تهرانی‌ها بیشترین مبتلایان به آلزایمر در ایران؟

اقتصاد۲۴- کارشناسان می‌گویند آلاینده‌ها به‌خصوص ذرات ریز PM ۲.۵ که مهم‌ترین آلاینده در شهری مثل تهران است، می‌تواند باعث آسیب دیدن سلول‌های عصبی مغز شود و همین، خطر ابتلا به انواع دمانس به خصوص آلزایمر را افزایش می‌دهد.

آمار آلزایمر در دنیا ازجمله در ایران در حال افزایش است و با آن که به گفته کارشناسان، دلایل شناخته‌شده‌ی آن در کشور‌های توسعه‌یافته بیشتر سبک زندگی نادرست، استرس، افسردگی و عوامل ژنتیکی است، اما در کشور‌های در حال توسعه تا حد زیادی با آلودگی هوا هم گره خورده است.

تحقیقات نشان داده که آلودگی هوا می‌تواند یکی از عوامل افزایش دمانس ازجمله آلزایمر باشد. آلاینده‌ها به‌خصوص ذرات ریز PM ۲.۵ که مهم‌ترین آلاینده در شهری مثل تهران است، می‌تواند باعث التهاب مزمن مغز و آسیب دیدن سلول‌های عصبی شود و همین، خطر ابتلا به انواع دمانس به خصوص آلزایمر را افزایش می‌دهد.

دمانس یا زوال عقل به کاهش تدریجی عملکرد‌های شناختی از جمله حافظه، قدرت استدلال، قدرت تکلم و توانایی‌های اجرای کار‌ها گفته می‌شود. دمانس یا زوال عقل انواع مختلفی دارد که هر کدام بر اساس علت ایجاد و بروز دسته‌بندی می‌شوند. آلزایمر، شایع‌ترین نوع دمانس است. به طوری که حدود ۷۰ درصد از دمانس‌ها را بیماری آلزایمر تشکیل می‌دهد.

افزایش آمار مراجعین ۴۵ سال به بالا

سال‌ها است که بسیاری از شهر‌های کشورمان - حتی شهر‌های کوچک‌تر - آلودگی هوا را در اغلب ماه‌های سال تجربه می‌کنند. ساکنان تهران امسال تنها ۵ روز هوای پاک داشتند و باقی روز‌ها یا ناسالم برای گروه‌های حساس (۹۵ روز) بوده‌اند، یا ناسالم (۱۵ روز) و یا قابل قبول (۱۷۹ روز). وضعیتی که می‌تواند آمار دمانسی همچون آلزایمر را در کشور افزایش دهد و نظام سلامت کشور را به شدت به خطر بیندازد.

بیشتربخوانید: ماجرای قتل هولناک جوان ایرانی توسط پسر ۱۶ ساله افغان

موضوع آنجا نگران‌کننده‌تر می‌شود که مسئولان انجمن آلزایمر ایران اعلام کرده‌اند که سن ابتلا به پیش‌آلزایمر در کشور به ۴۵ سالگی رسیده است! در حالی که سن شروع این بیماری بعد از ۵۰ سالگی است.

معصومه صالحی، رئیس انجمن آلزایمر ایران می‌گوید: سال گذشته حدود ۴۰۰ نفر در سنین بالای ۴۵ سال به ما مراجعه کردند که در مرحله پیش‌آلزایمر بودند. یعنی در مرحله‌ای بودند که اگر فعالیت‌های پیشگیرانه انجام نمی‌دادند، به آلزایمر دچار می‌شدند. البته بعضی از این دمانس‌ها که قبل از ۵۰ سالگی فرد را درگیر عارضه می‌کند، ژنتیکی است، اما موضوع این است که در حال حاضر خیلی از کسانی که با نشانه‌های آلزایمر به ما مراجعه می‌کنند، در سنین بین ۴۵ تا ۶۵ هستند. البته اکثر بیماران زیر ۶۰ سال و در سنین ۵۶ – ۵۸ ساله هستند و ۴۵ ساله‌ها همان طور که گفتم، با نشانه‌های پیش‌آلزایمر به ما مراجعه می‌کنند.

صالحی می‌گوید: ما با آن ۴۰۰ نفر که در مرحله پیش‌آلزایمر بودند، در ارتباط بودیم و یک طرح پایلوت به عنوان طرح "ذهن پویا" انجام دادیم تا این افراد بتوانند فعالیت‌های پیشگیرانه از آلزایمر انجام دهند و طرح موفقی هم بود و، چون این طرح جواب داده است، قصد داریم مجددا آن را استارت بزنیم.

آلودگی هوا چطور باعث آلزایمر می‌شود؟

تحقیقات گوناگون نشان داده که آلودگی هوا یکی از ۱۴ عامل مرتبط با دمانس یا زوال عقل است که با مکانیزم‌هایی مانند استرس و آسیب‌های عروقی مغز می‌تواند به آسیب‌های شناختی منجر شود.

دکتر بابک زمانی، متخصص مغز و اعصاب در این باره می‌گوید: مغز به اکسیژن نیاز دارد و آلودگی و کاهش کیفیت هوا اکسیژن را کم می‌کند و همه اندام‌ها و دستگاه‌های بدن که به اکسیژن وابسته هستند، متضرر می‌شوند. یکی از این دستگاه‌ها مغز و سیستم عصبی ما هستند. آلودگی هوا فقط منجر به دمانس نمی‌شود و ضرر‌های آن وسیع‌تر از این حرف‌ها است. نمونه آن وقوع سکته‌های مغزی در کشور است.

