سیر صعودی میزان سرقت های خرد؛ از سوپرمارکت تا فروشگاه پوشاک/ ارتباط مستقیم فقر با افزایش دزدی ها

اقتصاد۲۴-  همه چیز در چند لحظه کوتاه و شاید به ثانیه رقم می‌خورد. جوان دست دراز می‌کند و در شرایطی که هیچ کس منتظر چنین اتفاقی نیست یک کله از کله‌پزی می‌دزد و می‌رود.
مرد پشت دخل و دو گارسون و دیگران حتی برای دقیقه‌ای از جا نمی‌جنبند، چرا که شاید اصلا منتظر چنین لحظه و صحنه‌ای نبوده‌اند.
آنچه خواندید توصیفی کوتاه از ویدیویی است که این روز‌ها در شبکه‌های اجتماعی و میان شهروندان دست به دست می‌شود و برخی می‌خندند و با آن شوخی می‌کنند و برخی دیگر از عمق فاجعه‌ای می‌گویند که حالا گریبانگیر ایرانیان شده است.

هر چند در روز‌های اخیر گفته شد شخصی که کله را ربوده دستگیر شده، اما این خبر به سرعت تکذیب شد.
چنان چه به گزارش اقتصاد ۲۴ و به نقل از رکنا در این خبر، سردار ولی‌پور گودرزی، رئیس پلیس آگاهی تهران، اعلام کرده بود این متهم به دلیل شرط‌بندی با دوستانش دست به این سرقت عجیب زده است. اما در ادامه مقامات پلیس تأکید کردند که در صورت شناسایی یا بازداشت این سارق، اخبار مربوط به آن از طریق مراجع قانونی و رسانه‌های معتبر منتشر خواهد شد.
هم چنین در ادامه پیگیری‌ها و گفت‌و‌گو با صاحب طباخی شکوفه که سرقت از آن رخ داده بود، مشخص شد که وی از سارق کله‌پزی شکایتی نکرده و همچنین قصد شکایت نیز ندارد.

بیشتر بخوانید: فیلم/ سرقت کله‌پاچه از طباخی

اما چه این شخص دستگیر شده باشد و چه صاحب طباخی از شکایتش گذشته باشد، صدای پای فاجعه سرقت‌های خرد حالا دیگر مدت هاست شنیده می‌شود چنان که این روز‌ها شرایط اقتصادی به نحوی است که روز به روز سفره‌های مردم کوچکتر می‌شود، بیکاری افزایش می‌یابد و نرخ تورم بالا می‌رود. با این روند دیگر شاید عجیب نباشد شنیدن خبر‌هایی که حکایت از افزایش سرقت از سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های حتی کوچک لباس و پوشاک دارد.

حتی این روز‌ها برخی می‌گویند سرقت از لباس‌ها، کفش‌ها و حتی دستگیره در آپارتمانشان زیاد شده و خبر اول درباره اوج بحران را در مرداد سال ۱۴۰۰ جانشین پلیس پیشگیری پایتخت داد و با تائید افزایش سرقت‌ها خرد گفته بود که: «طی یک سال گذشته با توجه به گرانی و افزایش قیمت کالا به ویژه کالا‌های اساسی شاهد افزایش آمار سرقت‌های خرد بوده‌ایم.»

در واقع صدای پای بحرانی که امروز برخی تازه می‌شنوند یا به آن اشاره می‌کنند سال‌ها پیشتر رسیده بود.
چنان چه حتی موضوع اعتراضات معیشتی که با افزایش قیمت تخم مرغ در سال ۱۳۹۶ آغاز شد و بعدتر اعتراضات به افزایش قیمت بنزین در سال ۱۳۹۸ را باید بخشی از همین روند فقیرتر شدن شهروندان و گسترش مشکلات معیشتی دانست.

افزایش سرقت از سوپرمارکت‌ها در ۵ سال اخیر

در این بین تکان دهنده‌تر، افزایش چشمگیر دزدی از سوپرمارکت‌ها در تمام نقاط شهر است. اگر روزگاری در مناطقی خاص از شهر یا بر سر رفتار کودکانه‌ای بقالی شاهد سرقت بود اکنون دیگر فرقی نمی‌کند بلوار فردوس باشد یا فردوسی، شهرک غرب باشد یا حوالی نارمک تا سوپرمارکت‌های جنوب شهر، سرقت از سوپرمارکت‌ها و دزدیدن مواد خوراکی افزایش جدی یافته است.

صاحب یک سوپرمارکت بزرگ در غرب تهران، اما به اقتصاد ۲۴ می‌گوید که نه تنها دوربین نصب کرده که حتی یک شاگرد این فروشگاه فقط مسئول حفاظت از اجناس در برابر سرقت است و تاکید دارد هر چقدر مشکلات معیشتی بیشتر می‌شود این سرقت‌ها نیز افزایش می‌یابد و می‌گوید یکی از عجیب‌ترین مواردی که دیده سرقت بستنی بوده که خود و شاگردش چشم بسته‌اند تا آن شهروند نیازمند بیشتر شرمنده نشود.

