امن یا ناامن، این شهر خانه ماست/ مساله هشدار تخلیه و واقعیت‌های تلخ انکارناپذیر درباره تهران!

اقتصاد۲۴- تهران دیگر شب ندارد. پنج روز است که آسمان پایتخت و چندین استان دیگر ایران، تاریک نمی‌شود؛ روشنایی مهیب انفجار‌ها جای مهتاب را گرفته است. بام تا شام، صدای آژیر، دود، آوار و اضطراب در هم تنیده شده‌اند. حملات موشکی اسرائیل، که از بامداد جمعه آغاز شده، حالا به بخشی از ریتم روزانه مردم بدل شده؛ ریتمی خشن و بی‌رحم.

در برخی محله‌ها، صدای انفجار زودتر از هشدار‌ها می‌رسد. در برخی دیگر، مردم میان آژیر‌های اشتباه و واقعی سردرگم مانده‌اند. پنجره‌ها شکسته، دیوار‌ها لرزیده، و چشم‌ها از بی‌خوابی سرخ مانده‌اند. تهران با جمعیتی میلیونی، نه راه پیش دارد، نه راه پس. تنها چیزی که باقی مانده، انتظار است: انتظار برای موشک بعدی، برای خبر بعدی، یا شاید برای پایانی که هیچ نشانه‌ای از آن دیده نمی‌شود. در میانه حملات گسترده موشکی اسرائیل به پایتخت، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، بامداد امروز از ساکنان تهران خواست فوراً شهر را ترک کنند. این پیام که در شبکه اجتماعی «تروث سوشیال» منتشر شد، در بحبوحه حملاتی صادر شده که طی روز‌های اخیر زندگی میلیون‌ها نفر را در تهران و سایر شهر‌های ایران مختل کرده است. اما زیرساخت‌های شکننده، ترافیک سنگین و موانع انسانی و اجتماعی، تخلیه تهران را به مأموریتی ناممکن تبدیل کرده‌اند.

حملات پی‌درپی و بحران در پایتخت

از بامداد جمعه، ۲۳ خرداد، تهران و چندین شهر دیگر هدف حملات موشکی اسرائیل قرار گرفته‌اند. اسرائیل هدف از این حملات را «پیشگیرانه» و در راستای جلوگیری از تقویت توان نظامی و هسته‌ای ایران اعلام کرده است. صدای انفجار در محله‌هایی مانند چیتگر، محلاتی و نارمک شنیده شده و گزارش‌هایی از اصابت به ساختمان‌های مسکونی، بیمارستان‌ها و حتی مراکز دولتی مانند صداوسیما منتشر شده است.

در یکی از شدیدترین هشدارها، ارتش اسرائیل از ساکنان منطقه ۳ تهران خواسته این محدوده را فوراً ترک کنند؛ منطقه‌ای که به دلیل وجود بیمارستان‌های مهم و سفارتخانه‌ها از حساسیت بالایی برخوردار است.

هشدار ترامپ و واکنش‌های جهانی

ترامپ در پیام خود نوشت: «ساکنان تهران باید فوراً شهر را ترک کنند. ایران می‌توانست توافق را امضا کند. حالا چه جان‌هایی که از دست رفت.» این پیام در حالی منتشر شده که تهران، با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر، فاقد ظرفیت تخلیه سریع است. گزارش‌ها از ترافیک سنگین در خروجی‌های شهر، کمبود سوخت، و انسداد مسیر‌هایی مانند آزادراه تهران–قم حکایت دارند.

در سطح بین‌المللی، مواضع متفاوتی در قبال حملات شکل گرفته است؛ ژاپن آنها را محکوم کرده، آلمان از «حق دفاع» اسرائیل حمایت کرده، و اتحادیه اروپا و آمریکا در تلاش‌اند تا از جهش قیمت انرژی جلوگیری کنند. کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده هدف ترامپ از هشدار تخلیه، ایجاد فشار سیاسی برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره بوده است.