رئیس انجمن آلزایمر ایران هم می‌گوید: آلودگی هوا به طور مستقیم و غیرمستقیم در ابتلا به آلزایمر بسیار تاثیر دارد. مستقیم از این نظر که آلودگی روی عملکرد مغز و سایر سیستم‌های بدن تأثیرمنفی می‌گذارد و به جای اینکه اکسیژن به مغز برسد، کربن وارد بدن می‌شود و همین در بروز و تشدید آلزایمر تاثیر دارد. غیرمستقیم هم به این دلیل که وقتی هوا آلوده باشد، مردم نمی‌توانند از خانه بیرون بروند و فعالیت بدنی داشته باشند. همین موضوع می‌تواند باعث استرس، اضطراب افسردگی در افراد شود و خود افسردگی در ابتلا به آلزایمر بسیار تاثیرگذار است.

بیشتر بخوانید:فیلم/ روایت مال باختگان از نحو سرقت مسلحانه در شرق تهران

صالحی می‌گوید: افسردگی اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به آلزایمر شود. اصلا در طرح ما ۳۰ درصد سالمندان دچار افسردگی هستند و افسردگی و آلزایمر ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.

به گفته صالحی، درکل تغذیه نامناسب، بی‌تحرکی یا عدم فعالیت‌های ورزشی، کم شدن ارتباطات اجتماعی و معاشرت نداشتن، تنهایی، استرس و اضطراب همه اینها در بروز و تشدید آلزایمر نقش دارند.

افزایش آمار دمانس‌ها بعد از پاندمی کرونا

بعد از پاندمی کرونا خیلی از متخصصان داخلی و محققان خارجی اعلام کردند که آمار دمانس‌ها به خصوص آلزایمر دردنیا افزایش پیدا کرده است. دلیل این موضوع علاوه بر آسیب‌های ویروس کرونا به بخش‌های عصبی مغز، تاثیرات روانی بیماری کرونا بود.

رئیس انجمن آلزایمر ایران می‌گوید: بعد از کرونا آمار آلزایمر بسیار افزایش پیدا کرد و دلیل مهم آن استرس‌های ناشی از این بیماری مرگبار، اضطراب واکسن، کاهش ارتباطات اجتماعی و معاشرت‌ها بود. معاشرت نداشتن و تنهایی در ابتلا به آلزایمر و تشدید آن بسیار تاثیر دارد. چون این موارد منجر به افسردگی می‌شود و افسردگی هم اگر درمان نشود، باعث دمانس (ازجمله آلزایمر) می‌شود.

صالحی تاکید می‌کند: افرادی که حس می‌کنند مشکلی دارند یا چیز‌های کوچک را مدام یادشان می‌رود، بهتر است که از انجمن آلزایمر وقت بگیرند و بیایند تست آلزایمر بدهند و در طرح ما شرکت کنند. همچنین می‌توانند به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنند و تحت نظر باشند تا مطمئن شوند که مشکل‌شان آلزایمر است یا نه.

با این ۳ علامت به متخصص مراجعه کنید

بیماری آلزایمر ۳ مرحله دارد که هر مرحله ممکن است چند سال طول بکشد و شدت علائم نیز در افراد مختلف متفاوت است؛ مرحله خفیف: علائم آن شامل فراموشی‌های کوچک مثل گم کردن وسایل، مشکل در یافتن کلمات و تغییرات خفیف در خلق‌وخو است. فرد هنوز می‌تواند به طور مستقل زندگی کند. مرحله متوسط: مشکلات حافظه شدیدتر می‌شود؛ فراموشی اسم نزدیکان، گم شدن در مکان‌های آشنا و .... اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره مثل مدیریت مالی، و تغییرات رفتاری (اضطراب، پرخاشگری) هم در این مراحله پدیدار می‌شود.

افراد در این مرحله نیاز به کمک بیشتری دارند. مرحله پیشرفته یا شدید: حافظه تقریباً به‌طور کامل از بین می‌رود و فرد توانایی برقراری ارتباط را از دست می‌دهد، در راه رفتن، بلع، پیدا کردن راه دستشویی، شناختن نزدیکان و حتی در یادآوری هویت خود مشکل پیدا می‌کند و به مراقبت کامل نیاز دارد. مرحله پیش‌آلزایمر قبل از بیمار شدن است که با کمی اختلال در شناخت شروع می‌شود و برای زندگی فرد مشکل اساسی ایجاد نمی‌کند.

بیشتربخوانید:جزئیات عجیب از زورگیری مسلحانه نیمه شب‌های در تهران

رئیس انجمن آلزایمر ایران می‌گوید: آلزایمر نشانه‌های زیادی دارد، اما اگر ۳ مورد را مدام فراموش می‌کنید، باید آن را جدی بگیرید و به پزشک متخصص مراجعه کنید؛ مثلا صبح بیدار می‌شوید و فکر می‌کنید عصر است یا عصر بیدار می‌شوید و فکر می‌کنید صبح است. یادتان می‌رود غذا خوردید یا نه، در نماز خواندن مشکل دارید، در یادآوری کلمات مشکل دارید و مدام من‌من می‌کنید و گاهی آن کلمه تا آخر گفت‌و‌گو هم یادتان نمی‌آید، سر و وضع‌تان نامرتب شده و دیگر به خودتان رسیدگی نمی‌کنید، مدام یک گوشه می‌نشینید و حوصله ندارید. اگر ۳ مورد از این علائم را داشتید، باید حتما مراجعه کنید. چون یک سال تشخیص زودهنگام، مشکلات بیماری را به اندازه ۵ سال عقب می‌اندازد.

صالحی به آمار آلزایمر هم اشاره‌ای می‌کند و می‌گوید: آلزایمر نه تنها در ایران، بلکه در جهان رو به افزایش است و طبق آمار‌ها ۱۵۵ میلیون نفر دردنیا و حدود ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در ایران دچار آلزایمر هستند.