در آینده مجبوریم از عراق برق وارد کنیم

اقتصاد۲۴- مردمی کردن اقتصاد یکی از گزینه‌های جدی وزارت اقتصاد در شرایط فعلی برای مقابله با تشدید تحریم‌ها علیه ایران خصوصا همزمان با استقرار دولت ترامپ است. وزیر اقتصاد در روز‌های اخیر به توانمندسازی بخش خصوصی و تغییر صحنه حکمرانی اقتصادی برای مشارکت بیشتر مردم تاکید کرد. با این حال آیا همانگونه که عبدالناصر همتی اعلام کرده است، بهبود محیط کسب و کار، حمایت از بخش خصوصی و تقویت رقابت‌پذیری اقتصاد اتفاق خواهد افتاد؟ مهدی پازوکی، اقتصاددان معتقد است ما تنها با ارتباط با دنیا و حل برخی خودتحریمی‌های داخلی می‌توانیم به این مهم برسیم.
مهدی پازوکی، اقتصاددان، در گفت‌و‌گو با اقتصادآنلاین بیان کرد: دولت نیاز دارد دو اقدام اساسی یا دو اصلاح بنیادین انجام دهد؛ اگر این کار را نکند، هر روز درجا خواهد زد. اولاً، سیاست خارجی باید اصلاح شود و تعامل با جامعه جهانی در دستور کار دولت قرار گیرد. ثانیاً، باید اصلاحات اقتصادی انجام شود. اگر اقتصاد را به حال خود رها کند، کشتی اقتصاد در گل خواهد ماند.

یک بخش رانت‌خوار در اقتصاد ما شکل گرفته است

این اقتصاددان افزود: اقتصاد مردمی با شعار محقق نمی‌شود. اقتصاد مردمی یعنی امنیت برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم شود. در حال حاضر، بیشتر حوزه‌های اقتصادی را به نهاد‌های خاص واگذار می‌کنیم. نهاد‌های نظامی باید به پادگان‌های خود بازگردند و کار‌های نظامی خود را انجام دهند، نه اینکه در اقتصاد دخالت کنند. ما هنوز یک شرکت در اندازه استاندارد‌های بین‌المللی مانند سامسونگ، ال‌جی یا تویوتا نداریم. چرا کشور‌های شرق آسیا تولید و تکنولوژی خود را به‌روز می‌کنند و به دنبال نوآوری هستند، اما در ایران بخش خصوصی واقعی وارد نمی‌شود. در بخش برق که ناترازی وجود دارد، چرا بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری نمی‌آید؟ زیرا بخش خصوصی با شعار جذب نمی‌شود.

پازوکی اضافه کرد: ما بخش خصوصی خود را در عمل حمایت نمی‌کنیم تا سرمایه‌گذاری کند. در عوض، یک بخش رانت‌خوار در اقتصاد ما شکل گرفته است. در حالی که بخش خصوصی کارآمد، کارآفرین و توانا در کشور وجود دارد و باید به آن کمک کرد. بنابراین، باید امنیت را برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فراهم کنیم و فضای کسب‌وکار را بهبود بخشیم. اما در اینجا همه به دنبال انحصار هستند. اکنون ایرانیان خارج از کشور به ایران نمی‌آیند و قرار‌های خود را در ترکیه می‌گذارند. این تقصیر حکومت است. وقتی شما دو تابعیتی‌ها را دستگیر می‌کنید، سیگنال منفی به اقتصاد می‌دهید. به جای ایران، اقتصاد ترکیه رونق می‌گیرد. من به عنوان کارشناسی که ۳۰سال صادقانه خدمت کرده‌ام، نمی‌فهمم چرا این افراد را دستگیر می‌کنید. باید جو و فضا را بهبود بخشید. هرچه فضا امنیتی‌تر باشد، سرمایه‌گذار بیشتر فرار می‌کند.

