چراغ سبز نفتی ترامپ به چین؛ پایان فشار حداکثری بر ایران؟/ چاره‌ای جز مذاکره نیست

اقتصاد۲۴- پس از اعلام آتش بس میان ایران و اسرائیل، دونالد ترامپ، توییتی کرده که می‌تواند بازار نفت جهانی را دچار تلاطم کند. اظهاراتی که به‌ویژه در مورد نفت ایران حامل پیام‌هایی چندلایه برای اقتصاد کشور هستند. ترامپ در توییتی تازه، ضمن ابراز خوشحالی از اینکه چین می‌تواند به خرید نفت از ایران ادامه دهد، نوشت: «امیدوارم که آنها مقدار زیادی نفت از آمریکا نیز خریداری کنند. این افتخار بزرگی برای من بود که این اتفاق را رقم بزنم!».

هم‌زمان، برخی منابع عبری‌زبان مدعی شدند که ترامپ قصد دارد در روز‌های آتی، لغو تحریم‌های کلیدی در بخش‌های مالی و اقتصادی ایران، در بزرگ‌ترین مقیاس از سال ۲۰۱۶ تاکنون را اعلام کند. با این حال، هیچ‌یک از نهاد‌های رسمی آمریکایی تا این لحظه این ادعا را تأیید نکرده‌اند و خود ترامپ نیز به‌صورت مستقیم صحبتی از برداشتن تحریم‌ها نکرده است.

این تضاد در موضع‌گیری، دقیقاً همان چیزی است که آینده صادرات نفت ایران را در هاله‌ای از ابهام نگه داشته و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور را در وضعیت پیچیده‌ای قرار داده است. اقتصاد ایران به مدت ۱۲ روز در وضعیت جنگی قرار گرفت؛ حمله مستقیم اسرائیل، درگیری‌های موشکی و فشار فزاینده تحریم‌های ترامپ، شرایطی را رقم زده‌اند که ایران دیگر نمی‌تواند بر درآمد نفتی خود متکی باشد.

بیشتر بخوانید: چند سناریوی محتمل در پس آتش‌بس ترامپ

در همین حال، اظهارات ترامپ نه تنها از منظر بازار انرژی بلکه از جنبه دیپلماتیک نیز اهمیت دارد. او که بار‌ها در کارزار‌های انتخاباتی خود از سیاست فشار حداکثری علیه ایران دفاع کرده، حالا در توییتی ضدونقیض، به چین چراغ سبز خرید نفت از ایران را نشان داده است. اکنون و در بحبوحه تحولات نظامی، اقتصاد ایران به‌شدت وابسته به همین درآمد‌های نیمه‌پنهان نفتی است؛ چراکه درآمد‌های غیرنفتی در شرایط رکود، تعطیلی مشاغل، ناامنی روانی و فرار سرمایه کاهش یافته‌اند. هرگونه اختلال در مسیر فروش نفت، خواه از طریق تشدید تحریم یا قطع کانال‌های انتقال ارز، می‌تواند سیاست‌گذار داخلی را با بحران جدی تأمین منابع رو‌به‌رو کند.

ترامپ با همین یک توییت توانست ترس بسیاری از مشتریان چینی برای خرید نفت از ایران را کم کند

سید حمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی در پاسخ به اینکه آیا توییت اخیر ترامپ چراغ سبزی برای رفع تحریم‌های نفتی است؟ به اقتصاد ۲۴ گفت: «باتوجه به اینکه ترامپ در توییت دیگری هم گفته بود که منتظر باشید کل تحریم‌های ایران از سال ۲۰۱۶ برداشته شود، ظاهرا مذاکراتی در کار است. کما اینکه آقای ویتکاف هم ادعا کرده است که من با حکومت ایران در حال مذاکره هستم.»