بیشتر بخوانید: چرا سرقت‌های خرد افزایش یافته است؟

صاحب سوپری دیگری در حوالی مرکز شهر می‌گوید فراوان به این موضوع برخورده است و اصلا این طور نیست که منتظر ظاهر عجیب از شهروند باشیم بلکه اتفاقا کاملا آدم عادی هستند و تلاش می‌کنند موادغذایی بدزند، مواد غذایی، چون سوسیس و مرغ آماده طبخ و از این دست خوراکی ها!
او البته می‌گوید موارد دیگر هم بوده که مواد غذایی بیرون از یخچال ربوده شده و در سال‌های اخیر به طور هفتگی با این موارد برخورد دارد.

سوپری دیگری باز حوالی مرکز تهران به اقتصاد ۲۴ می‌گوید از این سرقت‌ها عصبانی هستم، چون ضرر و زیان آن برای من است، اما مردم را درک می‌کنم وقتی از روغن گرفته تا یک چیپس ساده و یک بیسکویت نه چندان مغذی قیمت‌ها تا چند برابر افزایش یافته دیگر دستکم می‌توانم بفهممشان. آدمی که دنبال دزدیدن دو بسته چیپس است واقعا ندار است و شاید می‌خواهد با همین خوراکی نه چندان مفید شکمی را سیر کند.

دزدیدن نان از نانوایی‌ها

یکی ازموارد عجیب دیگر را باید دزدیدن نان از نانوایی‌ها دانست. موردی که البته کمی با بقیه موارد متفاوت است. یکی از نانوا‌ها می‌گوید که: «حالا این طور نیست که فکر کنید کسی کمین کرده باشد و نان ببرد. بیشتر به بهانه نیاوردن کارت بانک از ما دزدی می‌کنند. یا گاهی هم ۱۲ نان برمی‌دارند، پول ۱۰ تا را می‌دهند. ولی به‌هرحال دزدی هم هست.»
نانوای سنگکی دیگری، اما توضیح می‌دهد این که بگویند کارت جامانده یا بیشتر از آن که پول داده‌اند ببرند که رخ می‌دهد، اما با سرقت ناگهانی نان از روی پیشخوان نیز مواجه شده‌ایم. او می‌گوید این روند از وقتی نان سنگک گران شد بیشتر دیده می‌شود.

وقتی روغن و برنج و حبوبات هم سرقت می‌شود

حقیقت این است که شکم گرسنه خیلی چیز‌ها را دیگر درک نمی‌کند و از جمله شاید یکی همین آبرو باشد، آبرویی که می‌تواند در هنگام دزدیدی یک بطری روغن و یا کیسه‌ای برنج به باد برود. روایت از خواربار فروشی‌ها و فروشگاه‌ها نیز بسیار حکایت از دزدیده شدن این رقم کالا‌ها دارد. بسته‌های حبوباتی که به روایت صاحبان سوپر‌ مارکت‌ها کم می‌شوند و روغن‌هایی که در قفسه هایشان نیستند نشان از وجود شهروندان دردمندی دارد که برای شاید خوراک روزانه خود نیازمند هستند.

صعودی شدن سرقت از فروشگاه‌های پوشاک

در این بین، اما انتشار مجموعه‌ای از فیلم‌ها و ویدیو‌هایی که نشان از سرقت پوشاک دارد در سال‌های اخیر را نیز نباید دستکم گرفت، فیلم‌هایی که از دوربین‌های مداربسته فروشگاه‌ها منتشر می‌شود و نشان از آن دارد که چطور مانتو و پیراهن  بلوز و دامنی زیر لباس دیگری پنهان می‌شود و به این ترتیب آمار سرقت از فروشگاه‌های پوشاک نیز رو به افزایش نهاده است.

سونامی سرقت‌های کوچک در دل اقتصاد فروپاشیده و معیشت در بحران

تمامی این سرقت‌های به نوبه خود کوچک، اما نشان ترسناکی از سونامی بزرگ دارد، سونامی که اگر همین حالا و امروز به آن توجه نشود در ادامه می‌تواند از نظر اجتماعی به کینه و سرخوردگی و اعتراضاتی مشابه آن چه در سال ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸ شاهد آن بودیم تبدیل شود.
چنان چه به گزارش اقتصاد ۲۴ و به نقل از جامعه ۲۴ مسعود موسوی پور، جامعه شناس می‌گوید: از قدیم هم گفته‌اند که شکم گرسنه هیچ چیز را درک نمی‌کند و انسان تنها به فکر سیر کردن خود است. با وجود افزایش افسار گریخته قیمت‌ها در ماه‌های اخیر، باید منتظر افزایش جرایم در کشور باشیم، اما اینکه جرایمی ظهور خواهند کرد که کسی فکرش را نمی‌کرد، جای بررسی و تامل دارد.

این جامعه شناس که در سال ۱۴۰۱ و تقریبا آغاز شدت گرفتن این روند با جامعه ۲۴ گفت‌و‌گو کرده بود همچنین گفت: «ممکن است در خیابان شاهد زورگیری‌های بیشتری باشیم که می‌تواند توام با خشونت و بعضا مسلحانه باشد. البته با افزایش گشت‌های پلیس و کاهش فشار اقتصادی روی مردم اینگونه جرایم هم کاهش می‌یابد. افزایش ناامنی‌ها متاسفانه تبعات دیگری را هم دارد که یکی از آنها افزایش سلاح‌های غیر مجاز است.»

