکسال کشور هم ۱۰ مورد به‌ازای ۱۰۰۰ تولد زنده که به همراه تونس رتبه هشتم را در میان کشور‌های منطقه دارد.

بیشتر بخوانید:ماده غذایی مفید برای کودکان

درصد چاقی و وزن بیش از حد طبیعی کودکان ۵ تا ۱۸ سال ایرانی بیش از یک و نیم برابر میانگین جهانی است (۳۰ در مقابل ۲۰). حدود ۱۷درصد دختران ایرانی هم قبل از ۱۸ سالگی ازدواج می‌کنند که عدد مناسبی در سطح منطقه محسوب نمی‌شود.

وضعیت سلامت اکثر کودکان منطقه، از جمله ایران نسبت به بهترین شاخص‌های بین‌المللی فاصله نسبتاً زیادی دارد. برای مثال در حالی که میزان مرگ ۴ هفته اول پس از تولد در کودکان برخی کشور‌ها مانند سوئد به عدد یک رسیده، این میزان در منطقه ۱۳.۵ و در ایران حدود ۸ نفر به ازای هر ۱۰۰۰ تولد زنده است.

ایران در زمینه واکسیناسیون کودکان، روند کاهشی مرگ کودکان زیر ۵ سال و ۵ تا ۱۴ سال وضعیت نسبتا بهتری با میانگین جهانی و منطقه دارد. بهبود جمع‌آوری داده‌ها، درگیرکردن جوامع و ادغام سیاست‌های سلامت کودکان با استراتژی‌های توسعه گسترده‌تر برای رسیدگی به نابرابری‌های بهداشتی در منطقه ضروری است.

منطقه مدیترانه شرقی از جمله ایران، ترکیبی از پیشرفت‌ها و چالش‌ها را در شاخص‌های مختلف سلامت و جمعیت ارائه می‌دهد. البته پیشرفت‌هایی هم در زمینه مرگ‌ومیر نوزادان و کوتاه‌قدی انجام شده است، اما معیار‌های دیگر، مانند میزان امید به زندگی و اضافه‌وزن، مسائل مهمی را نشان می‌دهند که نیاز به مداخلات هدفمند دارند. نابرابری‌های برجسته در سلامت کودکان، بر نیاز به استراتژی‌های مناسب برای رسیدگی به نیاز‌های منحصر‌به‌فرد جمعیت تأکید می‌کند.

ایران چندین اقدام پیشگیرانه مهم را برای بهبود نتایج سلامت اجرا کرده است. بااین‌حال، هنوز برای ارتقای سلامت کودکان و رسیدگی به چالش‌های پیچیده جمعیتی منطقه، تلاش‌های اساسی لازم است. تفاوت‌های اساسی در شاخص‌های سلامت در بین کودکان کشور در مناطق مختلف وجود دارد که عدالت در سرمایه‌گذاری‌های هدفمند در آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و توسعه اقتصادی را ضروری می‌کند.

درک شاخص‌های جمعیت شناختی برای سیاست‌گذارانی که هدفشان ارتقای پیامد‌های سلامت و دستیابی به اهداف توسعه پایدار است، ضروری است. پرداختن به نابرابری درآمد و نیاز‌های خاص کشور در تدوین استراتژی‌های مؤثری که زمینه‌های محلی و موانع دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی را در نظر می‌گیرد، حیاتی خواهد بود. در نهایت، یک رویکرد جامع که سیاست‌های بهداشتی، آموزشی و اقتصادی را ادغام کند، برای پرورش آینده‌ای سالم‌تر برای فرزندان ایران حیاتی است.

به طور کلی می‌توان گفت، حال کودکان ایرانی به شدت تحت تأثیر شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قرار دارد و بهبود این وضعیت نیازمند توجه و اقدام جدی از سوی دولت و جامعه است.