وی ضمن تاکید براینکه مهم‌ترین تحریم‌های ایران، تحریم‌های نفت و بعد تحریم بانکی است، افزود: «به نظر می‌آید فعلا به هر دلیلی سیاست ترامپ فشار و افزایش تحریم‌ها نیست، اما اینکه اجرایی و به خزانه‌داری اعلام و باقی مراحلش طی شود، فعلا رخ نداده است ولی همین که در فضای عمومی اعلام کند که چین می‌تواند از ایران نفت بخرد، هم ترس بسیاری از پالایشگاه‌های چینی ریخته می‌شود، هم هزینه حمل و نقل کاهش پیدا می‌کند و هم اگر رفع تحریمی صورت گیرد، می‌توانیم نفت‌مان را با قیمت‌های بهتری بفروشیم.»

حسینی ضمن تاکید براینکه باید از این فرصت نهایت استفاده را کنیم، گفت: «لغو تحریم‌ها هزینه حمل و نقل، اسناد و بیمه را می‌تواند کم کند و همچنین خریداران بیشتری را روانه بازار ما خواهد کرد. کمااینکه از دیروز یکسری از چین با ما تماس گرفتند و اعلام کردند که علاقه‌مند به خرید نفت ایران هستند. این امر نشان می‌دهد که حرف ترامپ در دنیا ملاک است. همچنین شرکت نفت می‌تواند در قیمت‌گذاری تجدید نظر کند و با قیمت بهتری نفت را بفروشد.»‌

نمی‌دانم چرا برخی در داخل اصرار دارند آرامش را برهم ریزدند و بگویند ما هنوز می‌خواهیم جنگ کنیم!

این فعال اقتصادی درباره نتایج رفع تحریم‌های نفتی عنوان کرد: «ترامپ فعلا چین را استثنا کرده است. از زمانی که ترامپ آمده برخی از پالایشگاه‌های چینی و تعداد زیادی از کشتی‌ها را تحریم کرده است. اگر این سیاست متوقف شود، می‌تواند به ما کمک کند. درصورتی که تحریمی اضافه نشود، بنادر و مخازن چین که امکاناتی دارند حاضر به همکاری با ایران خواهند شد. فعلا باید به چین اکتفا کنیم تا قولی که درباره لغو کل تحریم‌های سال ۲۰۱۶ به بعد داده است را انجام دهد؛ هرچند بعید است که ترامپ بدون گرفتن امتیاز و مذاکره این کار را انجام دهد. به هر حال ترامپ شخصیت عجیبی دارد ولی می‌تواند کلی کار مثبت انجام دهد. از این رو باید حداکثر استفاده را کنیم و تحریکش هم نکنیم. من نمی‌دانم چرا برخی در داخل اصرار دارند که با پیش کشیدن بحث‌هایی مانند خروج از NPT حالا که فضا به نفع ما آرام شده، می‌خواهند آن را برهم ریزند و طوری اطلاع رسانی کنند که ما هنوز می‌خواهیم جنگ کنیم.»

باید به مذاکره ادامه داد

قاسم محبعلی، تحلیلگر سیاست خارجه هم درباره توییت اخیر ترامپ به اقتصاد ۲۴ گفت: «فعلا می‌توانیم بگوییم که ترامپ پس از پذیرش آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، می‌خواسته یک مشوقی به ایران بدهد برای اینکه تهران همکاری کند، اما همه چیز بستگی دارد به مذاکراتی که میان ایران و آمریکا باید شروع شود. باید منتظر بمانیم و مشاهده کنیم که چه توافقی صورت می‌گیرد؟ آیا امکان توافق وجود دارد؟ اگر توافق صورت گیرد کدام تحریم‌ها را لغو می‌کند؟ لذا باید صبر کرد و منتظر ماند که مذاکرات میان ایران و آمریکا شروع شود.»

وی در پاسخ به اینکه آیا ایران حاضر است مجدد به میز مذاکره بازگردد؟ بیان کرد: «راه دیگری وجود ندارد. بالاخره طرفین باید به میز مذاکره باز گردند و اختلافات را از طریق مذاکره حل کنند تا احتمال وقوع جنگ و درگیری از بین رفته باشد. فکر نمی‌کنیم هیچ طرفی نه در ایران و نه در آمریکا و در منطقه علاقه‌مند به وقوع جنگ باشد.»