بیشتر بخوانید: ناجا: سرقت خرد ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته

به گفته این جامعه شناس باید توجه کرد که باید کمتر به صورت تک نفره در برخی خیابان‌ها و اماکن به ویژه تاریک شهری حاضر شد. شهرداری و اداره برق هم باید عوامل مسبب وقوع جرم مانند نقاط تاریک را به حداقل برساند.

روندی که او سه سال پیشتر پیش بینی کرده بود را اکنون می‌توان در انتشار و افزایش فیلم‌های خشن در جامعه نیز مشاهده کرد، بی پروایی در حمله به دانشجویان برای دزدیدن لپ تاپ و تبلت و گوشی، خشونت بسیار در حمله به زنان حتی مسن برای دزدیدن تکه طلایی هر چند کوچک از تبعات شرایطی است که بار‌ها درباره آن هشدار داده شده بود.

در همین حال به گزارش اقتصاد ۲۴، مصطفی اقلیما، جامعه‌شناس نیز با اشاره به روند افزایشی سرقت‌ها اخیرا گفته بود که «سرقت خرد و کلان معلولی از علت‌ها هستند. آسیب‌های اجتماعی در کوتاه مدت به وجود نمی‌آیند بلکه در طولانی‌مدت شکل می‌گیرند. سرقت از حدی که بیشتر شود به عنوان یک مسئله اجتماعی در جامعه به آن نگاه کنیم. اگر بخواهیم آن را برطرف کنیم باید علل آن را پیدا کنیم. ریشه این موضوع زیرساختی است. عوامل این سرقت‌ها فقر، تورم، بیکاری و عدم امنیت شغلی است که همه اینها با هم جمع می‌شود و باعث به وجود آمدن چنین شرایطی می‌شود.»

سرقت دومین جرم اصلی کشور است

این شرایط، اما در حالی است که به گزارش اقتصاد ۲۴ و بر اساس گزارش مرکز آمار ایران؛ طی چند سال گذشته میزان سرقت سیر صعودی داشته است. به‌طوری که بعد از مصرف مواد مخدر، سرقت دومین جرم عمده در کشور محسوب می‌شود. همچنین دو سال پیش سازمان زندان‌های کشور اعلام کرد که حدود ۶۸ درصد زندانی‌ها به دلیل جرایم «مواد مخدر و سرقت» در زندان‌ها به‌سر می‌برند.

با این حال و با وجود این که دو سال است آمار دقیقی از افزایش یا کاهش کشف انواع سرقت‌ها در دسترس نیست، اما فراجا در آخرین آمار خود مربوط به سال ۱۴۰۲ و البته با صرفا آمار عملکرد ۶ ماهه نخست همان سال از افزایش سرقت خبر داد و در گزارشش اشاره کرد که «کشف انواع سرقت‌ها نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته (۱۴۰۱) افزایش ۲۴ درصدی داشته است؛ ۵۸ درصد سرقت‌ها مربوط به سرقت‌های خرد بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۴۱ درصد افزایش داشته است.»

فراجا همچنین در ادامه در مورد افزایش ۹درصدی سرقت‌های مهم نیز اعلام کرد: «میزان سرقت از خانه و مغازه ۱۱ درصد، طلافروشی ۳۷ درصد، سرقت محموله و کالا ۷ درصد، دستبرد به اماکن خصوصی و دولتی ۶ درصد، قاپ‌زنی و کیف‌زنی ۷۲ درصد و سرقت‌های مسلحانه ۵۹ درصد افزایش داشته است.»

بیشتر بخوانید: افزایش آمار‌های سرقت با خاموشی معابر

همچنین شهریور سال گذشته نیز محمدرضا اکبری، معاون مبارزه با سرقت پلیس آگاهی فراجا گفت: «بیشترین آمار دستگیری در طرحی دو روزه، شامل استان‌هایی همچون خراسان‌رضوی، تهران و استان البرز بوده است.»

پیش از این و در سال ۱۴۰۱ نیز اصغر جهانگیر، معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه با بیان این که سرقت یکی از جرایم مهم در ۵ سال گذشته است که از آمار بالایی نیز برخوردار بوده، گفته بود: «در سال ۱۴۰۰، ۸۵۰ هزار پرونده در ارتباط با سرقت ثبت و سیصد و خرده‌ای هزار نفر هم در این رابطه توسط نیروی انتظامی دستگیر شدند، اما همه پرونده‌ها منجر به نتیجه نشده است.»

تک تک این آمار‌ها و افزایشی شدنش در سال‌های اخیر به ما نشان می‌دهد که جرم سرقت در ایران به دلایل مشکلات اقتصادی نه تنها صعودی می‌شود که شاید حتی زمانی دیگر بخوانیم که سرقت و اتفاقا سرقت‌های خرد به اصلی‌ترین و اولین جرم در ایران تبدیل شده است.