عقب‌نشینی شاخص‌کل بورس در مرز روانی چگونه رقم خورد؟

اقتصاد۲۴- آمار‌ها می‌گویند بورس تهران از ابتدای هفته قوی‌تر از روز‌های ماقبل آن عمل کرده‌است. اگر دو روز بعد از مذاکرات را به دلیل خوش‌بینی‌های ایجادشده سیاسی، روز‌های خوش بورسی‌ها بدانیم بیراه نیست. اهالی بازار سهام که در سال‌های گذشته از منظر بازدهی و رقابت با بازار‌های موازی در «انزوای حداکثری» به سر می‌بردند، اینک با خوش‌بینی‌های ایجادشده در فضای سیاسی تا حدودی به آینده این بازار امیدوار شدند.

رفتار معامله‌گران بازار‌های دارایی در روز‌های گذشته نشان می‌دهد که هرگاه طرف‌های مذاکره، اظهاراتی را پیرامون سناریو‌های احتمالی بیان کردند، بازار‌ها بلافاصله واکنش فوری نشان‌دادند. این موضوع بیانگر اهمیت گفت‌و‌گو‌های دوجانبه بین نمایندگان عالی‌رتبه ایــران و آمریکاست و اثرات آن بر استراتژی فعالان اقتصادی و معامله‌گران بازار‌های مختلف تاکید می‌کند. پیش از شکل‌گیری مذاکرات، سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دادند دارایی‌های‌ریالی خود را وارد بازار‌هایی کنند که از ریسک کمتری برخوردار است، یعنی بازاری که بورس جایگاه جدی در آن نداشت.

با بررسی بازدهی بازار‌های دارایی در ۱۴۰۳ می‌توان دریافت که چگونه پول، متاثر از ریسک‌های سیاسی و در نهایت سرگردانی از بورس تهران خارج شده؛ این در حالی است که بازدهی ۱۵۸‌درصدی نیم‌سکه در ۱۴۰۳ نشان می‌دهد بازار‌های سنتی در بزنگاه‌هایی که به ریسک گره خورده است برنده بوده‌اند.

یکی از موضوعات مهم در تحولات اخیر بازار‌ها را نوسان شدید دلار آزاد مقابل جریان خبری ایجادشده باید دانست. دلار که حتی تا کانال ۱۰۶‌هزار‌تومان هم بالا رفته بود، در نخستین واکنش بعد از مذاکره تا ۸۲‌هزار‌تومان کاهش‌یافت، اتفاقی که موجی از عرضه را در بازار طلا و سکه ایجاد کرد و در صندوق‌های طلا معاملات ۴۸ساعت در صف فروش قفل شدند، اما به مرور از سرعت روند کاهشی نرخ دلار و سکه وطلا کاسته شد. ماحصل این اتفاقات از غیر‌قابل‌پیش‌بینی‌بودن بازار‌ها خبر می‌دهد. در همین مسیر است که کارشناسان به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کنند که از رفتار‌های هیجانی دوری کنند. تنوع بخشی به سبد سرمایه‌گذاری از دیرباز به عنوان استراتژی کم ریسک، نقش پررنگی در این میان داشته است.

استراحت درمیان ابهامات

همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد، بورس در معاملات روز گذشته تا حدودی از تب‌و‌تاب تقاضا فاصله گرفت و با خروج پول بیش از یک‌همت مواجه شد. علاوه بر مباحث تکنیکال شاخص کل و نزدیکی به سقف ۳میلیون‌واحدی، به‌نظر عوامل دیگری نیز در توقف بورس اثرگذار است. تجربه رشد بورس از آبان تا ۱۹دی‌ماه ۱۴۰۳ حاکی از آن است که رشد دلار توافقی از مهم‌ترین متغیر‌های اثرگذار بر صعود بورس بوده‌است. نرخ دلار توافقی در روز گذشته نتوانست سطح ۶۹هزار‌تومان را حفظ کند که این خود یک سیگنال نزولی در بازار سرمایه محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید:بورس در انتظار اخبار دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا/ اگر اخبار مثبتی از مذاکرات مخابره شود، شاخص به سطح ۳ میلیون واحد می‌رسد

