کمک‌رسانی مرگبار به گرسنگان غزه/ قتل سیستماتیک صد‌ها فلسطینی طی ماه گذشته و در نزدیکی مراکز کمک‌های مواد غذایی

اقتصاد۲۴- ما واقعاً گرسنه‌ایم. در غزه هیچی برای خوردن نیست. من هیچی نمی‌خورم. وزن‌مون خیلی کم شده. من شاید ۱۰ کیلو کم کرده باشم؛ و استخوان‌هام، می‌تونید استخوان‌هامو ببینید. خیلی زود به یک اسکلت تبدیل می‌شم.» شاید به ذهن هیچ‌کس خطور نکرده بود که در سال ۲۰۲۵ جمعیتی از گرسنگی جان می‌دهند. رنج مردم غزه عمق جدیدی پیدا کرده است. دستیابی به مواد غذایی همیشه به‌سختی ممکن بود، اما اکنون به تقلایی مرگبار برای مردم غزه تبدیل شده است.

جمعیت گرسنه و مستأصلی که تلاش می‌کنند به مراکز توزیع غذا که از سوی گروه جدید و بحث‌برانگیزی تأسیس شده، برسند، هدف آتش‌های نیرو‌های اسرائیلی قرار می‌گیرند. به‌گفته مقام‌های بهداشتی غزه، صد‌ها نفر کشته شده‌اند. چه کسی پشت سیستم توزیع مواد غذایی در غزه است؟ و چرا اینقدر مرگبار است؟

شرایط بشردوستانه در غزه از همان آغاز جنگ به‌شدت وخیم بود. در هفته‌های اخیر، حتی بدتر هم شده است. پیدا کردن آب و غذا برای بسیاری از شهروندان غزه به چالش روزمره تبدیل شده است. در اوایل امسال که اسرائیل به‌مدت سه ماه ورود تمام کمک‌های مواد غذایی، دارو و سوخت را به غزه ممنوع کرد، شرایط انسانی بدتر هم شد. از آن زمان، این ممنوعیت تا حدی برداشته شد. کمک‌ها وارد غزه شدند. اما حالا در شیوه توزیع کمک‌ها اتفاق‌هایی می‌افتد که در این دو سال جنگ دیده نشده بود. در کمتر از دو ماه، صد‌ها فلسطینی در نزدیکی مراکز توزیع مواد غذایی که تحت کنترل ارتش اسرائیل قرار گرفته‌اند، کشته شده‌اند. از زمانی که ارتش اسرائیل اجازه ورود روزنامه‌نگاران بین‌المللی را به غزه نمی‌دهد، شمار دقیق کشته‌شدگان را نمی‌توان ارائه کرد. مقام‌های اسرائیلی عمدتاً آمار کشته‌شدگان را بحث‌برانگیز می‌دانند، اما هیچ آمار جایگزینی هم ارائه نمی‌دهند.

پیشتر هماهنگی ورود بسیاری از کمک‌های بشردوستانه‌ای که وارد نوار غزه می‌شد و به دست جمعیت دو میلیون نفری آن می‌رسید، از طریق سازمان ملل انجام می‌شد که هماهنگی و اداره شبکه بزرگی از صد‌ها مرکز توزیع در سراسر نوار غزه را برعهده داشت. اسرائیل مدت‌ها بود که به این سیستم اعتراض داشت. مقامات اسرائیلی بر این باور بودند که حماس از این سیستم منفعت می‌برد؛ یا از کمک‌های مالی برای اهداف دیگر استفاده می‌کند یا از فروش آنها به سود می‌رسد. آنها می‌گفتند سیستم امدادی کنونی راه نجاتی برای حماس است و این صد‌ها کامیون امدادی که وارد غزه می‌شوند، توانایی اسرائیل برای حذف حماس را تضعیف می‌کند.

آیا هیچ مدرکی دال بر سرقت کمک‌های بشردوستانه از سوی حماس وجود دارد؟ سازمان ملل می‌گوید هیچ مدرکی در این زمینه وجود ندارد. اسرائیل نیز مدارک چندانی برای این ادعای خود ارائه نکرده است. روز گذشته آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده موسوم به USAID نیز اعلام کرد هیچ مدرکی از سرقت کمک‌های بشردوستانه توسط حماس وجود ندارد. «آرون باکسرمن»، خبرنگار نیویورک‌تایمز، نیز می‌گوید پیشتر، مواردی از سرقت کمک‌ها از سوی مردان مسلح وجود داشت که مثلاً کیسه آردی را از کامیون‌های امدادی دزدیده‌اند، اما نمی‌توان گفت که کار حماس یا گروه‌های مسلح دیگری بوده است.

