رکود در اقتصاد جهان توهم است؟/ 10 چالش کنونی بازارهای جهانی

با وجود نگرانی‌ها نسبت به کاهش بازدهی بازارهای مالی در کشورهای مختلف، اقتصاددانان همچنان پیش‌بینی می‌کنند که چالش‌های پیش رو نوید تغییراتی را می‌دهد که فراز و نشیب‌های قابل توجهی را به همراه خواهد داشت.

اقتصاد 24 - رکود در اقتصاد جهان تا چه حد واقعیت دارد. برخی آن را به فوبیا تشبیه کرده اند که اگر فرا برسد خسارت های فراوانی به بار خواهد آورد و برخی نیز آن را با توجه به شاخصه های آماری یک توهم می خوانند.

تعیین چارچوب کلی بازارهای مالی در شرایط فعلی، مانند پیدا کردن طرح دریایی خروشان است. اطلاعات حاضر حاصل خرید و فروش افرادی است که خود با تضادهای زیادی روبرو هستند. نرخ قیمت‌ها خود ترکیبی از احساسات، سوگیری و محاسبات خشک را منعکس می‌کند. به‌هر حال، برایند بازارهای جهان حال و روز سرمایه‌گذاران و شرایط کنونی اقتصاد کشورهای مختلف را نشان می‌دهد. در دهه گذشته حس حاکم بر بازارهای جهانی نوعی نگرانی بوده است که رفته رفته عمق بیشتری نیز به خود می‌گیرد.

این حس اضطراب را می‌توان به خوبی در گرایش حیرت‌انگیز به سمت امن‌ترین دارایی موجود، یعنی اوراق قرضه دولتی، مشاهده کرد. در آلمان که هفته گذشته کاهش رشد اقتصادی چشمگیری را تجربه کرد، نرخ سود بهره، از سپرده‌های یک روزه تا اوراق قرضه سی ساله، منفی گزارش شد. سرمایه‌گذارانی که اوراق قرضه را خرید و فروش می‌کنند مطمئنا ضرر نقدی خواهند کرد.

در سوئیس، این سیر نزولی تا اوراق قرضه 50 ساله هم رسیده‌ است. در کشور بحران زده و بدهکار ایتالیا هم اوراق قرضه 10 ساله تنها 1.3 درصد سود دارد. در همین حال، در آمریکا نیز این نمودار وارونه است - نرخ سود بهره اوراق قرضه 10 ساله از حواله‌های سه ماهه نیز پایین‌تر آمده‌است - و این نشانی از رکود اقتصادی است. در کشورهای دیگر نیز این روند مشهود است.

نرخ دلار در رقابت با ارزهای دیگر دوباره افزایش داشته است. ارزش طلا به بالاترین میزان در دوره 6 ساله رسیده است. قیمت مس به طور چشمگیری کاهش داشته است و نفت نیز حدودا 60 دلار بشکه‌ای به فروش می‌رود.

روز پنج شنبه، طبق گزارش «گاردین»، بورس اوراق بهادار در اروپا کاهش ویژه‌ای را نشان داد به طوری که اعتماد سرمایه‌گذاران هرچه بیشتر تضعیف شد. شاخص مالی 100 شرکت برتر انگلیس بیش از یک درصد کاهش داشت و به بیشترین میزان خود در 6 ماه گذشته رسید.

اقتصاد آلمان نیز که به طور سنتی به صادرات محصولات خود وابسته بود، با کاهش میزان صادرات در نیمه اول سال میلادی مواجه بود و این آمار در ماه ژوئیه سیر معکوسی را نشان داد.

کلاوس دویچ، مدیر سازمان سیاستگذاری اقتصادی و صنعتی BDI که بیش از یک میلیون عضو دارد، در گفت‌وگویی با «بی‌بی‌سی» گفته است: "تولید صنعتی آلمان با چند مشکل اعم از کاهش تقاضای جهانی و افزایش مشکلات تجاری بین‌المللی روبرو است." با وجود اینکه امسال رکود اقتصادی در آلمان چندان حتمی به نظر نمی‌رسد، اما اقتصاددانان بر این عقیده هستند که در صورت ادامه تنش‌های اقتصاد جهانی، رکود در این کشور غیرقابل‌اجتناب است.

دویچ در ادامه افزود: "فعلا لازم نیست شرکت‌های آلمانی کارمندان خود را تعدیل یا تغییرات ویژه اعمال کنند، اما جوِ اقتصاد به شدت تغییر کرده است و اگر به همین ترتیب ادامه داشته باشد، بسیاری از شرکت‌ها باید میزان تولیدات خود را کاهش دهند، یا شاید مجبور شوند تولیدات دوره‌ای داشته باشند و حتی میزان آن را نیز باز هم کاهش دهند."

اما سنگاپور نیز در ربع سوم سال 2019 به آرامی وارد رکود اقتصادی شده است و این کشور انگشت اتهام خود را به سمت تنش تجاری آمریکا و چین برده است. این کشور میزبان میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری خارجی است که انتظار می‌رود میزان صادرات محصولات خود را به چین کاهش دهد.

کریس متیوس، گزارشگر اقتصادی وبسایت «مارکت واچ»، در نوشته خود 10 چالش کنونی بازار جهانی را به 10 "قوی خاکستری" تشبیه کرده است. قوی خاکستری در ادبیات اقتصادی به رخدادهایی اشاره دارد که چندان محتمل نیستند، اما امکان دارد در آینده به واقعیت بدل شوند. این 10 چالش شامل برگزیت بدون توافق، تعرفه بر واردات خودرو، کشمکش تجاری میان آمریکا و اروپا، ناآرامی های هنگ‌کنگ، تنش با ایران، جنگ ارزی، نزاع میان پاکستان و هند، نزول اقتصادی در آرژانتین و تمام اقتصادهایی هستند که از موانع تجاری ترامپ به عنوان اعمال زور در ایجاد تغییرات در سیاستگذاری خارجی خود استفاده می‌کنند.

به هر حال بسیاری نگرانند رویدادهای عجیب و غریب فعلی رکود اقتصاد جهان را به همراه داشته باشد. مطمئنا این ابرها با خود طوفانی به همراه دارند و سرمایه‌گذاران نیز هراس دارند کشورهای جهان به ژاپنی دیگر بدل و به کشورهایی تبدیل شوند که با اقتصاد راکد خود تنها در تلاش باشند بر کاهش قیمت‌ها غلبه کنند و همچنان احتمال پسرفت آنها وجود داشته باشد.

اما همانطور که «اکونومیست» نوشت، "رکود اقتصادی تا به اینجا بیشتر یک ترس بوده است، تا یک واقعیت". اقتصاد جهان همچنان در حال رشد است، البته نسبت به سال 2018 رشد چندان سالمی نداشته‌ است. دلیل این انعطاف مصرف‌کنندگان آمریکایی هستند. مشاغل فراوانی وجود دارد؛ دستمزدها در حال افزایش است؛ کسب اعتبار همچنان آسان است و نفت ارزان‌تر به این معنی است که پول بیشتری برای خرج کردن وجود دارد. هیئت مدیره شرکت‌های عمومی و سهامداران ظاهرا در فضای امنی کار می‌کنند. آنچه که شرایط را متشنج کرده است، تلاش شرکت‌ها و بازارهای جهانی برای درک فقدان ثبات و قطعیت کنونی است.

مترجم: فرزانه اسکندریان