تخلیه‌ای که ممکن نیست

شبکه راه‌های تهران حتی در روز‌های عادی هم کشش این حجم ترافیک را ندارد. حالا با حملات موشکی، کمبود بنزین و فلج شدن پمپ‌های سوخت به‌ویژه در جنوب پایتخت، فرار از شهر عملاً غیرممکن شده است. حمله به پالایشگاه ری هم وضعیت تأمین سوخت را بحرانی کرده است.

بیشتر بخوانید: ترکیه به حالت آماده‌باش درآمد

از سوی دیگر، سالمندان، بیماران و افراد دارای معلولیت امکان خروج سریع را ندارند. بسیاری از بیمارستان‌های اصلی پایتخت در مناطق ناامن واقع شده‌اند و انتقال بیماران به مراکز درمانی خارج از شهر برای خانواده‌ها به کاری غیرممکن بدل شده است.

روایت یک خانواده از میان بحران

خانواده شکوریان، ساکن نارمک، تصویری زنده از دشواری‌های شهروندان در این شرایط ارائه می‌دهد. محمد شکوریان، پدر ۷۸ ساله خانواده، به بیماری قلبی مزمن دچار است و برای تنفس به دستگاه اکسیژن وابسته است. فاطمه، همسر او، می‌گوید: «حتی اگر بخواهیم تهران را ترک کنیم، کجا برویم؟ بیمارستان نزدیک خانه هم دیگر امن نیست.»

پسر خانواده، علی، اضافه می‌کند: «بنزین نداریم، ماشین‌مان هم آمادگی سفر ندارد. هیچ چیز مشخص نیست، فقط اضطراب و آشفتگی.»

روان جنگی؛ تهدید خاموش

در کنار واقعیت میدانی، اثر روانی هشدار ترامپ شهر را در شوک فروبرده است. بسیاری کاربران شبکه‌های اجتماعی این پیام را بخشی از جنگ روانی می‌دانند. یک کاربر نوشته: «اگر همه بخواهند بروند، جاده‌ها قفل می‌شود. توی گرما، بدون بنزین، وسط راه می‌مانیم.»

قطع و وصلی مکرر اینترنت، نبود اطلاعات رسمی و سردرگمی، فضای ذهنی شهروندان را ملتهب کرده است. ستاد بحران از مردم خواسته آرامش خود را حفظ کنند، اما شکاف میان اطلاع‌رسانی رسمی و واقعیت خیابان‌ها عمیق‌تر از آن است که با یک پیام کوتاه ترمیم شود.

دیپلماسی روی تیغ

در حالی که موشک‌ها همچنان بر سر پایتخت فرود می‌آیند، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در پیامی از ترامپ خواسته برای توقف حملات وارد عمل شود. او هشدار داده که هرگونه مداخله مستقیم آمریکا، راه هرگونه مذاکره را خواهد بست.

ترامپ، اما در گفت‌وگویی اعلام کرده هدفش نه آتش‌بس، بلکه «پایانی واقعی» برای بحران است و از عبارت «تسلیم کامل» استفاده کرده است. تحلیلگران معتقدند هشدار تخلیه، بخشی از استراتژی فشار حداکثری ترامپ برای تحمیل توافقی جدید به ایران است.

آینده‌ای در هاله‌ای از ابهام

در غیاب چشم‌اندازی روشن، تهران در بلاتکلیفی به‌سر می‌برد. گزارش‌هایی تأییدنشده از کشته‌شدن برخی فرماندهان ارشد نظامی و دانشمندان هسته‌ای منتشر شده است، اما هیچ مقام رسمی این اخبار را تأیید یا تکذیب نکرده است.

در چنین شرایطی، خانواده‌هایی مانند شکوریان‌ها تنها نیستند. میلیون‌ها شهروند میان دو گزینه‌ی ناممکن گیر افتاده‌اند: ماندن زیر سایه‌ی حملات، یا رفتن در دل یک فرار بی‌انت‌ها و بی‌سرانجام. تخلیه تهران، اگر هم قابل تصور باشد، نه با هشدار‌های توییتری بلکه با آمادگی‌های ملی امکان‌پذیر است؛ آمادگی‌ای که امروز اثری از آن نیست.