خسارت ۲۲ هزار مرگ در تصادفات؛ ۸ درصد تولید ناخالص ملی/ زیان هر مرگ ناشی از تصادف، ۲۰ میلیارد تومان

اقتصاد۲۴- بامداد دیروز پاکبان جوانی که در محله تهرانسر مشغول نظافت معابر شهری بود در حادثه تصادف جان خود را از دست داد. دلیل فوت این پاکبان جوان، برخورد با یک دستگاه خودروی پژو پارس بود، چون راننده، به دلیل سرعت غیرمجاز، کنترل خودرو را از دست داد و پس از برخورد با جدول حاشیه خیابان، به پاکبان شهرداری برخورد کرد که این جوان هم به دلیل شدت ضربه و جراحات وارده، در همان لحظه و قبل از رسیدن نیرو‌های اورژانس جان خود را از دست داد.

این جوان، دهمین پاکبانی است که از اردیبهشت امسال و طی ۱۱ ماه اخیر، قربانی تخلفات رانندگی و رانندگان بی‌احتیاط می‌شود. این پاکبان جوان در حالی صبح دیروز جان خود را بر اثر تخلف یک راننده قانون‌شکن از دست داد که کمتر از ۲۴ ساعت پیش از آن، حادثه دیگری در شهر گرگان جان یک پاکبان دیگر را گرفته بود. بامداد ۱۸ اسفند، راننده یک دستگاه خودروی پاترول که با سرعت غیرمجاز در خیابان‌های شهر گرگان در حال رانندگی بود، با پاکبانی که مشغول نظافت سطل‌های زباله شهری بود، برخورد کرد و این پاکبان که به شدت از ناحیه پا دچار جراحت و نقص عضو شده بود، با وجود انتقال به بیمارستان، به دلیل شدت جراحات فوت کرد. 

پیش از این تاریخ و از اردیبهشت امسال هم ۸ پاکبان در شهر‌های کرمان، گرگان، سنندج، کاشمر، مشهد و طرقبه، قربانی تخلف و قانون‌شکنی رانندگان خودرو و موتورسیکلت شده بودند در حالی که طبق گزارش‌های پلیس راهنمایی و رانندگی، دلیل وقوع این تصادفات منجر به فوت پاکبان‌ها، خواب‌آلودگی رانندگان، ناتوانی در کنترل خودرو و انحراف از مسیر اصلی به دلیل سرعت بالا و غیرمجاز بوده است. در مواردی از این حوادث، شدت جراحات و ضربه ناشی از تصادف به حدی بود که پاکبان در همان محل حادثه و پیش از رسیدن عوامل اورژانس فوت کرده است. پاکبان‌های شهرداری که معمولا در بامداد یا اواخر شب و در زمان خلوتی معابر، نظافت خیابان‌های شهر را انجام می‌دهند، مظلوم‌ترین قربانیان تصادفات رانندگی هستند؛ تصادفاتی که برخلاف اذهان عمومی، ربطی به ناایمن بودن خودرو یا جاده و مسیر رانندگی نداشته، بلکه اغلب به دلیل خطای انسانی رخ می‌دهد

 این همان هشداری بود که دیروز از سوی معاون وزارت بهداشت هم مورد تاکید قرار گرفت و علیرضا رییسی در نشست خبری با موضوع «پویش نه به تصادفات» با اشاره به مرگ بیش از ۲۰ هزار قربانی تصادفات رانندگی در هر سال، اعلام کرد که دلیل ۵۲ درصد مرگ‌های ناشی از تصادفات در ایران، خطای انسانی است در حالی که ناایمن بودن خودرو‌ها و جاده‌ها در مجموع با سهم ۴۷ درصدی در ردیف دوم دلایل مرگ ناشی از تصادفند. معاون بهداشت تولیت سلامت با ابراز نگرانی از ناامنی معابر شهری در ساعات پایانی شب به دلیل بی‌توجهی رانندگانی که با سوءاستفاده از خلوتی خیابان‌ها با سرعت غیرمجاز رانندگی می‌کنند، گفت: «اگر ترافیک در خیابان‌های تهران نبود، آمار کشته‌های تصادفات در شهر تهران بسیار بیشتر از ارقام فعلی می‌شد، چون ترافیک، یک عامل بازدارنده سرعت غیرمجاز است.» 

