از هر ۵ دانش‌آموز ایرانی ۲ نفر هیچ نمی‌آموزند

اقتصاد۲۴- مطالعه تیمز از سال ۱۹۹۵ به‌طور دوره‌ای هر چهار سال یک‌بار با مشارکت نزدیک به ۱۰۰ کشور در پایه‌های چهارم و هشتم برگزار می‌شود. در این آزمون، ۲۵ کشور منطقه نیز حضور دارند. ایران به‌منظور ارزیابی دقیق کیفیت آموزش، به‌ویژه در دوره ابتدایی، در این مطالعه شرکت می‌کند تا عملکرد دانش‌آموزان کشور را در مقایسه با سایر کشور‌های شرکت‌کننده، به‌ویژه در منطقه، بررسی کند.

 در مطالعه تیمز، اطلاعات گسترده‌ای از وضعیت خانواده، معلمان، مدارس و خود دانش‌آموزان جمع‌آوری می‌شود. به‌عنوان مثال، در آزمون ریاضی پایه چهارم، ۱۲۷ سؤال و در علوم ۱۲۵ سؤال مطرح می‌شود. در پایه هشتم، برای درس ریاضی ۱۳۸ سؤال و برای علوم ۱۵۶ سؤال ارائه می‌شود. همچنین پرسشنامه‌هایی برای دانش‌آموزان، والدین، معلمان (در پایه هشتم، دبیران ریاضی و علوم) و مدیران مدارس طراحی شده است.

در آزمون تیمز ۲۰۲۳.۳۶۰ هزار والدین، ۶۶۰ هزار دانش‌آموز، ۲۰ هزار مدیر مدرسه و ۲۹ هزار معلم از ۶۵ کشور و ۶ ایالت مشارکت کردند. در ایران، ۶.۱۳۸ دانش‌آموز پایه چهارم و ۶.۲۲۶ دانش‌آموز پایه هشتم از ۲۲۴ مدرسه به‌صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند.

ایران با میانگین نمره ۵۰۰ فاصله دارد و عملکرد آن در هر دو درس ریاضی و علوم پایین‌تر از مقیاس وسط است.

پایه چهارم:

رتبه ۵۳ در ریاضی و ۴۹ در علوم از میان ۵۸ کشور.

عملکرد پایین‌تر از کشور‌هایی مانند شیلی، قطر و بحرین.

عملکرد بهتر از برزیل و مراکش.

مشابه ازبکستان، اردن، عمان و عربستان در ریاضی؛ مشابه آذربایجان و اردن در علوم.

پایه هشتم:

رتبه ۳۱ در ریاضی و ۳۶ در علوم از میان ۴۴ کشور.

عملکرد پایین‌تر از گرجستان، قزاقستان و قطر.

مشابه بحرین، ازبکستان، شیلی و مالزی در ریاضی؛ مشابه آذربایجان، کویت و مالزی در علوم.

در آزمون تیمز، نمره ۶۲۵ سطح پیشرفته، ۵۵۰ سطح بالا، ۴۷۵ سطح متوسط و ۴۰۰ سطح پایین محسوب می‌شود.

یک‌سوم دانش‌آموزان ایرانی در ریاضی و ۳۸ درصد در علوم به سطح متوسط می‌رسند، درحالی‌که ۷۰ درصد دانش‌آموزان جهانی در این سطح قرار دارند.

۲۱ درصد دانش‌آموزان ایرانی در سطح بسیار ضعیف قرار دارند.

بیشتر بخوانید:آموزش‌وپرورش: آزمون‌های هفتگی در مدارس ابتدایی ممنوع است

مسعود کبیری؛ مدیر مرکز مطالعات تیمز و پرلز ایران، می‌گوید: ۴۱ درصد دانش‌آموزان ایرانی به نقطه ۴۰۰، یعنی پایین‌ترین سطح عملکرد، نمی‌رسند و ۲۱ درصد آنها بسیار ضعیف هستند. از هر ۵ دانش‌آموز ایرانی، ۲ نفر اصلاً یاد نمی‌گیرند و ۷۰ درصد دانش‌آموزان مدارس روستایی پسرانه به حداقل سطح یادگیری نمی‌رسند.