نیاز به توسعه زیرساخت‌های اقتصادی داریم

وی افزود: در دهه ۷۰ میلادی، هواپیما‌های B-۵۲ آمریکایی دو میلیون نفر از مردم بی‌گناه ویتنام را کشتند، اما اکنون بزرگ‌ترین بازار صادراتی این کشور در آمریکا است و سالانه ده‌ها میلیارد دلار کالا‌های غیرنفتی مانند کفش، لباس و ... به آمریکا صادر می‌کند که رشد خوبی داشته و در آینده جزو اقتصاد‌های موفق شرق آسیا خواهد بود.

این اقتصاددان با بیان اینکه رابطه ما با آمریکا به نفع ما و به ضرر رقبای منطقه‌ای‌مان است، گفت: اکنون کشور‌های منطقه، به‌ویژه کشور‌های جنوب خلیج فارس، تمایلی به برقراری رابطه با آمریکا ندارند و سعی می‌کنند با انواع روش‌ها ما را از جامعه جهانی دور نگه دارند. اکنون عراق روزانه بیش از چهار میلیون بشکه نفت صادر می‌کند و جای ما را در اوپک گرفته است. زیرا سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت نفت عراق انجام شده است. ما اکنون به تکنولوژی نیاز داریم. برای اینکه امروز بتوانیم از ذخایرمان محافظت کنیم و زیرساخت‌های خود را بسازیم، نیاز به سرمایه‌گذاری در صنعت نفت داریم.

پازوکی تاکید کرد: طبق برنامه هفتم توسعه، سالانه ۱۷۰ میلیارد دلار باید در اقتصاد هزینه شود تا نرخ رشد ۸ درصدی محقق شود. اما کل درآمد داخلی ما، شامل فروش نفت و سرمایه‌گذاری دولت و بخش خصوصی، حدود ۸۵ میلیارد دلار است. پس بقیه این مبلغ را از کجا تأمین کنیم؟ باید از سرمایه‌گذاری خارجی استفاده کنیم، زیرا سرمایه‌گذاری خارجی همراه با تکنولوژی است. ما با تکنولوژی قدیمی و سنتی نمی‌توانیم با صنعت نفت کشور‌های حاشیه خلیج فارس رقابت کنیم.

بیشتر بخوانید: مصرف برق کشور به ۴۷هزار و ۲۵۶ مگاوات رسید

وی‌ گفت: کشور قطر، که به اندازه استان قم است، سال گذشته ۱۱ میلیارد دلار گاز مایع (LNG) صادر کرده است، اما ما حتی یک سنت هم صادرات نداشتیم، زیرا تکنولوژی نداریم. مردم ما حقشان این نیست که در شرایط فعلی زندگی کنند.

هواپیما‌های ایران اجازه ندارند در کشور‌های اروپایی فرود آیند، تحریم‌ها روز به روز بیشتر می‌شود، و به جای اینکه مذاکره کنیم و به دنیا بگوییم که ما خواهان صلح هستیم و قربانی تروریسم هستیم، این کار را انجام نمی‌دهیم. مثلاً FATF که ربطی به آمریکا ندارد. کشور‌های چین، ترکیه و روسیه، که بزرگ‌ترین شرکای تجاری جمهوری اسلامی هستند، عضو FATF هستند. بنابراین، ما علاوه بر تحریم‌های خارجی، دچار خودتحریمی نیز هستیم. امروز جامعه ایران خواهان مذاکره با آمریکا است و این به نفع اقتصاد ماست.

اسراییل در فکر منزوی کردن ایران در جهان است

پازوکی ادامه داد: یکی از دلایلی که عراق جای ما را در اوپک گرفته، این است که در حال جذب سرمایه‌گذاری خارجی است و در بنادر و زیرساخت‌های اقتصادی خود سرمایه‌گذاری می‌کند. اگر این روند ادامه یابد، در آینده مجبور خواهیم بود از عراق برق وارد کنیم. اگر می‌خواهیم تحولی در اقتصاد ایجاد کنیم، باید دنبال منافع خود باشیم. من اعتقاد دارم که عقل در ایران تعطیل شده است. چرا در دولت اول آقای روحانی نرخ تورم یک‌رقمی شد؟ دلیلش همین برجام نیمه‌تمام بود اما اکنون از دیروز نرخ ارز و طلا دوباره افزایش یافته است. وقتی در جامعه ارزش طلا و پول ملی یک‌شبه بالا و پایین می‌رود، این نشان‌دهنده عدم ثبات است و معنایش این است که اقتصاد مشکل دارد. بنابراین، نیاز به راهکار داریم.