بیشتر بخوانید:حمله ارتش رژیم اسرائیل به کشتی حنظله + فیلم

دلیل دیگری که اسرائیل از سیستم پیشین امدادرسانی از سوی سازمان ملل خسته شده بود، به تنش‌های دیرینه اسرائیل و سازمان ملل برمی‌گردد. بسیاری از رهبران اسرائیل رفتار سازمان ملل را تبعیض‌آمیز می‌دانستند. در کل، میان اسرائیل و سازمان ملل درباره شرایط بشردوستانه بی‌اعتمادی اساسی برقرار است. اسرائیل به‌طور مرتب اعلام می‌کرد سازمان ملل واقعیت روی زمین را تحریف می‌کند. حتی در مقاطعی، مقامات اسرائیلی اعلام کردند هیچ بحران بشردوستانه گسترده‌ای در غزه وجود ندارد، حتی زمانی که مقامات سازمان ملل و امدادگران روی زمین تصویر کاملاً متفاوتی را نشان می‌دادند. اما تمام جهان تصاویر مردم گرسنه و کودکان بی‌جان را دیده‌اند.

این تصاویر باعث شدند انگلیس، فرانسه و آلمان روز جمعه در بیانیه‌ای مشترک اعلام کنند که زمان پایان جنگ غزه فرا رسیده و «فاجعه انسانی که در غزه شاهد آن هستیم، باید همین حالا متوقف شود.» در اقدامی دیگر، «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که فرانسه در ماه سپتامبر کشور فلسطین را به رسمیت خواهد شناخت؛ اولین کشور غربی عضو شورای امنیت سازمان ملل و اولین کشور عضو گروه هفت. این اقدام برای خیلی‌ها غافلگیرکننده بود؛ تا جایی که حالا فشار‌ها بر بریتانیا و شاید آلمان برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین بیشتر شده است. تصمیم مکرون اقدام جسورانه‌ای بود که پس از ایرلند، نروژ و اسپانیا در کنار ۱۴۰ کشور عضو سازمان ملل اعلام شد. حماس از این اقدام استقبال کرد، اما رهبران اسرائیلی خوششان نیامد. در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ، احتمال پیوستن آمریکا به این جنبش کاملاً بعید به‌نظر می‌رسد.

در بهار امسال اسرائیل به کارمندان سازمان ملل اعلام کرد که تغییراتی اساسی در کمک‌رسانی در غزه انجام می‌شود. یک ماه بعد قرار شد گروه جداگانه‌ای وارد شوند و جای سازمان ملل را بگیرند. این سازمان نام «بنیاد بشردوستانه غزه» را به خود گرفت، اما اطلاعات شفافی از اینکه چه کسی پشت این سازمان است یا چگونه شکل گرفته، وجود نداشت.

تحقیقات «آرون باکسرمن»، «پاتریک کینگزلی» و «ناتان اودن‌هایمر»، خبرنگاران نیویورک‌تایمز، نشان داد سازمانی که مستقل معرفی شده بود، درواقع اسرائیل را پشت خود داشت. از همان هفته‌های اول جنگ، بسیاری از تاجران، کارشناسان فناوری و مقامات نظامی گرد هم آمدند و به این طرح رسیدند. این گروه در سراسر سال ۲۰۲۴ برای اجرای این طرح لابی کردند. آنها با رهبران اسرائیلی دیدار کردند و ائتلافی را برای حمایت از این پروژه تشکیل دادند. ایده آنها از اساس این بود که پیمانکاران خصوصی کمک‌ها را در غزه توزیع کنند. این پروژه در مناطق تحت کنترل ارتش اسرائیل اجرا می‌شد. اسرائیل حتی با اینکه مسئولیت توزیع را برعهده نداشت، اما از نظارت کامل بر تمام عملیات برخوردار بود. آنها درنهایت تصمیم گرفتند این طرح را با شرکت‌های آمریکایی اجرا کنند. اسرائیل نمی‌خواست این پروژه چهره اسرائیلی داشته باشد. کسانی که این ایده را مطرح کردند، در تلاش بودند تا افراد مورد احترام در حوزه کمک‌های بشردوستانه را جلب کنند و به این پروژه مشروعیت دهند. دولت اسرائیل حتی با سازمان ملل این پیشنهاد را مطرح کرد که حاضر است تحت شرایط جدید کار کند یا نه؟ اما به‌گفته آرون باکسرمن، سازمان ملل همانند بسیاری از اعضای جامعه جهانی امدادگران نمی‌خواست هیچ ارتباطی با اسرائیل داشته باشد. آنها گفتند همکاری نزدیک با اسرائیل استقلال آنها را به خطر می‌اندازد و واقعاً نگران این بودند که ترکیب سربازان اسرائیلی و جمعیت فلسطینی نیازمند به کمک، به خشونت منجر شود.

بنابراین، بسیاری از افراد و سازمان‌های بنام ازجمله «برنامه جهانی غذا» به پروژه بنیاد بشردوستانه غزه، نه گفتند. اما تنها کسی که حاضر شد مشارکت کند، «جیک وود»، از تفنگداران دریایی سابق آمریکا، بود. او مدیرعامل اجرایی «بنیاد بشردوستانه غزه» شد. هنوز مشخص نیست چه کسی واقعاً بودجه این گروه را تأمین می‌کند، اما می‌دانیم که دولت آمریکا علناً اعلام کرده ۳۰ میلیون دلار اهدا کرده است. این بنیاد اعلام کرده که بیش از صد میلیون دلار از یک کشور اروپایی، بدون ذکر نام، دریافت کرده است. اما هنوز بسیاری از منابع مالی آن مشخص نیست و حتی نمی‌دانیم که اسرائیل به آن کمک مالی می‌کند یا نه.

