حراج سکه در شرایط تحریم؛ سیاست غلط بانک مرکزی

اقتصاد۲۴- روز گذشته پیش‌فروش یک میلیون سکه بانک مرکزی آغاز شد و خریداران می‌توانستند تا سقف ۵ سکه سفارش خود را ثبت کنند. طرح پیش‌فروش سکه مرکز مبادله ایران در بازه زمانی ۲۸ تا ۳۰ بهمن‌ماه و طی ۳ روز برگزار می‌شود. در پیش فروش روز گذشته، یکشنبه ۲۸ بهمن‌ماه، با موعد تحویل ۳۱ خردادماه ۱۴۰۴، انواع سکه ضرب ۱۳۸۶ به فروش رسید. همچنین، در پیش فروش روز دوشنبه ۲۹ بهمن‌ماه، با موعد تحویل ۳۰ مردادماه ۱۴۰۴ و پیش‌فروش روز سه‌شنبه، ۳۰ بهمن، با موعد تحویل ۳۰ مهرماه ۱۴۰۴، انواع سکه ضرب ۱۴۰۴ بانک مرکزی فروخته خواهد شد.

سال گذشته نیز حراج سکه انجام شد و سیاست‌گذار از همان ابتدا اعلام داشت که هدف از این کار کاهش حباب سکه در بازار است، اما نه تنها موفق نشد بلکه با هر التهاب سیاسی در بازار این حباب بزرگ و بزرگتر می‌شود و اکنون به گفته فعالان بازار طلا به ۱۳ میلیون تومان رسیده است. همین شکست تجربه سال گذشته، فعالان و کارشناسان بازار را به هدف اعلامی بانک مرکزی و تاثیراتش مشوک می‌کند. برای مثال سامان صحرایی، تحلیلگر و مشاور سرمایه‌گذاری، در صفحه شخصی خود در ایکس نوشت: «بانک مرکزی کشور‌ها طلا می‌خرند و نگهداری می‌کنند، بانک مرکزی فرزین، اما در فضای سایت‌های فله‌ای قرار گرفته و حراج سکه راه انداخته. اینکه سازوکار موازی با بورس است به کنار، آیا برخلاف وظیفه اصلی اش در حفظ ارزش ریال، کمک به حذف بیشتر و بی‌ارزشی ریال نمی‌کند؟»

پیش فروش ۱ میلیون سکه به کنترل بازار ارز کمک می‌کند

اما برخی نظر مخالفی دارند و به تاثیرگذاری این سیاست بانک مرکزی بر بازار سکه و ارز معتقدند. در همین راستا، حمید حسینی، عضو اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌و‌گو با تسنیم با بیان اینکه پیش فروش یک میلیون قطعه سکه توسط بانک مرکزی می‌تواند به جمع‌آوری نقدینگی از سطح جامعه کمک کند، گفت: این سیاست به نوعی سرمایه‌ها را از بازار ارز به سمت سکه‌های پیش‌فروش سوق می‌دهد.

او با اشاره به اینکه پیش‌فروش سکه می‌تواند به بانک مرکزی در کنترل بازار ارز هم کمک کند، اظهار کرد: این اقدام می‌تواند در شرایط شوک اقتصادی، به ثبات بازار کمک کند، به نوعی با این طرح عرضه سکه افزایش پیدا می‌کند و با افزایش عرضه، قیمت و حباب سکه نیز کاهشی می‌شود.

عضو اتاق بازرگانی ایران در پایان تاکید کرد: اگر مدت زمان تحویل سکه‌های پیش‌فروش شده کاهش می‌یافت، استقبال بیشتری از این طرح صورت می‌گرفت؛ ولی در کل باید بگوییم اجرای این سیاست نیازمند مدیریت دقیق و متناسب با شرایط بازار است.

