تحریم بندر چابهار توسط ترامپ؛ چالش ژئوپلیتیکی جدید برای هند

اقتصاد۲۴- به نقل از «اندیشکده دیپلمات»، تغییرات و برنامه‌های سیاستی اخیر که توسط رییس جمهوری تازه تحلیف شده ایالات متحده؛ دونالد ترامپ انجام شد، پیامدهای مهمی برای هند، به ویژه در مورد بندر چابهار در ایران دارد. تصمیم دولت ترامپ برای تعدیل یا لغو معافیت تحریمی هند برای پروژه بندری نشان دهنده یک اقدام استراتژیک برای اعمال «فشار حداکثری» بر ایران است. این تغییرات نگرانی‌هایی را در مورد سرمایه‌گذاری هند در این بندر، آینده کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) و ثبات ژئواکونومیک و ژئوپلیتیک گسترده‌تر در منطقه ایجاد می‌کند.

ترامپ به وزارت خارجه آمریکا دستور داد معافیت تحریم‌هایی را که قبلاً به هند برای توسعه و عملیات در بندر چابهار اعطا شده بود، مجددا ارزیابی و لغو کند. این معافیت، در ابتدا با این فرض ارائه شد که این پروژه برای ثبات اقتصادی افغانستان حیاتی است، هند را قادر می‌سازد تا برخی از تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران را دور بزند. با این حال، اقدام دولت ترامپ برای تغییر یا حذف این معافیت، چالشی اساسی برای منافع استراتژیک هند ایجاد می‌کند.

هند تقریبا 24 میلیون دلار در تجهیزات و زیرساخت‌ها در این بندر سرمایه‌گذاری کرده است که نشان دهنده تعهد بلندمدت برای افزایش ارتباط با آسیای مرکزی و اروپا است. لغو معافیت نه تنها می‌تواند این سرمایه گذاری را به خطر بیندازد، بلکه برنامه‌های ژئواستراتژیک گسترده‌تر هند، به ویژه INSTC یا کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال-جنوب را که هدف آن تسهیل تجارت بین هند، ایران، روسیه و اروپا از طریق جایگزینی برای مسیرهای دریایی سنتی است، مختل کند.

تصمیم برای اعمال مجدد یا تشدید تحریم‌ها علیه ایران با سیاست گسترده‌تر دولت ترامپ برای اعمال فشار حداکثری بر تهران همسو است. این استراتژی با هدف مهار ایران و نفوذ منطقه‌ای آن، پیامدهای مهمی برای ژئوپلیتیک جهانی دارد. قابل توجه است که این اقدام روابط ایالات متحده و اسرائیل را تقویت می‌کند، زیرا اسرائیل ایران را به عنوان دشمن اصلی خود در خاورمیانه می‌داند و موضع آشکارا طرفداری ترامپ از اسرائیل، از جمله اظهارات حمایت از حاکمیت اسرائیل بر مناطق مورد مناقشه، این همسویی ژئوپلیتیکی را بیشتر تقویت می‌کند.

برای هند اما، این تحول یک معضل دیپلماتیک ایجاد می‌کند. از یک سو، هند به دنبال حفظ روابط استراتژیک و اقتصادی قوی با ایالات متحده است. از سوی دیگر، هند در طول تاریخ روابط همکاری خود را با ایران حفظ کرده است؛ به ویژه در مورد امنیت انرژی و ارتباط منطقه‌ای. بنابراین، فشار فزاینده ایالات متحده بر ایران، توانایی هند را برای هدایت این منافع رقیب بدون به خطر انداختن جنبه‌های حیاتی سیاست خارجی خود را پیچیده می‌کند.

اگر تصمیم دولت ترامپ به تحریم‌های مجدد بر بندر چابهار منجر شود، بلندپروازی های گسترده‌تر تجارت و اتصال هند با شکست‌های قابل‌توجهی مواجه خواهد شد. INSTC که به عنوان یک کریدور تجاری حیاتی که آسیای جنوبی را به اوراسیا متصل می‌کند، به طور قابل توجهی به قابلیت عملیاتی چابهار بستگی دارد. اگر یک مسیر تجاری مسدود شود، هند باید به دنبال فرصت‌های دیگری باشد که شامل استفاده از اسرائیل و امارات به عنوان قطب ترانزیتی اروپا می‌شود. این گزینه‌ها ممکن است به اندازه مسیر عبور از ایران از ارزش استراتژیک برخوردار نباشند، به‌ویژه وقتی صحبت از هزینه‌ها و حجم تجارت در منطقه مطرح می‌شود.

علاوه بر این، روسیه و چین به‌رغم تحریم‌های آمریکا احتمالا به تعاملات اقتصادی خود با ایران ادامه خواهند داد. روسیه به تقویت روابط اقتصادی و امنیتی خود با تهران علاقه نشان داده است. به طور مشابه، ابتکار کمربند و جاده چین (BRI) شراکت‌های اقتصادی جایگزینی را برای ایران فراهم کرده است و از این طریق برخی از اثرات مورد نظر کمپین «فشار حداکثری» ایالات متحده را کاهش می‌دهد. این موضوع بیشتر بر محدودیت‌های تحریم‌های یکجانبه و چندقطبی فزاینده در روابط اقتصادی جهانی تاکید می‌کند.

دولت هند در حال حاضر در حال ارزیابی پیامدهای بلندمدت این تغییرات سیاستی و بررسی تعاملات دیپلماتیک بالقوه برای تامین منافع خود است. یکی از پاسخ‌های احتمالی می‌تواند شامل تعامل بیشتر با نهادهای چندجانبه مانند سازمان ملل برای تأکید بر قانونی بودن و مشروعیت سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی هند در ایران باشد. علاوه بر این، هند ممکن است به دنبال مذاکره با اتحادیه اروپا (EU) و دیگر شرکای استراتژیک برای کاهش اثرات تحریم‌های ایالات متحده باشد.

اما سوال گسترده‌تر این است که آیا هند به تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده ادامه می‌دهد یا مشروعیت آنها را به نفع منافع اقتصادی و استراتژیک خود به چالش می‌کشد؟ دهلی نو روابط تنگاتنگی با ایالات متحده تا حدی با رعایت تحریم‌های واشنگتن حفظ کرده است، اما همچنین نشانه‌هایی از اقدام مستقل سیاست خارجی در رابطه با امنیت انرژی و ارتباط بین منطقه‌ای را نشان داده است.

به طور خلاصه، تصمیم دولت ترامپ برای لغو معافیت هند از تحریم‌ها برای بندر چابهار نشان دهنده یک چالش ژئوپلیتیکی مهم است. این اقدام سرمایه‌گذاری هند در ایران را مختل می‌کند، دوام INSTC را تهدید و دهلی نو را مجبور می‌کند در استراتژی‌های تجارت و اتصال خود تجدیدنظر کند. پیامدهای گسترده‌تر به روابط ایالات متحده و هند، ثبات منطقه‌ای و چشم انداز ژئوپلیتیک در حال تحول در خاورمیانه و جنوب آسیا گسترش می‌یابد و همانطور که هند در حال حرکت در این پویایی‌های پیچیده است، واکنش این کشور در شکل دادن به تعاملات اقتصادی و دیپلماتیک آینده خود در دنیای چند قطبی فزاینده حیاتی خواهد بود.