تداوم کاهش حجم بارندگی‌ها در کشور/ درگیری بیش از ۹۰ درصدی سیستان و بلوچستان و خراسان شمالی با خشکسالی

اقتصاد۲۴- حجم بارندگی‌ها در ایران همچنان روند کاهشی دارد. آخرین گزارش سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۳) تا روز هشتم تیر، میزان بارش‌ها ۹۰.۲ میلیمتر، معادل ۴۰.۲ درصد کاهش را تجربه کرده.

بارندگی در همه استان‌های کشور در این بازه زمانی نزولی بوده است؛ در عین حال سیستان و بلوچستان با ۷۷.۱ درصد، هرمزگان با ۷۴.۴ درصد و کهگیلویه و بویراحمد با ۵۴.۵ درصد از این نظر در صدر ایستاده‌اند.

بر همین اساس، خشکسالی در ایران وارد پنجمین سال پیاپی شده است. برخی استان‌ها در سطح گسترده‌ای از مناطق خود با این پدیده درگیر هستند. منصور بیجار، استاندار سیستان و بلوچستان اخیرا اعلام کرده که بیش از ۹۰ درصد از خاک این استان درگیر خشکسالی است (ایسنا).

همچنین به گفته نوربخش داداشی، مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی، این پدیده ۹۹.۷ درصد از پهنه این استان را فرا گرفته که ۶۶.۱۱ درصد آن از نوع خشکسالی «بسیار شدید»، ۲۸.۷۴ درصد «شدید»، ۴.۴ درصد «متوسط» و ۰.۵ درصد «خفیف» محسوب می‌شود.

شرایط در خراسان شمالی به حدی رسیده که ۱۰۰ درصد مساحت هفت شهرستان، بیش از ۹۹ درصد مساحت دو شهرستان و ۹۷.۸ درصد مساحت یک شهرستان، درگیر خشکسالی است (ایرنا).

تنش آبی در ۲۴ استان و ۴۳ شهر

در این میان، تداوم روند نزولی در حجم بارندگی ها، به کاهش پرشدگی سد‌ها و چالش تامین آب نیز منجر شده؛ به گونه‌ای که چشم‌انداز تامین منابع آبی در برخی مناطق کشور، در حد نگران‌کننده‌ای تیره و تار است. آمار‌ها از درگیری ۲۴ استان و ۴۳ شهر کشور با تنش آبی حکایت می‌کنند.

گزارش‌های وزارت نیرو نشان می‌دهد که حجم آب موجود در مخزن سد‌های بزرگ کشور تا هفتم تیر ۱۴۰۴، نسبت به مدت مشابه سال آبی گذشته، ۲۶ درصد کاهش یافته. همچنین، مجموع ورودی آب به مخازن سد‌های کشور از ابتدای مهر امسال تا هفتم تیر، ۴۲ درصد کاهش را تجربه کرده است.

بیشتر بخوانید:چگونه سبک زندگی شهری بحران آب در ایران را تشدید می‌کند

این وضعیت به ویژه در مورد سد‌هایی که نقش مهمی در تامین آب شرب و کشاورزی دارند، نگران‌کننده است.

کاهش حجم بارندگی‌ها و آسیب به طبیعت

کاهش حجم بارندگی‌ها علاوه بر ایجاد تنش آبی در شهر‌ها و روستا‌های کشور، تامین و پرداخت حقابه محیط زیست را نیز با مشکل مواجه می‌کند. خشکسالی می‌تواند به چالش‌هایی، چون طغیان آفات یا آتش‌سوزی در جنگل‌ها دامن بزند و تالاب‌ها را بخشکاند.

برای مثال، نپرداختن حقابه هورالعظیم (واقع در خوزستان) به افزایش خطر وقوع آتش‌سوزی در بخش عراقی و ایرانی این تالاب منجر شده. از سوی دیگر، ایرنا از کاهش ۵۱ سانتیمتری تراز آب دریاچه ارومیه، به دنبال روند نزولی حجم بارندگی‌ها در آذربایجان غربی، خبر داده است.

سرعت تغییرات اقلیمی در خراسان شمالی و تهران

در این میان، کاهش حجم بارندگی‌ها زنگ خطر را برای تسریع فرایند تغییر اقلیم در برخی استان‌های کشور از جمله خراسان شمالی به صدا درآورده است.

خشکسالی همچنین بر آلودگی هوای تهران نیز اثر گذاشته و باعث بروز پدیده گرد و غبار در این استان شده است. احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی، چندی پیش هشدار داده بود که استان‌های تهران، سمنان و خراسان، با کم‌بارشی‌های استثنایی مواجه بوده‌اند و همین موضوع، بستر مساعدی را برای خیزش گرد و خاک فراهم کرده است (تسنیم).

در چنین شرایطی، علاوه بر مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف شرب و کشاورزی، اقداماتی، چون اصلاح الگوی کشت، اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری، جلوگیری از هدررفت آب و خودداری از بارگذاری جمعیتی و صنعتی در مناطق درگیر با تنش آبی، می‌تواند در گذر از این شرایط کمک‌کننده باشد.