عنایت‌الله بخشی کیست؟/ از دیپلم افتخار جشنواره فجر تا پنج دهه بازیگری درخشان

آغاز زندگی عنایت بخشی و ورود به دنیای هنر

خدمت در نیروی هوایی و آموزش‌های جانبی

فعالیت‌های تئاتری عنایت بخشی

بخشی تاکنون در بیش از ۴۰ نمایش به روی صحنه رفته و در کنار کارگردانان بزرگی همچون حمید سمندریان، عباس جوانمرد و بهرام بیضایی فعالیت کرده است. از جمله آثار مهمی که در آنها ایفای نقش کرده می‌توان به «مرده‌های بی‌کفن و دفن» نوشته ژان پل سارتر، «پهلوان اکبر می‌میرد» به کارگردانی عباس جوانمرد، «میراث» و «ضیافت» و «سلطان مار» به کارگردانی بهرام بیضایی و «مجلس زن‌کشی» به کارگردانی داوود میرباقری اشاره کرد. برخی از نمایش‌های او نیز به دلایل مختلف، مانند نمایش «بازجویی» که اجرای آن به دلیل فشار‌های سیاسی آن زمان متوقف شد، از تاریخ تئاتر ایران فراموش نشدنی باقی ماند.

فعالیت‌های سینمایی و تلویزیونی عنایت بخشی 

بخشی در دنیای سینما و تلویزیون نیز به‌طور همزمان حضور چشم‌گیری داشت و در آثار گوناگونی به بازی پرداخت. او در طی سال‌ها همکاری خود با کارگردانان برجسته‌ای چون پرویز صیاد، ساموئل خاچیکیان، محمد متوسلانی، سیروس الوند، مهدی فخیم‌زاده، حسن فتحی، رسول صدرعاملی، سیدضیاءالدین دری و سیروس مقدم توانست درخششی بی‌نظیر از خود برجای بگذارد. بخشی با ایفای نقش‌های ماندگار در آثار این کارگردانان در سینمای ایران جایگاه ویژه‌ای به‌دست آورد.

آثار سینمایی او بیش‌تر به دهه ۱۳۶۰ و آغازین سال‌های دهه ۱۳۷۰ برمی‌گردد، هنگامی‌که سینمای ایران در حال رشد و تحول بود. در این سال‌ها، او توانست نقش‌های مختلفی را در آثار کلاسیک و محبوب سینما به‌خوبی بازی کند و همچنان در خاطره سینمادوستان باقی بماند. از همکاری‌های او در این دوران می‌توان به فیلم‌های مهمی اشاره کرد که در آن‌ها نقش‌های متنوعی را بازی کرد و در کنار کارگردانان برجسته‌ای چون مهدی فخیم‌زاده و سیروس مقدم حضور داشت.

بخشی با بازی در نقش‌های متنوع و پیچیده در این سال‌ها به یکی از بازیگران برجسته و شناخته‌شده در تلویزیون و سینما تبدیل شد. فعالیت‌های سینمایی او به‌ویژه در دهه ۱۳۶۰، به‌عنوان بخشی از تحول سینمای ایران در آن دوره، تأثیرات عمیقی در صنعت فیلمسازی کشور داشت.

نقش ماندگار در فیلم «مسافران»

در سال ۱۳۷۰، بخشی در فیلم «مسافران» به کارگردانی بهرام بیضائی نقش یک راننده نفتکش را بازی کرد. این فیلم، که یکی از آثار مهم سینمای ایران در آن دوران به‌شمار می‌رود، به‌ویژه به‌دلیل بازی‌های ماندگار بازیگرانش، از جمله بخشی، در تاریخ سینما جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است. بیضائی در کتاب خود تحت عنوان «درباره مسافران» از همکاری با بخشی صحبت کرده و اذعان داشته است که بازیگری بخشی در این فیلم یکی از اوج‌های کارنامه اوست.

در این باره، زاون قوکاسیان، بازیگر دیگر فیلم، نیز اشاره کرده که بخشی در نقش خود در «مسافران» به‌قدری تأثیرگذار و برجسته ظاهر شد که او را یکی از اوج‌های بازیگری در این فیلم می‌داند. بیضایی در این باره گفته است: «ما سال‌ها پیش در چند نمایش با هم کار کرده بودیم و زبان مشترک داشتیم، بنابراین همکاری با بخشی برای من بسیار آسان و بی‌دردسر بود.» این همکاری و هماهنگی ژرف میان بخشی و بیضایی سبب شد تا بخشی بتواند در این فیلم یکی از بهترین نقش‌آفرینی‌های خود را به نمایش بگذارد و در نتیجه به عنوان یکی از بازیگران برجسته سینمای ایران شناخته شود.  