بیشتر بخوانید:رئیس‌جمهور به پویش ملی «نه به تصادف!» پیوست

رییسی با تاکید بر اینکه با وجود وضعیت بسیار بد خودرو‌های تولید داخلی و جاده‌های پر از پیچ و خم و نامناسب و ناایمن، با اصلاح فرهنگ رانندگی به عنوان یک اقدام پیشگیرانه مهم، کاهش ۴۰ الی ۵۰ درصدی مرگ‌های ناشی از تصادفات امکان‌پذیر خواهد شد، افزود: «عوامل موثر در حوادث ترافیکی شامل ۴ ضلع جاده، خودرو، انسان و قانون است. اگر از من بپرسید که مهم‌ترین عامل کاهش حوادث ترافیکی و جاده‌ای چیست؟ از قانون بازدارنده نام می‌برم. قوانین ما برای کاهش مرگ‌های ناشی از تصادفات بازدارنده نیست چنانکه اگر این قوانین بازدارندگی داشت، می‌توانست رفتارساز باشد. به همین دلیل نیازمند اصلاح قوانین فعلی هستیم، چون جریمه ۲۰۰ هزار تومانی گذر از حاشیه‌های ممنوعه جاده‌ها بازدارندگی ندارد در حالی که اگر این رقم جریمه به ۵۰ میلیون تومان برسد آمار تخلف به شدت کاهش می‌یابد.

دلیل دیگری که با آمار بالای تخلفات رانندگی و مرگ ناشی از تصادفات مواجهیم، حرکت در روال معکوس دنیاست. در تمام کشور‌های جهان، هیچ استثنایی برای متخلفان رانندگی قائل نیستند و اگر یک مقام مسوول هم در زمان رانندگی مرتکب تخلف شود، حتی جریمه‌ای به مراتب سنگین‌تر از شهروند عادی دارد ولی در کشور ما، مقام مسوول مرتکب تخلف رانندگی می‌شود و وقتی نیروی پلیس راهنمایی، ماشین این مسوول متخلف را متوقف می‌کند، مسوول متخلف توی گوش مامور قانون می‌زند و می‌گوید مگر نمی‌دانی من چه کسی هستم و مامور قانون هم باید از این مسوول متخلف عذرخواهی کند و این مسوول وقتی متوجه می‌شود که مرتکب تخلف شده، تلاش می‌کند که این تخلف را در چارچوب قانون به نفع خود، قانونی کند.» وقوع حدود ۸۰۰ هزار مورد مصدومیت ناشی از تصادفات رانندگی در هر سال و معلولیت دایم حدود ۲۵ درصد از این مصدومان، آمار دیگری بود که علیرضا رییسی اعلام کرد و تاکید داشت که از دست رفتن سالانه بیش از ۲۰ هزار نفر در تصادفات رانندگی در حالی است که فوت هر قربانی تصادفات رانندگی ۲۰ میلیارد تومان خسارت برای کشور ایجاد می‌کند.

 به گفته معاون بهداشت، خسارت حدود ۲۲ هزار مرگ ناشی از تصادفات در هر سال معادل ۷ تا ۸ درصد تولید ناخالص ملی است در حالی که سهم وزارت بهداشت از تولید ناخالص ملی در سال جاری ۳.۸ درصد است. رییسی برای پررنگ‌تر کردن ابعاد این فاجعه گفت که ۸۳ درصد متوفیان تصادفات در کشور، در سنین کمتر از ۴۹ و ۵۰ سال و ۵۲ درصدشان در سنین کمتر از ۳۰ سال و ۸۰ درصد قربانیان هم، مردان هستند و بنابراین، با تصادفات رانندگی منجر به فوت، در واقع نیرو‌های مولد و جوان جامعه را از دست می‌دهیم با وجود آنکه برای جوانی جمعیت در حال اقدام هستیم.

