یگان حفاظت، بازوی شکسته میراث تاریخی ایران/ جولان گنج یابان و قاچاقچیان اشیای عتیقه در بنا‌های تاریخی + فیلم

اقتصاد۲۴- حادثه درگیری قاچاقچیان مسلح با یگان حفاظت میراث فرهنگی در تخت جمشید، نماد بی‌پناهی میراث ایران است. تلاش برای سرقت یک کتیبه تاریخی، به زخمی شدن یک مأمور و تهدید مرگ نیرو‌ها با سلاح گرم انجامید. نبود تجهیزات مدرن مانند سامانه‌های نظارتی هوشمند و کمبود نیروی انسانی، توان عملیاتی یگان حفاظت از میراث ملی را در مقابله با شبکه‌های سازمان‌یافته قاچاق به شدت تضعیف کرده است. بر اساس گزارش رسمی فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی به وزیر میراث فرهنگی در سال گذشته، ۲۵۶۴ نفر در ارتباط با پرونده‌های قاچاق آثار تاریخی دستگیر شده و ۲۷۰۰۰ شی عتیقه کشف شده است. همچنین در همین بازه زمانی، ۱۷۹۶ پرونده قضایی تشکیل و ۱۳۴۰ دستگاه فلزیاب غیرمجاز ضبط شده است. این ارقام، گستردگی چالش‌های موجود در حوزه حفاظت از میراث را به وضوح نشان می‌دهد.

با وجود این آمار، اطلاعات دقیقی درباره حجم دقیق قاچاق سازمان یافته یا فردی اشیای تاریخی ایران به کشور‌های منطقه و سایر نقاط جهان وجود ندارد. با این حال، کمبود نیروی آموزش دیده، ضعف بودجه و نبود تجهیزات ضروری مانند وسایل نقلیه و ابزار‌های فنی پیشرفته، توانایی این یگان را برای حفاظت از ۴۱۰۰۰ اثر ثبت ملی، ۲۵۹ موزه و ده‌ها اثر جهانیِ تحت مسئولیتش محدود کرده است. از طرفی مافیا‌های گنج‌یابی در دوبی، خواهان اشیای تاریخی و آثار باستانی‌اند. طبعاً کسانی هم هستند که به تقاضای آنها پاسخ دهند.

به این ترتیب محوطه‌های تاریخی از تخت سلیمان تا سیستان و بلوچستان، از مازندران تا خوزستان، زیر تیغ حفاران غیرمجاز تکه تکه شده‌اند. ناتوانی مدیران میراث فرهنگی در مقابله با حفاری‌های سازمان‌یافته، در کنار پراکندگی جغرافیایی بالای محوطه‌های تاریخی، ضرورت تقویت فوری زیرساخت‌های حفاظتی را آشکار می‌سازد. حتی فقدان برنامه‌های آموزشی برای گردشگران مانند اتفاقاتی که در نوروز ۱۴۰۴ منجر به تخریب گسترده محیط زیست شد حلقه مفقوده مدیریت این بحران است. بدون بازنگری فوری در ساختار حفاظتی و آموزش جامعه، تکرار فجایعی مشابه نوروز ۱۴۰۴ در سال‌های آینده اجتناب‌ناپذیر خواهد بود؛ چرخه‌ای که هر بهار، تاریخ و طبیعت ایران را قربانی می‌کند...

منبع: امتداد