بیشتر بخوانید: هوشنگ حریرچیان کیست؟ | بهترین فیلم‌های بازیگر پیشکسوت سینمای ایران

نقش راننده نفتکش بخشی در «مسافران» به‌ویژه به‌دلیل عمق احساسی و بازی دقیق او در این نقش، به یکی از یادگارهای مهم در کارنامه بازیگری او تبدیل شد و این فیلم نقطه عطفی در مسیر حرفه‌ای او به حساب می‌آید.

زندگی شخصی و خانواده عنایت بخشی 

عنایت‌الله بخشی زندگی شخصی خود را با «سیمین بازرجانی»، نویسنده و فیلمنامه‌نویس، شریک شد. این دو در سال ۱۳۴۹ با یکدیگر ازدواج کردند و حاصل این پیوند سه فرزند به نام‌های ابرش، آرش و بنفشه بود. بخشی و بازرجانی در کنار تربیت فرزندانشان، همچنان به فعالیت‌های حرفه‌ای خود در دنیای هنر ادامه دادند.

شوربختانه یکی از دردناک‌ترین وقایع زندگی بخشی، بیماری سخت فرزندشان، بنفشه، بود که به «آنسفالیت»، بیماری‌ای که به عارضه‌های مغزی منجر می‌شود، مبتلا شد. بنفشه در سنین جوانی و در پی این بیماری از دنیا رفت. این حادثه همچنان در میان اعضای خانواده بخشی، به‌ویژه او، به‌عنوان یکی از تلخ‌ترین و سنگین‌ترین لحظات زندگی‌اش به یادگار مانده است.

سیمین بازرجانی، همسر عنایت‌الله بخشی، که در ابتدا در دنیای شعر و داستان به فعالیت مشغول بود، پس از ازدواج با بخشی وارد عرصه سینما و فیلمنامه‌نویسی شد. او توانست با تکیه بر استعداد و توانایی‌های خود، در این عرصه نیز موفقیت‌های زیادی کسب کند. از جمله آثار برجسته‌ای که از سیمین بازرجانی به یادگار مانده، می‌توان به فیلم‌نامه‌های فیلم‌هایی مانند «دخترم سحر» (۱۳۶۸) و «خفاش» (۱۳۷۶) اشاره کرد. 

فعالیت‌های جانبی و جایگاه اجتماعی

عنایت‌الله بخشی، افزون‌بر درخشش در عرصه هنری، در حوزه‌های اجتماعی و مدیریتی نیز نقش‌های تأثیرگذاری بازی کرده است. یکی از مهم‌ترین نمونه‌های این حضور فعال، داوری او در دومین و سومین دوره جشن بزرگ سینمای ایران در سال‌های ۱۳۷۷ و ۱۳۷۸ بود. در این جشن‌ها، بخشی به عنوان داور در کنار دیگر اعضای هیئت داوران حضور داشت و با توجه به تجربه و دانش گسترده‌اش، در ارزیابی آثار سینمایی دقت بسیاری به خرج داد. این داوری‌ها سبب ارتقاء کیفی سینمای ایران شد و توانست بسیاری از فیلم‌های برجسته را به جامعه معرفی کند.

در کنار فعالیت‌های هنری، بخشی در عرصه مدیریتی نیز حضوری چشمگیر داشت. او مدت‌ها به‌عنوان رئیس انجمن بازیگران سینما و تلویزیون ایران خدمت کرد و در این مقام، به بهبود شرایط حرفه‌ای بازیگران و حمایت از حقوق آن‌ها اهتمام ویژه‌ای داشت. بخشی در راستای پیشبرد اهداف این انجمن و دفاع از حقوق اعضای آن، تلاش‌های زیادی کرد. او همواره در پی این بود که وضعیت حرفه‌ای همکارانش را بهبود بخشد و در جهت ارتقاء وضعیت اجتماعی و اقتصادی آنها قدم‌های مؤثری بردارد. مدیریت او در این نهاد، تأثیرات مثبتی در روند رشد سینما و تلویزیون ایران داشت و یادگارهایش همچنان در ذهن اهالی این عرصه باقی مانده است.

دیپلم افتخار برای «شاه نقش»

عنایت بخشی در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر، برنده دیپلم افتخار بهترین نقش مکمل مرد برای فیلم «شاه نقش» شد.