با چه اجازه‌ای ۶ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات را شمش طلا گرفتید؟

علاوه بر کارشناسان، ارزیابی این سیاست در سطح حاکمیتی نیز مطرح است و برخی نمایندگان مجلس در جلسه علنی دیروز تذکراتی درباره حراج سکه دادند.

نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در تذکری شفاهی، گفت: «اگر ما حرف‌های برخی دوستان درباره محدودیت‌ها به علت شرایط تحریمی را بپذیریم، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که آنها کار ویژه‌ای انجام ندهند، اما انتظار داریم سیاست‌های غلط هم اتخاذ نکنند. آیا سیگنال افزایش قیمت طلا، متناسب با سیاست‌های ضدتحریمی است؟ اخیراً دولت اعلام کرده قصد حراج یک میلیون سکه را دارد و سررسید این سکه‌ها ۳۱ خرداد، ۳۱ مرداد و ۳۰ مهر سال آینده است. قیمت اعلامی برای تحویل سکه در ۳۱ خرداد ۶۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است، این قیمت چه سیگنالی به جامعه می‌دهد؟»

بیشتر بخوانید: گزارش ترک فعل بانک مرکزی روی میز دادسرای دیوان محاسبات

محسن زنگنه تصریح کرد: «در حراج قبلی ۶۱۵۹ سفارش برای تمام سکه انجام شد، اما عرضه ۳۷۸ تعداد با میانگین قیمت فروش یک سکه ۷۴ میلیون و ۳۸۱ هزار تومان بود؛ بنابراین با تقسیم انس طلا و قیمت جهانی یعنی حدود ۲۸۰۰ دلار بر گرم یک سکه، یعنی حدود ۸ میلیون تومان این سوال به وجود می‌آید که سکه به چه نرخ دلاری عرضه می‌شود؟» به اعتقاد او، سکه‌ای که دولت برای خرداد ماه حراج می‌کند با نرخ ارز ۱۲۰ هزار تومانی است.

زنگنه اظهار کرد: آقایان بگویند با چه اجازه‌ای ۶ میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات را شمش طلا گرفتند؟ چه کسانی سکه ضرب می‌کنند؟ اگر این شمش طلا برای دولت است، باید دولت شفاف اعلام کند منابع واردات این ۶ میلیارد دلار شمش طلا از کجاست و اگر ارز حاصل از صادرات است، این حباب سکه در جیب چه کسانی می‌رود؟

او تاکید کرد که مجلس باید به این موارد ورود کند، چراکه سیگنال‌های خطرناکی به جامعه داده و در راستای سیاست‌های تحریمی دشمنان است.

نباید با حراج سکه انتظار کاهش حباب را داشت

یک کارشناس بازار طلا  در ارزیابی خود از حراج سکه بانک مرکزی عنوان کرد که تاثیر کلی آن را باید در روز‌های آینده ببینیم.

سهراب اشرفی با اشاره به اینکه ۱ میلیون سکه تعداد زیادی نیست، درباره تاثیر حراج بر حباب سکه بیان کرد: تاثیر این سیاست بر حباب سکه بسیار معمولی است و تاثیر چشمگیری ندارد. ممکن است به صورت مقطعی و چندروزه حباب را کاهش دهد، اما نباید به صورت کلی انتظار کاهش حباب سکه را با این حراج داشت.

او افزود: به هرحال تقاضا این حباب را مشخص می‌کند و در بازار ما هنوز تقاضا بیشتر از این رقم‌ها هست. بانک مرکزی در صورتی که بتواند تقاضا را پوشش دهد و اضافه بر آن تقاضا عرضه داشته باشد، می‌توان انتظار کاهش حباب سکه را داشت.

اشرفی درنهایت این سیاست را تکرار کار‌های قبلی دانست و تاکید کرد: باید به گوش بانک مرکزی رساند که از تجربه سال‌های گذشته استفاده کند و مستقیم بی‌گدار به آب نزند.

