یک آشفته بازار تازه در شام همزمان با قیام قبایل و حملات اسراییل/ سوریه در مسیر جنگ داخلی جدید

اقتصاد۲۴- روز‌های چهارشنبه و پنجشنبه در حمله عناصر وابسته به «حکمت الهجری» از شیوخ دروزی به روستا‌های عشایر عربی، ۱۰۰ نفر کشته شده و هزاران نفر آواره شدند. در این میان خبرگزاری‌ها اخباری از قطع کامل اینترنت، تماس‌ها و برق خبر داده و گفته می‌شود درگیری‌های شدیدی اطراف این شهر در جریان است؛ تا جایی که به نوشته الجزیره، نیرو‌های عشایر سوری و نیرو‌های مسلح درگیری‌های بی‌سابقه‌ای تجربه کرده و همزمان هواپیما‌های جنگی اسراییل به کمک دورزی‌ها آمده و عشایر را اطراف سویدا هدف قرار دادند.

آتش‌بس شکننده

درگیری‌های اخیر در سویدا که از روز یکشنبه آغاز شده، به کشته شدن دست‌کم ۲۵۴ نفر، شامل کادر پزشکی، زنان و کودکان، منجر شده است. این درگیری‌ها که میان نیرو‌های دولتی، گروه‌های مسلح دروزی و قبایل بادیه‌نشین رخ داده، با دخالت اسراییل و حملات هوایی این کشور به مواضع نیرو‌های دولتی در سویدا و دمشق تشدید شده است. رویترز گزارش داده که نیرو‌های امنیتی سوری در حال آماده‌سازی برای استقرار نیرو‌های خود در سویدا به منظور سرکوب بادیه‌نشینان هستند.

 این درگیری‌ها نه‌تنها نشان‌دهنده شکنندگی آتش‌بس اعلام‌شده است، بلکه بر چالش‌های پیش روی احمد الشرع، رییس‌جمهور موقت سوریه، در برقراری کنترل بر مناطق مختلف این کشور تأکید دارد. همزمان، گروهی از ناظران معتقدند که تنش میان دمشق و تل‌آویو ممکن است به تشدید درگیری‌ها منجر شود. دولت موقت سوریه که گفته می‌شود در آستانه عادی‌سازی روابط با اسراییل قرار داشت، اکنون با چالش‌های جدیدی مواجه شده است.

 روز چهارشنبه، دمشق بی‌سابقه‌ترین حملات هوایی اسراییل را تجربه کرد که طی آن وزارت دفاع سوریه و مناطق اطراف آن هدف قرار گرفتند. ساعاتی پس از این حملات، احمد الشرع آتش‌بس را پذیرفت و اعلام کرد که در راستای منافع ملی سوریه، خواستار تداوم درگیری‌ها نیست. بر اساس گزارش شبکه حقوق بشر سوریه، در جریان این درگیری‌ها دست‌کم ۲۵۴ نفر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر زخمی شدند که شامل غیرنظامیان، نیرو‌های دولتی و جنگجویان دروزی و بادیه‌نشین است.

شام؛ میدانی برای فصل تازه رقابت‌ها؟

تنش‌های حاکم واکنش‌های منطقه‌ای را به دنبال داشته است، در همین راستا رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه با اشاره به درگیری‌های اخیر و رویکرد اسراییل‌اعلام کرد: «اسراییل از اقلیت‌های قومی و مذهبی به عنوان ابزاری برای گسترش نفوذ خود در منطقه استفاده می‌کند و این اقدامات به بی‌ثباتی بیشتر منجر خواهد شد.» این موضع‌گیری ترکیه در حالی مطرح شده که این کشور به همراه قطر و امارات متحده عربی در تلاش برای افزایش نفوذ خود در سوریه پس از سقوط دولت بشار اسد هستند.

بیشتر بخوانید:ادعای حکومت جولانی برای پایان درگیری‌ها در سوریه

 این سه کشور با حمایت از گروه‌های مختلف و میانجی‌گری در مذاکرات، به دنبال ایفای نقشی کلیدی در آینده سیاسی سوریه‌اند، اما این رقابت می‌تواند شام را به میدانی برای تقابل قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل کند. این در حالی است که برخی ناظران معتقدند که ترکیه در میانه این تنش‌ها به دنبال تقویت جایگاه خود در معادلات سیاسی سوریه است، همزمان قطر و امارات نیز با حمایت مالی و سیاسی از گروه‌های مختلف، در تلاش برای شکل دهی به آینده این کشور هستند. درگیری‌های اخیر در سویدا بار دیگر یادآور تنش‌های پیچیده داخلی و خارجی سوریه است. از یک سو اسراییل با بهانه حمایت از دروزی‌ها، به دنبال تقویت نفوذ خود در جنوب سوریه است، در حالی که دولت موقت دمشق برای حفظ ثبات خود با چالش‌های بزرگی روبروست و از سوی دیگر رقابت ترکیه، قطر و امارات برای نفوذ در سوریه پس از اسد، خطر تبدیل این کشور به صحنه تقابل قدرت‌های منطقه‌ای را افزایش داده است.

چرا سویدا برای اسراییل مهم است؟

سویدا، به عنوان منطقه‌ای با اکثریت دروزی در نزدیکی مرز‌های اردن و جولان اشغالی، از نظر استراتژیک برای اسراییل اهمیت ویژه‌ای دارد. اسراییل با ادعای حمایت از اقلیت دروزی، که بخشی از آنها در جولان اشغالی ساکن هستند، به دنبال تقویت نفوذ خود در جنوب سوریه است. حملات اخیر اسراییل به نیرو‌های دولتی در سویدا و دمشق، که به بهانه حفاظت از دروزی‌ها انجام شد، نشان‌دهنده تلاش تل‌آویو برای تحکیم موقعیت خود در این منطقه حساس است.

 بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، مدعی شده «ما متعهد به جلوگیری از آسیب به دروزی‌های سوریه هستیم، به دلیل اتحاد عمیق برادرانه با شهروندان دروزی در اسراییل و پیوند‌های خانوادگی و تاریخی آنها با این اقلیت سوریه.» با این حال، این تنها بخشی از ماجرا است. اسراییل همزمان با گسترش حضور نظامی خود در سوریه، به دنبال حفاظت از مرز‌های خود و جلوگیری از استقرار نیرو‌های نظامی دولت جدید دمشق در جنوب این کشور است.

نتانیاهو دولت جدید سوریه را «رژیمی افراطی و تهدیدی برای اسراییل» توصیف کرده و در ماه مه، یک مقام اسراییلی به سی‌ان‌ان گفته بود که نتانیاهو از دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا، خواسته است تحریم‌های سوریه را لغو نکند، زیرا نگران تکرار حملات مشابه ۷ اکتبر ۲۰۲۳ است. کابینه اسراییل همچنین به‌صورت یک‌جانبه منطقه‌ای غیرنظامی در جنوب سوریه اعلام کرده که ورود نیرو‌ها و تسلیحات به این منطقه را ممنوع می‌کند. در مقابل سوریه حملات به اسراییل را به‌شدت محکوم کرده و آن را تشدید خطرناک تنش خوانده است. وزارت خارجه سوریه اسراییل را به پیگیری سیاستی عامدانه برای تشدید تنش‌ها، گسترش هرج و مرج و تضعیف امنیت و ثبات در این کشور متهم کرده است.