صف آرایی سایه‌نشین‌ها علیه FATF؛ تقسیم‌کار تازه میان تندرو‌ها برای فشار به مجمع‌تشخیص!

اقتصاد۲۴- از زمانی که به درخواست مسعود پزشکیان و موافقت رهبری لوایح مربوط به FATF مجددا در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفته‌اند، خشم و هیاهو در میان طیف خاصی از اصولگرایان به اوج خود رسیده است؛ همان‌هایی که با واژگانی چون دلواپس، پایداری‌چی، خالص‌ساز و ... شناخته می‌شوند؛ همان‌هایی که هرگونه سخن از مذاکره با جهان را برای دولت‌های غیرهمسو ننگ می‌دانند؛ اما وقتی خود بر سرکار باشند خود را استاد همه‌فن حریف مذاکره عزتمندانه می‌خوانند؛ آن هم بدون هیچ دستاوردی! آن‌ها حالا هم سینه سپر کرده‌اند که مبادا مجمع تشخیص به FATF تن بدهد. 

از نامه تا توهین

همین هفته‌ گذشته بود که ۱۲۰ نماینده مجلس در نامه‌ای به مجمع تشخیص مصلحت نظام، ضمن مخالفت با FATF، مدعی شدند که پذیرش این کنوانسیون نه فقط سودی برای کشور ندارد بلکه باعث می‌شود همه «راه‌های دور زدن تحریم‌ها کشف» شده و «دشمنان آنها را مسدود» کنند و از این جهت برای کشور «مشکلات امنیتی» ایجاد می‌کند. به جز این نامه، برخی نمایندگان نیز از تریبون مجلس سعی دارند جلوی پذیرش FATF را بگیرند. 

مانند محمدتقی نقدعلی که در تذکری خواستار آن شد که مذاکرات بررسی لوایح پالرمو و CFT به صورت شفاف برای مردم پخش شود؛ چون به ادعای او وقتی نمایندگان از حوزه‌ انتخابیه خود به مجلس برمی‌گردند متوجه می‌شوند که آش را با جایش برده‌اند! مهدی کوچک‌زاده، نماینده‌ دیگر نزدیک به تفکرات جبهه‌ پایداری هم که به توهین به مخالفان شهرت دارد، پالرمو و CFT را معادل نوکری برای آمریکا دانست و گفت: «با تصویب پالرمو وCFT می‌خواهند نوکری آمریکا را تصویب کنند. چه کسی باید دهن این فرد بزند رفیق حاج قاسم یا من؟ اگر عبدالعلی‌زاده مذاکره با آمریکا را جلوی مردم تبریز می‌گفت دهن او را خرد می‌کردند.»

بیشتر بخوانید: استراتژی تکراری تندرو‌ها روش «راه بنداز، جا بنداز» / ادامه فرار سعید جلیلی از مناظره با زنگنه بر سر کرسنت

البته باید این نکته را اضافه کرد که نمایندگان عملا نمی‌توانند جلوی فرآیند بررسی لوایح و کنوانسیون‌ها را بگیرند. محمدباقر قالیباف رئیس مجلس در پاسخ به منتقدین گفت: «مجلس نظر خودش را در این زمینه و در دوره دهم داد و به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفت. اصلاً ما هیچ نقش قانونی الان FATF نداریم». همین اظهارات از سوی محمدجعفر قائم‌پناه سرپرست نهاد ریاست جمهوری نیز مطرح شده است. او گفته کهFATF در مجلس تصویب شده و قانونی که یک‌بار تصویب شده و نظر مجلس درمورد آن اعلام شده است را نمی‌شود دوباره به رای گذاشته شود. 

سخنگوی شورای نگهبان نیز روز گذشته رسما اعلام کرد بررسی این پرونده ها از این شورا خارج شده و همه چیز در دست مجمع تشخیص است.

