تلاطم ارزی بلای جان داروها؛ قیمت دارو چه تغییری کرد و کدام دارو‌ها دچار کمبود هستند؟

اقتصاد۲۴- سرکوب قیمت دارو و پایین نگه‌داشتن آن موضوعی است که صنعت دارو طی چند سال اخیر با آن روبه‌رو بوده است. در واقع «قیمت‌گذاری دستوری» باعث شده بود که توان تولید از کارخانجات سلب شود؛ زیرا قیمت دستوری با قیمت تمام‌شده دارو به هیچ‌‎وجه همخوانی نداشت و فروش با این روند بیشتر به ضرر صنعت داروی کشور بود.

دکتر هادی احمدی، مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان ایران، در تشریح این مسئله به خبرآنلاین می‌گوید: «با اتمام موجودی داروی مدنظر و کسری بودجه، تهیه و توزیع دارو به علت افزایش قیمت مواد اولیه، با مشکل مواجه می‌شد. بنابراین تقاضای مکرر کارشناسان حوزه دارو این بود که قیمت‌ها اصلاح شود تا تولیدکننده توان تولید داشته باشد و صنعت داروسازی را زنده و در گردش نگاه دارد. پس هدف، اصلاح و حقیقی‌کردنِ قیمت‌هاست نه افزایش آن؛ که این مسئله هم به نفع مردم و هم صنعت داروسازی است.»

به گفته یکی دیگر از کارشناسان حوزه دارو، کمینه افزایش قیمت دارو تا ۵۰ درصد بوده است، اما برخی داروها تا ۶۰-۷۰ درصد و برخی دیگر بالغ بر ۱۰۰ درصد رشد قیمت داشته‌اند که این روند ادامه‌دار هم خواهد بود؛ زیرا برای برخی کارخانه‌ها افزایش قیمت طی مراحل اداری و رسمی اعمال شده و شرکت‌های دیگر نیز در آینده نزدیک این مسیر را پشت سر خواهند گذاشت.

کمبود دارو؛ معضلی که تکراری شده، اما عادی نه

طبق گفته احمدی، کمبود دارو حتی در کشور‌های توسعه‌یافته هم یک امر عادی است، چون اغلب به صورت مقطعی پیش می‌آید و جای نگرانی نیست.

او تأکید می‌کند: «ما تا این‌لحظه توانسته‌ایم به لحاظ عددی، ۹۸ درصد از دارو‌های موردنیاز را در کشور تولید و فراهم کنیم و نگذاریم مردم دچار کمبود شوند، ولی خب این اتفاق در مقاطعی پررنگ می‌شود. در این میان، گاهی ظرفیت دارویی قابل قبول است، اما می‌بینیم برخی برند‌ها کمیاب می‌شوند؛ مثلا یک دارو توسط ۱۰ کارخانه تولید می‌شود، اما در یک بازه زمانی محصولات یک یا دو کارخانه کمیاب می‌شوند. این مسئله شاید از نظر سازمان غذا و دارو کمبود دارویی تعریف نشود، اما در سطح جامعه جزو کمبود‌ها محسوب می‌شود. به طور نمونه، طبق گفته وزیر بهداشت، دکتر ظفرقندی، تا یک ماه گذشته حدود ۲۰۰ - ۳۰۰ قلم دارو از لحاظ برندی کسری داشتیم.»

دکتر محمد طاهری، کارشناس حوزه دارو، نیز در این‌باره به خبرآنلاین می‌گوید: «کمبود در ذخایر دارویی کشور اتفاق تازه‌ای نیست و صنعت داروسازی از گذشته با غول کمبود دارو در جدال بوده است؛ گاهی آنتی‌بیوتیک کمیاب می‌شود، گاهی هم دارو‌های بیماران خاص. کمبود دارو شبیه غول چند سَری است که وقتی یکی از سرهایش را قطع می‌کنیم، سَر دیگر خودنمایی می‌کند. به عبارتی این معضل همواره ثابت و پابرجاست و به دلیل اینکه به صورت ریشه‌ای حل نشده، در مقاطع مختلف و به دلایل گوناگون در انواع دارو‌ها بروز پیدا می‌کند و خودش را نشان می‌دهد.»

در حال حاضر با کمبود کدام داروها مواجه هستیم؟

مدیر روابط عمومی انجمن داروسازان کشور در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «در حوزه داروهای تنفسی و آسم، کمبود اسپری تنفسی داریم. واردات اغلب این اسپری‌ها از هند بود که در حال حاضر، به دلایل نامعلوم، متوقف شده است. داروهای دیگری هم هست که توزیع‌شان سهمیه‌ای و قطره‌چکانی است؛ از جمله: متی‌مازول (برای درمان اختلالات تیروئیدی) و وارفارین (برای درمان لخته‌های خون).»

طاهری نیز عنوان می‌کند: «نمی‌توان گفت در شرایط فعلی در یک حوزه خاص، کمبود کلیِ دارو داریم، خوشبختانه اینطور نیست و فقط برخی داروها هستند که در زمینه‌های مختلف کمیاب شده‌اند. حال بعضی از آنها یا وارداتشان -به دلیل تلاطم ارزی- متوقف شده یا تولیدکننده در تأمین مواد اولیه با مشکل مواجه شده است. گاهی اوقات هم دارو در کارخانه موجود است اما منتظر اعمال افزایش قیمت است تا عرضه شود.»

او ادامه می‌دهد: «در حوزه بیماری‌های خاص داروی اکسجوا (از دسته دارو‌های درمان سرطان) و در زمینه دیابت برخی اقلام انسولین مانند لِوِمیر کمتر در دسترس هستند. در حوزه بیماری‌های اعصاب و روان هم کمبود محسوسی نداریم و صرفاً موجودی بعضی از قرص‌ها در بازار دارو کم است.»

احمدی در پایان به این نکته اشاره می‌کند که: «گاهی اوقات، کمبود دارو باعث ایجاد نوعی نیاز القایی در بیماران می‌شود و آنها ترجیح می‌دهند در هربار خرید دارو، از ترس کمیاب شدن، مصرف چندماه آینده خود را نیز خریداری کنند؛ که این مورد هم به نوبه خود در کاهش ذخایر دارو نقش کوچکی دارد. پس لازم است در تولید یا واردات دارو این موضوع مورد توجه قرار گیرد و چند برابر نیاز جامعه تأمین شود تا عطش بیماران فروکش کند.»