تاریخ انتشار: ۰۹:۱۴ - ۰۲ اسفند ۱۴۰۳

خروج کوپنی ذخایر از صندوق توسعه ملی کشور/ آغاز اجرایی کوپن الکترونیک با تخصیص ۱۵ هزار میلیارد تومان در دولت چهاردهم

شرایط اقتصادی کشور و شروع تحریم‏‌ها از نیمه دوم دهه ۹۰، دولت سیزدهم را به صرافت انداخت تا کوپن کاغذی را این بار با نام جدید کالابرگ الکترونیک احیا کند و از خرداد سال ۱۴۰۲، ۱۱ کالای اساسی را برای تامین امنیت غذایی مردم تعریف کرد تا در اختیار آنها قرار دهد

کوپن الکترونیک

اقتصاد۲۴- شرایط اقتصادی کشور و شروع تحریم‏‌ها از نیمه دوم دهه ۹۰، دولت سیزدهم را به صرافت انداخت تا کوپن کاغذی را این بار با نام جدید «کالابرگ الکترونیک» احیا کند و از خرداد سال ۱۴۰۲، ۱۱ کالای اساسی را برای تامین امنیت غذایی مردم تعریف کرد تا در اختیار آنها قرار دهد

مسعود پزشکیان با همان ژست همیشگی، بعد از جلسه غیرعلنی سه‌شنبه دولت و مجلس که به خاطر التهابات در بازار ارز تشکیل شده بود، رو به دوربین کرد و گفت با دستور رهبری قرار است نزدیک به یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برداشت و به کالابرگ تبدیل و به ۷ دهک مردم داده شود.

شاید بتوان از دل همین جمله به این نتیجه رسید که تیم اقتصادی دولت فعلاً به دنبال مرهم گذاشتن بر زخم عمیق مشکلات اقتصادی باشد تا چاره بهتری پیدا کند، اما آنچه مسلم است قرار است با احیای کالابرگ الکترونیک که در دولت سیزدهم باب شده بود و در دولت حسن روحانی با عنوان سبد کالا به صورت محدود اجرا شد، به دوران کوپنیسم دهه ۶۰ برگردیم و برای ۶۰ میلیون ایرانی که در ۷ دهک قرار دارند خاطره صف‌های طولانی زنده شود.


بیشتربخوانید:صفر تا صد طرح حمایتی جدید دولت در آستانه سال نو


براساس مصوبه دولت در ۲۹ بهمن و به پیشنهاد مشترک سازمان برنامه و بودجه کشور و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای پرداخت کالابرگ برداشت و صرف پرداخت کالابرگ ۵۰۰ هزار تومانی به سه دهک کم‌درآمد و کالابرگ ۳۵۰ هزار تومانی به چهار دهک متوسط خواهد شد. براساس ماده یک این مصوبه، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است از محل منابع موضوع استجازه صدرالذکر که حداقل طی دو مرحله در اختیار آن وزارت قرار می‌گیرد نسبت به حمایت معیشتی از هفت دهک پایین درآمدی شصت میلیون نفر از طریق کالابرگ الکترونیک اقدام کند.

همچنین مطابق تبصره ماده یک، مبلغ تخصیص‌یافته برای سه دهک اول هر نفر پنج میلیون ریال و چهار دهک دیگر هر نفر سه میلیون و ۵۰۰ هزار ریال خواهد بود و این اعتبار به سرپرست خانوار اختصاص می‌یابد و با فروشگاه تسویه می‌شود.

حمایت نبوی از بازگشت کوپن

یکی از افرادی که از طرح کالابرگ الکترونیک حمایت کرده، بهزاد نبوی است که در دولت محمدعلی رجایی، سخنگوی دولت و رئیس ستاد بسیج اقتصادی را بر عهده داشت؛ یعنی همان ستادی که طرح کوپن کاغذی را در کشور اجرایی کرد. او در گفت‌و‌گو با ایسنا در دفاع از کوپنی شدن برخی کالا‌های اساسی، گفته: «پیشنهاد من همیشه این بوده که در کوتاه‌مدت اقداماتی انجام دهیم که فشار کمتری به مردم وارد شود و مثل اوایل دوران جنگ ایران و عراق، بخشی از کالا‌های اساسی مورد نیاز مردم را به قیمت ثابت و مقدار معین در اختیار همه مردم قرار دهیم.»