او افزود که کسب نمره پایین در آزمون تیمز بسیار ساده است و شامل سوالاتی ابتدایی مانند انجام چهار عمل اصلی ریاضی و خواندن یک نمودار ساده است. یکی از سوالات آزمون تیمز پایه چهارم این است: «۴۰۳-۱۰۰۰ چند می‌شود؟» در سال ۲۰۱۹.۴۹ درصد و در سال ۲۰۲۳.۵۹ درصد دانش‌آموزان به این سوال پاسخ درست دادند، که نشان می‌دهد تقریباً نیمی از دانش‌آموزان قادر به پاسخگویی به این سوال ساده نبوده‌اند.

روند نزولی ایران و پیشرفت کشور‌های منطقه

ایران در روند عملکرد خود در آزمون تیمز نزولی داشته است، در حالی‌که کشور‌هایی مانند ترکیه، امارات و ارمنستان رشد قابل‌توجهی را نشان داده‌اند.

جایگاه ایران در پایه چهارم: رتبه دوازدهم در ریاضی و نهم در علوم میان ۱۵ کشور منطقه.

جایگاه ایران در پایه هشتم: رتبه نهم در ریاضی و دهم در علوم میان ۱۶ کشور منطقه.

متغیر‌هایی که در آزمون تیمز بررسی می‌شوند:

دانش‌آموزان: پیشینه مهاجرتی، مکالمه به زبان فارسی، سن ورود به مدرسه، تعلق به مدرسه، نگرش به ریاضی و علوم.

مدارس: منابع آموزشی، نظم و انضباط، زمان آموزش، دسترسی به اینترنت و کتابخانه دیجیتال.

معلمان: سابقه و تحصیلات معلم، رضایت شغلی، توسعه حرفه‌ای.

والدین: تحصیلات و شغل والدین، حمایت از تحصیل فرزندان، انتظارات آموزشی.

خانه: تعداد کتاب، لوازم دیجیتال، منابع آموزشی.

روند تغییرات مدارس

کاهش آزار و قلدری دانش‌آموزان در مدارس: گزارش‌ها نشان می‌دهند که میزان آزار و قلدری روحی و جسمی میان دانش‌آموزان کاهش یافته است و کمتر از پیش، دانش‌آموزان از همتایان خود در مدارس مورد آزار قرار می‌گیرند. این امر نشان‌دهنده بهبود نسبی جو مدرسه و فضای اجتماعی آن است.

کاهش نظم و انضباط از دید مدیران در پایه هشتم.

بهبود نگرش دانش‌آموزان پایه چهارم به ریاضی و علوم نسبت به سال ۲۰۱۹.

مسعود کبیری؛ مدیر مرکز مطالعات تیمز و پرلز ایران، معتقد است که نتایج ضعیف ایران در تیمز ۲۰۲۳، ضرورت توجه ویژه به مناطق محروم، مدارس کم‌برخوردار و دانش‌آموزان نیازمند به توجه علمی را برجسته می‌کند. او می‌گوید که در حال حاضر، رویکرد آموزش و پرورش اشتباه است و منابع به‌گونه‌ای تخصیص می‌یابد که مدارس موفق‌تر و دانش‌آموزان قوی‌تر بیشتر حمایت شوند. این روند منجر به آن شده که در مدارس شاهد، ۵ درصد از دانش‌آموزان در سطح خیلی پایین قرار دارند، در حالی که در مدارس روستایی مختلط، این آمار به ۷۰ درصد می‌رسد.

کبیری همچنین تأکید دارد که مدت زمان آموزش در ایران به دلایلی همچون تعطیلات طولانی و آلودگی هوا کاهش می‌یابد. او پیشنهاد می‌کند که تعطیلات مدارس به جای اول خرداد، در ابتدای تیرماه آغاز شود.