بیشتر بخوانید:رئیس موساد از اجرای کوچ اجباری فلسطینی‌ها در غزه خبر داد

پس در ظاهر کمک‌ها از سوی بنیاد بشردوستانه غزه مدیریت می‌شود، اما در واقعیت افرادی که در میدان اقدام می‌کنند، از کمپانی دیگری هستند. این عملیات از سوی سازمان Safe Reach Solutions که برعهده «فیل رایلی»، افسر سابق سازمان سیاست است، انجام می‌شود. تحت این سیستم، رایلی و پیمانکارانی که برایش کار می‌کنند، اساساً افرادی هستند که بر امنیت مکان‌های توزیع مواد غذایی نظارت می‌کنند. ایده آنها این بود که برای شروع، چهار محل توزیع در جنوب و مرکز غزه راه‌اندازی شود. با توجه به آنکه سازمان ملل ۴۰۰ مکان توزیع در سراسر نوار غزه داشت، این طرح کمبود بزرگی را رقم زد. فلسطینی‌ها برای دریافت کمک‌ها باید از مناطق تحت کنترل اسرائیلی‌ها عبور می‌کردند تا به مکان‌هایی برسند که تحت اداره پیمانکاران آمریکایی بود. این امر برای جامعه بشردوستانه به دغدغه بزرگی تبدیل شد.

آنها می‌دانستند که جمعیت زیادی از شهروندان غزه برای رسیدن به این مکان‌ها پیاده‌روی طولانی‌ای خواهند داشت. آنها همچنین نگران بودند که نیرو‌های اسرائیلی و پیمانکاران آمریکایی با جمعیت بزرگی از مردم که به این مراکز می‌رسند، با خشونت رفتار کنند. نگرانی دیگر سازمان ملل و افراد دیگر این بود که در آن زمان رهبران اسرائیلی پیشنهاد کردند تعداد بالایی از فلسطینی‌ها را از شمال غزه به جنوب بفرستند. آنها نگران بودند که ایده ایجاد سیستم جدید کمک‌رسانی، درواقع نوعی استراتژی برای جابه‌جایی اجباری جمعیت زیادی از فلسطینی‌ها و متمرکز کردن آنها در مناطق بسیار کوچکی پیرامون مراکز توزیع کمک باشد.

جامعه بشردوستانه این امر را نه یک سیستم امدادی، بلکه استراتژی‌ای نظامی دانست که ارتش اسرائیل سعی دارد از این طریق، به‌بهانه غذا، جمعیت زیادی را در بخش کوچکی از غزه نگه دارد. همه این انتقادها، قبل از باز شدن در‌های بنیاد بشردوستانه غزه در پایان ماه می، مطرح بود.

اما تنها چند ساعت پیش از آغاز توزیع کمک‌ها برای اولین‌بار، «جیک وود» ناگهان از سمت خود استعفا داد و شبانه در بیانیه‌ای اعلام کرد که نمی‌توان چنین طرحی را اجرا کرد: «پایبندی دقیق به اصول بشردوستانه، بی‌طرفی، شفافیت و استقلال بشردوستانه امکان‌پذیر نیست و من از اینها دست نمی‌کشم.»

اسرائیل همچنان اجازه گزارشگری آزادانه خبرنگاران و حتی اجازه ورود آنها را نمی‌دهد، اما آنچه از ماجرا‌هایی که شهروندان غزه به خبرنگاران می‌گویند، این است که در یکم ژوئن، صلیب سرخ که بیمارستانی در رفح دارد، با موجی از آسیب‌دیدگان پس از تیراندازی در نزدیکی این مرکز کمکی روبه‌رو شد. بیش از ۱۷۰ نفر به بیمارستان رسیدند. بیشتر آنها از تیراندازی و ترکش زخمی شده بودند و ۲۱ نفر از آنها پیش از رسیدن به بیمارستان جان باختند. بیمارانی که زنده ماندند، گفتند وقتی تلاش می‌کردند به مراکز توزیع غذا برسند، سربازان اسرائیلی به آنها شلیک کرده‌اند. ارتش اسرائیل تیراندازی به غیرنظامیان را انکار می‌کند، اما بعد‌ها به خبرنگاران گفت سربازان برای هشدار «به چندین مظنون» شلیک کرده‌اند.

در حال حاضر، سازمان ملل و دیگر سازمان‌های امدادی به‌صورت جزئی بسته‌های کمک را به غزه می‌رسانند و در گزارش‌های خود از تیراندازی به مردم هنگام توزیع خبر داده‌اند. در این شرایط تا زمانی که نتیجه مذاکرات مبهم است و آتش‌بس به بن‌بست خورده، بحران انسانی در غزه همچنان ادامه دارد.