نبوی در توضیح این ایده عنوان کرده: «اینکه می‌گویند صرفاً به ۷۰ درصد مردم که نیازمند هستند این کمک‌ها انجام شود، اثر مثبتی ندارد، چون ۳۰ درصد دیگر عامل تورم می‌شوند. می‌توانیم سیستم سهمیه‌بندی کالا را در کوتاه‌مدت اجرا کنیم تا در سطح بین‌المللی و در سیاست خارجی خود شرایطی به‌وجود آوریم تا تحریم‌ها لغو شود و شرایط کلان کشور بهبود یابد.»


بیشتر بخوانید:واریز دو نوبت کالابرگ برای این دهک‌ها به دستور رئیس جمهور


او گفته: «به نظر من بعید است کسی مخالف این پیشنهاد باشد، ولی اجرای آن دل و جرأت می‌خواهد. اگر این پیشنهاد اجرا شود، در کوتاه‌مدت شرایط را می‌تواند قابل تحمل‌تر کند، چون گرانی و تورم فشار طاقت‌فرسایی بر مردم وارد می‌کند. کسی برای من سه عکس از یک قالب کره از یک برند معین با وزن ثابت در طول یک‌ماه و نیم فرستاد که قیمت این کره‌ها هر بار ۲۰ درصد گران‌تر شده بود. این افزایش قیمت فشار زیادی به مردم وارد می‌کند.»

بیش از چهاردهه کوپنیسم

با تشکیل «ستاد بسیج اقتصادی کشور» در مهرماه ۱۳۵۹ در دولت شهید رجایی که وزرای اقتصادی او در آن حضور داشتند، طرح کوپنی شدن اقلام ضروری کلید خورد که ۱۳ مرحله به طول انجامید و تا سال ۱۳۸۸ هرچند به صورت محدود ادامه یافت. ستاد بسیج اقتصادی وظیفه داشت برای بازار کالا‌ها سیاستگذاری و قیمت تعیین کند و فروش کالا‌های ضروری مردم را در دست گرفت و آنها را به وسیله کوپن به مردم می‌رساند.

طرح کوپنی شدن کالا‌های اساسی در دهه ۶۰ چنان فراگیر شد که همچنان برخی به دولت میرحسین موسوی با عنوان «دولت کوپن» یاد می‌کنند. حسن عابدی‌جعفری، وزیر بازرگانی دولت میرحسین موسوثی از مرحوم عالی‌نسب به عنوان فردی یاد کرده که توانست زمینه اجرایی شدن طرح کوپنی شدن کالا‌های اساسی را ایجاد کند.

به‌هرحال در دوره جنگ ایران و عراق به دلیل محدودیت‌های ارزی از فروش کم نفت، درآمد کشور بسیار کم و به حدود ۸ میلیون دلار در سال رسیده بود و در این شرایط دولت وقت مجبور بود نیمی از درآمد خود را صرف جنگ و نیمی دیگر را به مایحتاج ضروری مردم اختصاص دهد و چاره‌ای جز کوپنی کردن اقلام ضروری نداشت. روغن، گوشت، مرغ، برنج، صابون و پودر شوینده، پنیر، قند و شکر، تخم‌مرغ و حتی گاهی سیگار و لوازم‌التحریر نیز در میان کالا‌هایی که به صورت کوپنی در میان شهرنشینان، روستائیان و عشایر توزیع می‌شد وجود داشت. بعد از پایان جنگ و در دولت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی میزان اقلام کاهش یافت و به قند و شکر، روغن و برنج محدود شد.