در حال‌حاضر چشم سرمایه‌گذاران به تدابیر سیاستگذار است. در چنین شرایطی بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند ریسک کنند و مجددا طلا و دلار را در قیمت‌های نسبتا بالایی خریداری کنند تا از شر ریسک‌های احتمالی در امان باشند، جایی‌که سهام دقیقا در نقطه مقابل این نگرش قرار دارد و می‌تواند اوضاع را به ضرر سهامداران رقم بزند. در روز گذشته پس از ۳ روز حقیقی‌ها از گردونه معاملات خارج شدند و خروج پول از سوی این گروه سهامداران از بازار سرمایه رقم خورد؛ امری که از بازگشت تردید به صحنه معاملات خبر می‌دهد. کارشناسان بازار سهام معتقدند وضعیت مذکور ممکن است شرایط آن دسته از نماد‌هایی را که از وضعیت بنیادی مطلوبی برخوردارند هم به‌خطر بیندازد و آنها را از رونق خرید دور کند. این عامل در کنار حمایت وزیر اقتصاد سابق، بورس را به سمت سطوح بالا هدایت کردند.

اما در مقطع کنونی، بورس هر دو عامل را ازدست‌رفته می‌بیند، بنابراین به نظر می‌رسد سیاستگذار برای تداوم صعود بورس که عملا منجر به جذب سرمایه‌های سرگردان داخلی و سرمایه‌های جدید خارجی می‌شود، باید دست به تدابیر جدی بزند. اگرچه وضعیت سیاست خارجی کشور نقش مهمی در روند بازار‌ها ایفا می‌کند، اما نباید از این مهم به‌راحتی عبور کنیم که بعد از تخلیه واکنش‌ها به تحولات احتمالی سیاسی، متغیر‌های اثرگذار دیگری هستند که می‌توانند ضامن صعود پایدار در بازار سهام باشند.

برخی کارشناسان معتقدند واکنش مثبت بورس موقتی خواهد بود و عوامل دیگر نقش مهمی در این وضعیت ایفا می‌کنند. عدم‌بازنگری دربرخی سیاستگذاری‌ها در هفته‌های آینده می‌تواند شرایطی را به وجود آورد تا سرمایه‌گذاران به‌جای تشویق‌شدن برای ورود به بورس، دچار دلزدگی شوند، به‌ویژه اینکه واکنش‌های مثبت به روند مذاکرات بــه دلیل ابهــام درخصوص نتیجه نهایی ممکن است تعدیل شود. با توجه به مرحله‌ای‌بودن مذاکرات احتمالا معامله‌گران تغییراتی را در استراتژی خود ایجاد خواهند کرد. تجربه ادوار گذشته نشان‌دهنده آن است که سرمایه‌گذاران در راستای منافع کوتاه‌مدت تغییر استراتژی می‌دهند.

در حالی سیگنال مثبت سیاسی از رفت‌و‌آمد‌های دیپلماتیک، آرامش نسبی را به بازارسهام بازگرداند که بازار‌های دارایی با ابهامات گوناگون پیرامون وضعیت متغیر‌های سیاسی و اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بر اساس اظهارات کارشناسی، بازار‌های دارایی در دو‌راهی سختی قرار دارند و خبری از ثبات در صحنه معاملات بازار‌ها نیست. محرک‌های سیاسی می‌تواند بازار سهام را دوباره به فاز‌رونق بازگرداند، اما در صورتی‌که ابهامات پیرامون انتخاب سکاندار جدید وزارت اقتصاد پرسه بزند، رکود مجددا در بازار سرمایه حاکم خواهدشد. ناترازی‌های گسترده درحوزه انرژی نیز از اصلی‌ترین دلایلی است که وضعیت سودآوری صنایع را در شرایط کنونی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. اکنون برخی کارشناسان، صعود قیمت سهام را به شرط بهبود وضعیت سیاست خارجی کشور در ماه‌های آتی سناریویی محتمل می‌پندارند، اما در عین‌حال برخی از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند ابهام در فضای سیاسی و اقتصادی کشور سرمایه‌گذاران را از بازدهی بلندمدت به سمت بازدهی کوتاه‌مدت در بازار‌های کم‌ریسک هدایت می‌کند.

افزون بر آن برای ثبات روند صعودی بازار سهام به‌نظر می‌رسد چند روزی زمان لازم است که با ثبت ارزش معاملات بالا، سهام درمیان گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاران دست به‌دست شود تا زمینه برای افزایش مجدد قیمت‌ها در بازار سهام فراهم شود. رونق بورس از آن جهت قابل‌توجیه است که P/E بازار سهام به بیش از ۷.۵واحد رسیده‌است. عدد مذکور میانگین بلندمدت این سنجه آماری در ۲۰سال‌اخیر است.