۱۰ سال تغییرات در بازار سرمایه؛ نقدینگی به کدام سو حرکت کرده است؟ + نمودار

اقتصاد۲۴- روند جریان پول حقیقی در بازار سرمایه ایران طی ده سال گذشته (۱۳۹۴ تا ۱۴۰۳) نشان‌دهنده تغییرات اساسی در ورود و خروج نقدینگی به سه موقعیت سرمایه‌گذاری (سهام و حق تقدم، صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های طلا) است. این جریان پول، نمایانگر رفتار سرمایه‌گذاران و میزان اعتماد آنها به بازار سرمایه در مقاطع زمانی مختلف است. بررسی دو نمودار سالانه و تجمعی نشان می‌دهد که دوره‌هایی از ورود نقدینگی سنگین به بازار سهام وجود داشته، در حالی که در برخی دوره‌ها خروج گسترده‌ای از سرمایه رخ داده است.

در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹، ورود سنگین پول به بازار سهام رخ داده است، به‌ویژه در سال ۱۳۹۹ که رکورد ورود نقدینگی در ده سال اخیر به ثبت رسید. در سال ۱۳۹۹، بیش از ۵۱۳ هزار میلیارد تومان سرمایه به بازار سهام وارد شد که این رقم بالاترین میزان جذب نقدینگی طی این دوره بوده است. این رشد هم‌زمان با رونق بورس، افزایش ارزش سهام شرکت‌ها و سیاست‌های حمایتی دولت از بازار سرمایه رخ داد. با این حال، این روند در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ معکوس شد و خروج قابل‌توجهی از نقدینگی از بازار سهام صورت گرفت. در سال ۱۴۰۰، ۵۳۱ هزار میلیارد تومان از بازار سهام خارج شد که نشان‌دهنده کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و تغییر مسیر نقدینگی به سمت گزینه‌های امن‌تر بود. این روند در سال ۱۴۰۳ نیز ادامه یافت، به‌طوری‌که خالص جریان پول حقیقی در این بخش منفی ۳۴۵ هزار میلیارد تومان ثبت شد.

بیشتر بخوانید: بورس در محاق به استقبال سال آتی می‌رود

در مقابل بازار سهام، صندوق‌های درآمد ثابت طی ده سال گذشته روندی کاملاً متفاوت را تجربه کرده‌اند. در سال‌هایی که خروج نقدینگی از بازار سهام رخ داده، ورود سرمایه به صندوق‌های درآمد ثابت افزایش یافته است. برای مثال، در سال ۱۴۰۰ که بازار سهام بیشترین خروج نقدینگی را تجربه کرد، ورود سرمایه به صندوق‌های درآمد ثابت به ۴۵ هزار میلیارد تومان رسید. این الگو نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران در دوره‌های بی‌ثباتی اقتصادی، پول خود را از بازار سهام خارج کرده و به صندوق‌های درآمد ثابت انتقال داده‌اند.

روند جریان پول در صندوق‌های طلا نشان‌دهنده افزایش تدریجی تمایل سرمایه‌گذاران به این ابزار مالی در سال‌های اخیر است. در سال ۱۴۰۲، ورود پول به این بخش به ۸۶ هزار میلیارد تومان رسید که بالاترین میزان در سال‌های قبل از آن بود. همچنین در سال ۱۴۰۳، این روند با رشد بیشتری همراه شد، به‌طوری‌که ۴۸۱ هزار میلیارد تومان سرمایه جدید وارد این صندوق‌ها شد. افزایش تقاضا برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های طلا احتمالاً به دلیل افزایش قیمت جهانی طلا، نوسانات نرخ ارز و نااطمینانی نسبت به سایر بازار‌های سرمایه‌گذاری بوده است.

صندوق‌های طلا و درآمد ثابت، برندگان بزرگ دهه اخیر در جذب نقدینگی

نمودار جریان تجمعی پول حقیقی نشان می‌دهد که رفتار سرمایه‌گذاران طی این دوره به شدت تحت تأثیر نوسانات اقتصادی و سیاست‌های دولتی بوده است. تا سال ۱۳۹۸، بازار سهام با ورود تدریجی نقدینگی همراه بود، اما در سال ۱۳۹۹ جهش بی‌سابقه‌ای در ورود نقدینگی رخ داد. در این سال، سرمایه‌گذاران خرد و کلان به امید بازدهی‌های بالا وارد بازار شدند، اما پس از افت شدید بورس در نیمه دوم ۱۳۹۹ و سال ۱۴۰۰، خروج نقدینگی گسترده‌ای از این بازار صورت گرفت.

در مقابل، صندوق‌های درآمد ثابت در این دوره رشد مداومی را ثبت کرده‌اند. از سال ۱۴۰۰ به بعد، هم‌زمان با خروج نقدینگی از بازار سهام، ورود سرمایه به این صندوق‌ها شتاب گرفت و به نقطه اوج خود در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ رسید. در همین دوره، صندوق‌های طلا نیز شاهد افزایش تقاضا بودند، به‌ویژه در سال‌های اخیر که نوسانات ارز و قیمت جهانی طلا افزایش یافت.

بررسی روند جریان پول حقیقی در ده سال اخیر نشان می‌دهد که بازار سهام در سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ شاهد ورود سنگین سرمایه بود، اما در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳، این روند معکوس شد و خروج گسترده‌ای از نقدینگی از این بازار انجام شد. در همین دوره، صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های طلا به گزینه‌های جذاب‌تری برای سرمایه‌گذاران تبدیل شدند، به‌ویژه در سال‌های اخیر که نوسانات اقتصادی و بی‌ثباتی در بازار‌های مالی افزایش یافت.

چشم‌انداز آینده بستگی زیادی به سیاست‌های پولی، نرخ بهره، وضعیت اقتصادی و میزان اعتماد سرمایه‌گذاران دارد. در صورتی که دولت اقداماتی برای حمایت از بازار سرمایه انجام دهد، احتمالاً ورود نقدینگی به بازار سهام مجدداً افزایش خواهد یافت. اما اگر روند فعلی ادامه داشته باشد، انتظار می‌رود که صندوق‌های درآمد ثابت و صندوق‌های طلا همچنان گزینه‌های اصلی برای سرمایه‌گذاران محتاط باقی بمانند.