دو سال پیش محسن هاشمی فرزند مرحوم هاشمی‌رفسنجانی در گفت‌و‌گو با اعتمادآنلاین در مورد توزیع کوپن در دهه ۶۰ و دوران ریاست‌جمهوری پدرش، گفته بود: «برخی از مسائلی که می‌گفتند این بود که کوپن‌ها کفاف مردم را نمی‌دهد یا وقتی شماره کوپن اعلام می‌شد صف‌های طولانی ایجاد می‌شد و حتی می‌گفتند روی الگوی قوت غالب مردم تاثیر می‌گذارد. طبیعتاً فسادی هم درباره کوپن‌فروشی و کوپن‌های باطله وجود داشت، اما به نظر می‌رسد به رغم همه مشکلات، این کوپن‌ها فوایدی هم داشت و عده‌ای مدافع این کار بودند و می‌گفتند به جز این روش، در شرایط دشوار جنگ نمی‌توان مردم را راضی و دسترسی آنها را به یکسری از اقلام ضروری فراهم کرد.»


بیشتر بخوانید:شرایط واریز کالابرگ الکترونیک ۶۰۰ هزار تومانی ویژه ماه رمضان اعلام شد


شرایط اقتصادی کشور و شروع تحریم‌ها از نیمه دوم دهه ۹۰، دولت سیزدهم را به صرافت انداخت تا کوپن کاغذی را این بار با نام جدید «کالابرگ الکترونیک» احیا کند و از خرداد سال ۱۴۰۲، ۱۱ کالای اساسی را برای تامین امنیت غذایی مردم تعریف کرد تا در اختیار آنها قرار دهد. این روند در چند نوبت انجام شد و خانوار یارانه‌بگیر با اولویت خانوار دهک‌های یک تا ۷ درآمدی می‌توانستند سبد ۱۱ قلمی کالا را بر مبنای قیمت سال ۱۴۰۱ انتخاب کنند و در صورتی که ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می‌کردند، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می‌شدند.

بهمن سال گذشته «طرح فجرانه» در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت؛ با این تغییر که «شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه» حذف شد و اعتبار تشویقی از ۱۲۰ هزار تومان به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافت.

براساس آن خانوار دهک‌های یک تا ۷ درآمدی، از ۱۷ بهمن تا ۱۸ اردیبهشت سال ۱۴۰۳، یک سبد ۱۱ قلمی با قیمت‌های مبنای سال ۱۴۰۱ انتخاب و مابه‌التفاوت قیمت سبد مبنای سال ۱۴۰۱ با قیمت روز (۱۴۰۲) از محل یارانه جدید دولت تامین می‌شد، به این صورت که قیمت روز سبد مشتمل بر ۱۱ قلم، ۷۴۳ هزار و ۷۵۰ تومان بود که خانوار دهک‌های اول تا هفتم در صورت خرید بسته باید قیمت سال ۱۴۰۱ را به مبلغ ۵۲۳ هزار و ۳۰۰ تومان از جیب خود پرداخت می‌کردند و مابه‌التفاوت آن تا قیمت روز به مبلغ ۲۲۰ هزار و ۴۵۰ تومان از محل اعتبار جدید دولت تامین می‌شد.

با پایان ناگهانی دولت سیزدهم، این طرح متوقف شد و وزیر کار دولت مسعود پزشکیان اعلام کرد اعتباری برای اجرای طرح کالابرگ در بودجه سال ۱۴۰۳ دیده نشده است، اما وزیر رفاه عنوان کرد که رئیس‌جمهور دستور داده تا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، ۱۵ هزار میلیارد تومان به کالابرگ اختصاص دهد و مجری آن نیز وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. احمد میدری در این‌باره گفته: «قبل از ماه مبارک رمضان یک وعده و تا عید یک وعده دیگر به ارزش کلی ۶۵ هزار میلیارد تومان برای هفت دهک درآمدی اختصاص می‌یابد.»