پویش «نه به تصادف» در اولین قدم در بازه زمانی اول اسفند امسال تا ۲۰ فروردین ۱۴۰۴ و در موعد سفر‌های پایان سال و ایام نوروز تا زمان بازگشت هموطنان از مقاصد سفر اجرا می‌شود، چون طبق گزارش‌های سالانه، جاده‌های سراسر کشور در این بازه ۴۵ روزه بیشترین تردد خودرویی را خواهند داشت چنانکه طبق اعلام ستاد سفر و مسوولان وزارت راه، در ایام نوروز ۱۴۰۳، حدود ۵۳۰ میلیون تردد در جاده‌های کشور ثبت شد و البته ۷۵ درصد تصادفات جاده‌ای، برون شهری است و ۶۰ درصد از تصادفات هم در فاصله ۳۰ کیلومتری شهر‌ها اتفاق افتاده است.

معاون وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه پویش «نه به تصادف» در مرحله دوم قرار است به صورت یک برنامه بلندمدت و به مدت سه سال پیاپی ادامه یابد، در بخش دیگری از صحبت‌هایش آماری از فرسودگی وسایل نقلیه در حال تردد در سطح شهر‌ها و جاده‌ها ارایه داد که طبق این آمار، ۹۶ درصد از اتوبوس‌های درون شهری، ۹۰ درصد موتورسیکلت‌ها (۱۲ میلیون از مجموع ۱۳ میلیون موتورسیکلت در حال تردد در کشور) ۸۵ درصد مینی‌بوس‌ها، ۷۶ درصد اتوبوس‌های برون شهری، ۶۲ درصد تاکسی‌ها و سواری‌ها و ۵۳ درصد کامیون‌های در حال تردد، فرسوده‌اند. تفکیک جانباختگان تصادفات، آمار دیگری بود که توسط معاون وزارت بهداشت ارایه شد و طبق این آمار، در هر سال از مجموع ۲۲ هزار مرگ ناشی از تصادفات، ۲۲ درصد (حدود ۴۸۰۰ نفر) مربوط به راکبان موتورسیکلت‌هاست و عابران پیاده با سهم حدود ۲۰ درصدی (حدود ۴۵۰۰ نفر) راننده‌ها با سهم ۲۴.۵ درصدی و سرنشینان خودرو‌های تصادفی با سهم ۳۳.۵ درصدی در سایر ردیف‌های فهرست قربانیان تصادفات رانندگی هستند.

بیشتر بخوانید:بیشترین تصادفات رانندگی در چه ساعاتی رخ می‌دهد؟

طبق آمار دیگری از قول این مقام مسوول، ۵۲ درصد از قربانیان تصادفات رانندگی در همان صحنه تصادف فوت می‌کنند آن هم به این دلیل که خودرو ایمن نبوده و شدت تصادف هم بسیار بالا بوده و ۶ درصد از قربانیان در زمان انتقال به بیمارستان و ۴۲ درصد هم در مرکز درمانی و در زمان احیای اولیه جان خود را از دست می‌دهند. این‌طور که معاون بهداشت می‌گوید با در نظر گرفتن این نکته که ۶۲ درصد تصادفات، در محور‌های برون شهری اتفاق می‌افتد، ۶۰ درصد قربانیان تصادفات رانندگی و بیش از ۴ هزار مرگ در هر سال مربوط به تصادفات رخ داده در محور‌های ۸ استان تهران، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، اصفهان، فارس، سیستان و بلوچستان، کرمان و خوزستان است.