آتش از عمق راهبردی سایه‌نشین‌ها می‌آید 

از سویی برخی مانند احمد بیگدلی نماینده خدابنده در مجلس از تندروها خواسته که در زمینه‌ FATF از رهبری جلو نزنند و طبق نظر ایشان عمل کنند. با این حال، نمی‌توان کانون مخالفت با معاهدات بین‌المللی را در مجلس دانست؛ بلکه باید سراغ سایه‌ها در سیاست رفت.

وقتی در دولت حسن روحانی لوایح و کنوانسیون‌های بین‌المللی در دستور کار دولت قرار گرفت، مخالفان تا جایی که توانستند تلاش کردند به سرانجام نرسد؛ به ویژه آنکه بحث و جدل درباره‌ موضوع مهم و کلانی مثل FATF به دولت و مجلس منحصر نمی‌ماند و افراد کلیدی مخالف با این پرونده‌ها در مجموعه‌های تعیین کننده حضور جدی داشتند. آن‌ها با تکیه بر «عمق راهبردی» خود و همچنین بی‌اعتمادی به دولت روحانی، بررسی لوایح و کنوانسیون‌ها را آنقدر به درازا کشاندند که تعیین تکلیف نشوند.

امروز هم مخالفان اصلی پیوستن به FATF افرادی مثل سعید جلیلی و یاران او هستند. جلیلی از جمله چهره‌های مخالف برجام و مذاکره و پیوستن به FATF است که این روزها با دوباره فعال شده و حملات خود به این سه مورد را آغاز کرده است.

تقسیم کار بین رسانه‌ها و چهره‌ها؛ خواسته یا ناخواسته؟!

این روزها حملات به FATF دوباره شدت پیدا کرده است؛ اما در این بین گویا تقسیم‌کاری در پشت این تحرکات شکل گرفته است. به جز سیاسیون دلواپس و سایه‌نشین که صدای خود را در مجامع بلند می‌کنند، روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های جریان متبوع‌شان در حملات رسانه‌ای به دنبال ایجاد ارعاب و فضاسازی علیه مخالفین‌اند. این رسانه‌ها به شدت در حال کار علیه FATF هستند؛ فضاسازی از طریق جا انداختن گزاره‌هایی نظیر خیانت بودن پذیرفتن FATF برای جامعه هدفشان یا همان افکار عمومی و مخاطبانشان.

از سوی دیگر نظرات و مواضع نزدیکان به جلیلی نیز نشاندهنده همبستگی نوشته یا نانوشته‌ای میان دو اهرم مخالفان FATF است؛ مانند یاسر جبرائیلی از نزدیکان جلیلی که در نوشتار کوتاهی در فضای مجازی نوشت: «می‌نویسند وفاق، بخوانید خالص‌سازی بگویید یکدست‌سازی!» از همین یک جمله این برداشت می‌شود که حمله به دولت پزشکیان به خاطر بررسی مجدد FATF در مجمع تشخیص است. 

وقتی دلواپسی عزت ملی را هم خدشه‌دار می‌کند

اما این قدرت‌نمایی منجر به چه شرایطی شده است؟ شرایطی که نه تنها هزینه‌های گزاف اقتصادی را به کشور تحمیل کرده است بلکه در مواردی عزت ملی را خدشه دار می‌کند. زمانی که ایران در لیست سیاه FATF قرار داشته باشد، حتی کشورهایی مثل چین و روسیه با ایران مراوده نخواهند کرد. محمدجعفر قائم‌پناه سرپرست نهاد ریاست جمهوری می‌گوید «بخشی از فشار تحریم ها پس از پذیرش FATF برطرف خواهد شد.» همین دیروز بود که صمد حسن‌زاده رئیس اتاق بازرگانی ایران در سخنانی گفت که نپیوستن به FATF باعث شده که تاجر ایرانی ناچار به معامله با پول نقد به جای کارت اعتباری باشد و این در شان تاجر ایرانی نیست. 