او گفته: «کالابرگ الکترونیکی به ۷ دهک داده می‌شود؛ به سه دهکِ اول به ازای هر نفر ۵۰۰ هزار تومان و برای باقی دهک‌ها هر نفر ۳۵۰ هزار تومان پرداخت می‌شود. یک دوره از کالابرگ قبل از عید و مرحله‌ی بعدی بعد از عید نوروز اجرا خواهد شد.»

همچنین براساس سخنان رئیس مجلس در قانون ۱۴۰۴، بحث کالابرگ الکترونیک برای ۱۵ کالای اساسی مورد تأکید قرار گرفته است. محمدباقر قالیباف، ۱۱ بهمن گفته بود که در برنامه هفتم و در بودجه سال آینده موضوع کالابرگ الکترونیک برای دهک‌های پایین جامعه پیش‌بینی شده است و دولت باید تا ماه مبارک رمضان کالابرگ الکترونیک را اجرایی کند و ظرفیت این کار وجود دارد و بهانه‌ای برای اجرا نکردن کالابرگ وجود ندارد.

او گفته بود: «مجلس به‌همراه دولت مصمم هستیم که دهک‌های پایین جامعه را تحت پوشش کالابرگ الکترونیکی قرار دهیم. در این طرح، ۱۲ قلم کالا پیش‌بینی شده است که ۵ تا ۶ قلم آن می‌تواند شامل اقلام جهیزیه برای تشکیل زندگی باشد و ۶ تا ۷ قلم دیگر از مواد غذایی اساسی تشکیل خواهد شد. براساس قانون باید به ۷ دهک یارانه بدهیم. اگر نمی‌توانیم تورم را در کوتاه‌مدت تک‌رقمی کنیم، حداقل باید با کالابرگ، قیمت کالا‌های ضروری را کنترل کنیم.»

آیا کالابرگ، کوپن نیست؟

اما گویی دولت و سخنگوی آن، کالابرگ را مساوی با کوپن‌های دوران دهه ۶۰ نمی‌دانند، فاطمه مهاجرانی در یادداشتی که ۱۷ بهمن در روزنامه ایران نوشته، عنوان کرده: «بسیاری بر این نکته تأکید می‌کنند که ما به سیستم کوپن‌دهی در گذشته بازگشته‌ایم، درحالی‌که ارائه کالابرگ با سیستم کوپن‌دهی دوران جنگ تفاوت‌هایی دارد. کوپن‌دهی در دوران جنگ تحمیلی، در شرایطی اجرا شد که کشور با کمبود شدید کالا‌های اساسی و شکل‌گیری بازار سیاه مواجه بود. در آن دوران، دولت ناگزیر بود با توزیع کوپن، کالا‌های محدود را به صورت عادلانه‌تر میان مردم تقسیم کند.»


بیشتر بخوانید:فیلم/ تاریخ اجرای کالابرگ الکترونیک مشخص شد


سخنگوی دولت دو ویژگی اصلی کوپن را «کمبود کالاها» و «توزیع عمومی» دانسته درحالی‌که به گفته او: «اما کالابرگ امروز، در شرایطی کاملاً متفاوت اجرا می‌شود. در حال حاضر، کشور با کمبود کالا‌های اساسی مواجه نیست و بازار سیاهی برای این کالا‌ها شکل نگرفته است. کالابرگ نه به دلیل بحران، بلکه به عنوان یک سیاست حمایتی هدفمند برای افزایش قدرت خرید دهک‌های پایین جامعه توزیع می‌شود. این سیستم، برخلاف کوپن‌های دوران جنگ، تنها به اقشار نیازمند اختصاص یافته و از مکانیسم‌های مدرن و دیجیتال برای توزیع استفاده می‌کند.»