این اقتصاددان بیان کرد: اگر دولت آقای پزشکیان که قرار بود مذاکره کند، نمی‌تواند این کار را انجام دهد، کنار بکشد. چرا مجلس و سایر نهاد‌ها در حال کارشکنی هستند؟ ما باید سعی کنیم در جهان بدرخشیم، و این نیازمند تصمیم‌گیری منطقی، علمی و کارشناسی است. در حال حاضر، سیستم به تحول و جهش نیاز دارد. اگر این جهش شروع نشود و به بحث‌های سنتی بازگردیم، نتیجه‌ای نخواهیم گرفت.

وی گفت: اکنون ترامپ دنبال منافع خود است، و اسرائیل به شدت تلاش می‌کند ایران را در جهان منزوی کند. من فکر می‌کنم رابطه با آمریکا و اروپا به نفع ماست. اگر قرار است رابطه‌ای نداشته باشیم، چرا باید سفارت‌خانه‌هایمان را در ۷۰ کشور جهان حفظ کنیم؟ اگر قرار باشد دیپلماسی اقتصادی نداشته باشیم، چرا باید حقوق دلاری به دیپلمات‌ها بپردازیم؟

شفاف‌سازی و انحصارزدایی ضرورت اصلی مردمی‌سازی است

پازوکی در ادامه با بیان اینکه برای مردمی‌سازی اقتصاد، بسیاری از اقتصاد‌های نوظهور و کشور‌های همسایه اقدامات زیادی انجام داده‌اند، افزود: اولین اقدام، شفاف‌سازی بود؛ یعنی هم به FATF پیوستند و هم شفافیت داخلی ایجاد کردند. دوم، زمینه رقابت سالم بین بنگاه‌های اقتصادی را فراهم کردند و هرگونه انحصار را از اقتصاد دور کردند. اکنون نهاد‌هایی مانند بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی و بنیاد آستان قدس، فضای بخش خصوصی را تنگ کرده‌اند. در نتیجه، بخش خصوصی شکل نمی‌گیرد.

با سیاست پوپولیستی نمی‌توان ایران را به سمت توسعه برد

پازوکی گفت: اگر می‌خواهیم زمینه برای سرمایه‌گذاری فراهم شود، باید ثبات اقتصادی را به ایران بازگردانیم. مهم‌ترین شاخص ثبات، کنترل تورم است. چرا در بخش برق ناترازی داریم؟ زیرا سرمایه‌گذاری در صنعت برق انجام نشده است. در دوره احمدی‌نژاد، بزرگ‌ترین نیروگاه بخش خصوصی، دماوند، به بنیاد شهید واگذار شد. اگر قرار بود به بخش دولتی واگذار شود، شرکت توانیر که تخصصی‌تر بود، بهتر عمل می‌کرد. اگر سیاست خارجی در خدمت توسعه قرار نگیرد و اصلاحات اقتصادی در جهت تعامل با جامعه جهانی انجام نشود، نتیجه‌ای نخواهیم گرفت. اکنون برخی از بانک‌های ما زیان‌ده هستند و باید تعطیل شوند. بانک‌ها به دکانی برای سوءاستفاده یک قشر خاص تبدیل شده‌اند. بنابراین، من فکر می‌کنم اقتصاد ایران نیاز به اصلاحات در سیستم بانکی، سیستم اطلاعات پولی، سیستم بودجه‌ریزی و اصلاحات اداری دارد. مجموعه‌ای از اصلاحات که به انضباط اقتصادی کمک می‌کند و با آن نرخ تورم کنترل می‌شود و ارزش پول ملی افزایش می‌یابد.

با سیاست‌های پوپولیستی نمی‌توان ایران را به سمت توسعه و پیشرفت برد. باید ببینیم ویتنام، مالزی و کره جنوبی پس از جنگ جهانی دوم چه اقداماتی انجام دادند و ما نیز همان کار‌ها را انجام دهیم.