بیشتر بخوانید: پارلمان نشینان و شعار تکراری شفافیت؛ بازی سیاسی در مجلس با بیانیه‌ها و نامه‌های با «امضایِ ناشناس»

محمدرضا باهنر، سیاستمدار اصولگرا و نماینده چندین دوره مجلس شورای اسلامی نیز اخیرا در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ ایران گفته «تحریم‌ها ضربه زیادی به کشور زده و مسأله FATF هم وضعیت را بدتر کرده است. بر خلاف کسانی که می‌گویند با وجود تحریم‌ها رفع مسأله FATF مشکل چندانی را حل نمی‌کند؛ معتقدم دست کم می‌توان با کشورهای دوست که زیر بار تحریم آمریکا نمی‌روند، مبادلات مالی و پولی داشت.

نامه رهبری به مجمع برای رسیدگی FATF در اواخر دولت روحانی

اما مصاحبه این سیاستمدار قسمت مهمتری دارد که به صدور اجازه از سوی رهبری برای بررسی مجدد FATF در اواخر دولت حسن روحانی می‌پردازد. او گفته: «آقای روحانی در اواخر دولت‌شان به مقام معظم رهبری نامه نوشتند که ما مشکلاتی داریم و نیازمندیم مسأله FATF حل شود، اما مجمع الان دیگر نمی‌تواند رسیدگی کند، شما اجازه دهید که مجمع مجدداً بتواند به این مسأله رسیدگی کند و حتی توصیه کرده بودند که مجمع تصویب کند. رهبری در نامه‌ای به مجمع گفتند که مجدد به این موضوع رسیدگی کنید، اما ایشان اعلام کرده بودند که تصویب با نظر کارشناسان باشد و تصمیم بگیرید. وقتی موضوع مجدد به مجمع آمد، دولت آقای رئیسی تشکیل شد. پس دوباره باید منتظر دولت می‌بودیم تا بیاید و از لایحه خود دفاع کند. چرا که حالا مجلس با شورا هم‌نظر بود.» 

مخالفان FATF در دولت رئیسی موافق آن شدند

به نظر می‌رسد که لوایح و کنوانسیون‌هایی مثل FATF جز بهانه ای برای خالی کردن خشم و از سوی دیگر ارعاب و حذف مخالفانشان نیست. با آمدن دولت ابراهیم رئیسی تصور بر آن بود با ترکیب این دولت که از مخالفان قراردادها و معاهدات بین‌المللی تشکیل شده پرونده FATF بسته و برای همیشه بایگانی خواهد شد. اما اظهارات حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس حاکی از اقداماتی از سوی دولت سیزدهم برای حل مساله پیوستن به FATF است.

FATF؛ ابزار آرمان یا ارعاب؟

فلاحت‌پیشه به ایرنا گفته: «حتی برخی از اعضای دولت سیزدهم، پیش از این‌که صاحب منصب دولتی شوند جزو مخالفان این لوایح بودند اما زمانی که به دولت رفتند متوجه شدند که تداوم حضور کشور در لیست سیاه FATF چه عوارض و زیان‌هایی برای منافع ملی دارد. لذا دیدیم که در همان زمان دولت شهید رئیسی نیز زمزمه ها مبنی بر ضرورت تصویب FATF در مجمع مصلحت آغاز شده بود.»

این اظهارات در حالی است که در دولت سیزدهم فریاد وامصیبتا از سوی پایداری‌چی‌ها شنیده نمی‌شد و همه این‌ها یک نتیجه بیشتر ندارد: سود و ضرر میلیون‌ها ایرانی نزد این طیف سیاسی فقط یک ابزار سیاسی است؛ هرگاه جریان متبوع سایه‌نشینان بر سرکار باشد صدایی از آن‌ها بلند نخواهد شد و حاضرند بر روی آرمان‌هایشان چشم بپوشند؛ انگار آرمانگرایی‌ آن‌ها فقط مختص به زمانی است که غیر از خودی‌ها بر سر کار بیایند.