منبع: هم میهن
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.
خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

آیا شیر جو دوسر انتخاب سالم‌تری نسبت به شیر گاو است؟

یک فایده تخم‌مرغ که احتمالا کم‌تر شنیده‌اید

چرا برنج در ایران گران شد؟/ تداخل منافع تولیدکنندگان و واردکنندگان، عامل نوسان قیمت برنج

پیش بینی قیمت طلا و سکه ۲۶ تیر ۱۴۰۴/ خرید طلا صفی شد

پیش بینی قیمت دلار ۲۶ تیر ۱۴۰۴/ دلار در مخمصه بازارساز

سوریه: تجاوزات اسرائیل بی‌پاسخ نمی‌ماند

عراقچی: تجاوز اخیر به سوریه قابل پیش‌بینی بود

عکس/ هاشمی رفسنجانی در کنار مادر و همسرش دهه ۶۰

بازداشت ۵ ایرانی در مرز آمریکا و کانادا

نامه رسمی ایران به شورای امنیت در واکنش به ادعاهای آمریکا

استقلال دروازه‌بان ندارد

عکس/ نقش انگشتری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار امروز ۲۵ تیر ۱۴۰۴

فیلم/ جزییات نحوه شهادت سرلشکر باقری در حمله اسرائیل

افشاگری سلیمی: یک نامزد مجلس خبرگان نفوذی بود

ایران متهم به راه‌اندازی ارتش مخفی در فضای مجازی

حزب‌الله: صهیونیست‌ها تنها زبان زور را می‌فهمند

شکایت وزارت ارتباطات ایران از استارلینک

برخی تندرو‌ها به عامل دشمن تبدیل می‌شوند

اعلام آمار دقیق شهدا و مجروحان جنگ ۱۲ روزه

فیلم/ حمله پهپادی به میدان نفتی در موصل عراق

واکنش جولانی به حملات اسرائیل به سویدا

توافق عمری با درویش برای تمدید قرارداد

فیلم/ ادعای ترامپ: ایران می‌خواهد مذاکره کند، ولی من عجله‌ای ندارم

عکس/ تغییر چهره عجیب شقایق فراهانی در اکران مرجان

رقیب اصلی اردوغان به زندان محکوم شد

فیلم/ کاظم جلالی: بر اساس کدام منطق باید از این پس مذاکرات داشته باشیم؟

عکس/ تصویر تازه‌ای از فریبا کوثری در ۵۸ سالگی

فیلم/ ایتمار بن‌گویر: تکفیری همیشه تکفیریست، باید جولانی را از بین ببریم

اندونگ در استقلال ماندنی شد

سقوط رسمی نتانیاهو از اکثریت پارلمان

واکنش رئیس‌جمهور به ادعای اینترنت طبقاتی

درخواست پرسپولیس برای میزبانی بازی‌های خانگی در آزادی

بیانیه جنبش جهاد اسلامی در محکومیت حملات رژیم صهیونیستی به سوریه

فیلم/ ویدیوی ارتش اسرائیل از حمله به ستاد کل ارتش سوریه

فیلم/ کاترین شکدم: کاترین شکدم: رئیسی برای جانشینی رهبری انتخاب شده است

کنترل تلویزیون و تلفن ممنوع؛ روایت فرزند از حساسیت‌های شهید حاجی‌زاده

اعلام آتش‌بس در السویداء

فیلم/ داخل وزارت دفاع و ستاد ارتش سوریه بعد از حملات اسراییل

طرح اینترنت طبقاتی تکذیب شد

جزئیات توافق تروئیکای اروپا درباره ایران

فیلم/ اعلام جهاد در مساجد دمشق علیه اسرائیل

فیلم/ لحظه حمله به دمشق و واکنش دو مجری

نماز جمعه این هفته تهران به امامت کاظم صدیقی

طرح آمریکا برای اجاره ۱۰۰ ساله زنگزور؛ واشنگتن به دنبال چیست؟

فیلم/ تظاهرات در حومه دمشق علیه حکومت جولانی

فیلم/ توضیحات رئیس صداوسیما در مورد آماده‌سازی ساختمان شیشه‌ای

اصلاح سود بازرگانی واردات خودرو در سامانه جامع تجارت + جدول

فیلم/ درگیری فیزیکی شدید بازیکنان دو تیم زنان ایران و لبنان

فیلم/ فرار خبرنگار پس از حمله اسرائیل به دمشق

آتش‌سوزی در محدوده بازار بزرگ تهران + عکس