هدف الزاما کاهش حباب نیست

یک کارشناس بازار‌های مالی نیز در گفت‌و‌گو با «توسعه ایرانی»، در ارزیابی خود از پیش‌فروش ۱ میلیون سکه توسط بانک مرکزی اظهار کرد: این سیاست به نوعی برای بانک مرکزی دو هدف دارد؛ یک این است که نقدینگی را جذب کند و اجازه ورود آن را به سمت بازار‌های ارز و طلا ندهد، زیرا اکنون با این سیاست نقدینگی به بانک مرکزی می‌رود و به نوعی هدف اول این سیاست، جمع‌آوری نقدینگی است.

برزو حق‌شناس درباره دیگر اهداف این سیاست، افزود: دوم اینست که مقداری از التهاب بازار بکاهد یعنی مقداری مشتریان را به سمت خود بیاورد و التهاب بازار طلا را کم کند.

بیشتر بخوانید: پیش فروش یک میلیون سکه ترمز قیمت دلار را می‌کشد؟

او با عنوان اینکه هدف این سیاست الزاما کاهش حباب نیست، تصریح کرد: درست است که در حال حاضر اعلام شده که هدف از این پیش‌فروش کاهش حباب سکه است و در حال حاضر هم مقداری در کاهش حباب سکه مؤثر است، اما اهداف دیگری را نیز دنبال می‌کند.

به گفته این تحلیلگر، این طرح می‌تواند مقداری از نقدینگی سرگردان را جمع کند و التهاب بازار‌ها را کم کند؛ اما از یک‌طرف به بورس هم آسیب می‌زند، زیرا نقدینگی به سمت این پیش‌خرید می‌رود.

حراج ذخایر کشور در شرایط تحریمی غلط است

حق‌شناس درباره فروش ذخایر کشور با این پیش‌فروش، بیان کرد: من با اینکه ذخایر طلای کشور در شرایط تحریمی به فروش برسد، مخالفم.

او با یادآوری سال گذشته حراج سکه از سوی بانک مرکزی، ادامه داد: این حراج‌ها به چه قیمتی انجام شد؟ همان هنگام بار‌ها اعلام کردم این کار درست نیست، زیرا فروش ذخایر طلای کشور است، اما به هرحال بانک مرکزی هم ملاحظات خاص خود را دارد و بر اساس آن عمل می‌کند.

این کارشناس با تاکید بر اینکه به صورت کلی نمی‌توان گفت که این سیاست درست یا غلط است، اما از نظر من غلط است، زیرا در شرایط تحریمی مخالف این کار‌ها هستم، درباره تاثیر فروش ذخایر طلا بر ارزش پول ملی، توضیح داد: در مقطع فعلی، حراج سکه مقداری نقدینگی را از سطح جامعه جمع می‌کند و می‌توان گفت تاثیر کوتاه‌مدت آن تقویت پول ملی است؛ اما درنهایت وقتی می‌خواهند این سکه‌ها را تحویل دهند، این سکه‌ها ذخایر پولی کشور هستند و وقتی این ذخایر کم شوند، طبیعتاً ارزش پول در بلندمدت کاهش پیدا می‌کند.

حق‌شناس در واکنش به طرح موضوع ارزش دلاری ۱۲۰ هزار تومانی این سکه‌ها، گفت: من نمی‌گویم ۱۲۰ هزار تومان، اما اکنون وقتی با این حباب سکه عرضه می‌شود-البته قیمت سکه‌های حراجی پایین‌تر و حبابش مقداری کمتر است- آن دلاری که با خریدار‌ها محاسبه می‌شود، بالاتر از قیمت دلار توافقی‌ای است که این طلا‌ها با آن خریداری شده‌اند.

او در پایان خاطرنشان کرد: اکثرا این طلا‌ها را تحت‌عنوان تعهد ارزی گرفته‌اند و در نتیجه درآمدی هم برای بانک مرکزی ایجاد می‌شود.

منبع: روزنامه توسعه ایرانی