رییسی در صحبت‌های خود همچنین خبر داد که برای اولین‌بار در کشور، کاهش مرگ بر اثر تصادفات به عنوان شاخص ارزشیابی استان‌ها، شهرستان‌ها و دهستان‌ها تعیین شده و به دنبال پیوستن مجموعه دولت به پویش «نه به تصادف» استانداران در یک اقدام هماهنگ، این شاخص را پذیرفته و به فرمانداران و دهیاران هم ابلاغ کرده‌اند. معاون وزارت بهداشت همچنین با اشاره به اینکه در کشور‌های اسکاندیناوی، اصلاح جاده‌ها و ارتقای ایمنی خودرو و بازدارندگی قوانین و جریمه‌ها و همچنین اصلاح فرهنگ رانندگی به قدری پیش رفته که اکنون در این کشور‌ها به سمت صفر شدن مرگ ناشی از تصادفات در حرکتند، در تشریح نمونه‌ای از مشکلات موجود بر سر راه کاهش آمار مرگ ناشی از تصادفات در ایران گفت: «ناامنی خودرو در آمار مرگ ناشی از تصادفات حدود ۲۸ درصد است و فکر نمی‌کنم هیچ مسوولی توان مقابله با خودروساز‌ها را داشته باشد.

 بار‌ها در مجلس و دستگاه‌های مختلف درباره ناایمن بودن خودروی داخلی صحبت شده ولی ما با قوانین دوگانه مواجهیم به این معنا که از ناایمن بودن خودروی داخلی شاکی هستیم ولی در عوض گمرک، به بهانه اینکه خودروی خارجی وارداتی فاقد استاندارد یورو ۶ یا ۲۰ است، اجازه ترخیص خودروی وارداتی را نمی‌دهد ولی در سوی مقابل شاهدیم که خودروی داخلی، حداقل استاندارد‌های خودروسازی را هم ندارد. از سوی دیگر بهانه خودروسازان داخلی همواره این بوده که با تعطیلی کارخانه‌های خودروسازی، هزاران شاغل در این کارخانه‌ها بیکار می‌شوند که البته استدلال درستی نیست، چون سهم ۷ الی ۸ درصدی تلفات انسانی تصادفات از تولید ناخالص داخلی، چند برابر خسارت بیکار شدن کارکنان کارخانجات خودروسازی است. در سوی دیگر هم می‌بینیم که طبق برنامه هفتم توسعه، وزارت راه باید طی ۵ سال حدود ۵ هزار نقطه پرخطر و تصادف‌خیز جاده‌ها را اصلاح کند و در کشور‌های جهان در هر ۱۰۰ کیلومتر ۳ الی ۷.۵ دوربین ترافیکی نصب شده در حالی که در کشور ما تعداد دوربین‌ها در هر ۱۰۰ کیلومتر، ۱۹ صدم درصد است که از همین تعداد دوربین، ۲۷ درصد در شهر‌ها و ۶۰ درصد در خارج از شهر‌ها نصب شده و همواره نیمی از این دوربین‌ها خراب است.»

 علیرضا رییسی گفت که انتظار می‌رود اجرای ۴۵ روزه پویش «نه به تصادف» کاهش ۸ تا ۱۰ درصدی مرگ ناشی از تصادفات در فاصله اول اسفند سال جاری تا ۲۰ فروردین ۱۴۰۴ را رقم بزند و با اشاره به الگو‌برداری از تردد جاده‌ای نوروز ۱۴۰۳ از سه مدل ترافیک جاده‌ای و مرگ ناشی از تصادفات در نوروز امسال خبر داد و گفت: «برآوردمان این است که در جریان اجرای این پویش و در این بازه ۴۵ روزه، با تردد جاده‌ای ۴۱۷ میلیون خودرو در مدل حداکثری یا ۴۰۵ میلیون خودرو در مدل میانه یا ۳۹۷ میلیون خودرو در مدل حداقلی مواجه باشیم. به موازات همین پیش‌بینی، برای مرگ‌های ناشی از تصادفات در این بازه ۴۵ روزه در تخمین حداکثری با ۱۱۵۴ مورد مرگ، در تخمین میانه با ۱۱۰۲ مورد مرگ و در تخمین حداقلی با ۱۰۰۰ مورد مرگ ناشی از تصادفات مواجه خواهیم بود که در مجموع برای کاهش ۸ تا ۱۰ درصدی مرگ ناشی از تصادفات هدف‌گذاری کرده‌ایم.»