معرفی سامانه دفاع موشکی اچ کیو ۹ بی قدرتمند چین

اقتصاد ۲۴- HQ-۹B یک سامانه موشکی زمین به هوا دوربرد و ارتفاع بالا چین است که در واقع نسخه ارتقاء داده شده خانواده قبلی HQ-۹ بشمار می‌رود. HQ-۹B که برای دفاع هوایی استراتژیک در برابر انواع تهدیدات هوایی، از جمله هواپیما‌های رادارگریز، موشک‌های کروز و موشک‌های بالستیک تاکتیکی طراحی شده دارای رادار پیشرفته، موشک‌های دوربرد و اقدامات متقابل الکترونیکی ارتقاء یافته است.

HQ-۹B توسط شرکت علوم و صنایع هوافضای چین (CASIC) و تحت مدیریت شرکت واردات و صادرات ماشین‌آلات دقیق چین (CPMIEC) ساخته شده است. این سامانه، گامی مهم به جلو نسبت به مدل‌های قبلی HQ-۹ و HQ-۹A است که پیشرفت‌های قابل توجهی در ترکیب رادار، هدایت موشک و تحرک سیستم دارد. در حالی که مدل پایه HQ-۹ از نظر فنی از اس-۳۰۰PMU روسی و پاتریوت PAC-۲ آمریکایی الهام گرفته بود، HQ-۹B یک سامانه کاملاً مدرن و مهندسی شده بومی است که متناسب با دکترین‌های دفاعی استراتژیک چین طراحی شده است.

تاریخچه HQ-۹B

توسعه HQ-۹B احتمالاً در اواخر دهه ۲۰۰۰ آغاز شد. طبق گزارش‌ها، آزمایش‌های اولیه آن در فوریه ۲۰۰۶ انجام شد. این نوع موشک در سال ۲۰۱۴ به قابلیت عملیاتی اولیه دست یافت. اگرچه تاریخ‌های دقیق همچنان محرمانه باقی مانده‌اند، تصاویر ماهواره‌ای استقرار عملیاتی آن را در چندین منطقه استراتژیک در چین از اواسط تا اواخر دهه ۲۰۱۰ تأیید می‌کنند.

موشک HQ-۹B نسخه بهبود یافته‌ای با برد تا ۲۶۰ کیلومتر است و دارای یک جستجوگر مادون قرمز غیرفعال اضافی برای تکمیل قابلیت هدایت راداری فعال آن است. این ساختار جستجوگر دو حالته، توانایی این سامانه  را در درگیری با اهداف رادارگریز و شکست اقدامات متقابل الکترونیکی بهبود می‌بخشد. این سیستم یک سیستم پرتاب عمودی است که قادر به درگیری با اهداف در برد‌های فراتر از ۲۵۰ کیلومتر و ارتفاعات تا ۵۰ کیلومتر است.

HQ-۹B به عنوان بخشی از شبکه دفاع هوایی ملی PLA است که به طور گسترده در چین مستقر شده است. این موشک در مناطق حساس از جمله پکن، تبت، سین کیانگ و دریای چین جنوبی عملیاتی است. این سامانه در کنار سایر سامانه‌های پدافند هوایی چین مانند HQ-۲۲، S-۴۰۰ و سامانه‌های کوتاه‌برد خدمت می‌کند و یک سپر دفاعی لایه‌ای و یکپارچه فراهم می‌کند. قابلیت تحرک بالا و انعطاف‌پذیری رادار پیشرفته HQ-۹B آن را به یکی از اجزای اصلی دکترین پدافند هوایی مدرن چین تبدیل کرده است.

بیشتر بخوانید: معرفی سامانه دفاع موشکی PL-۹C چین

واحد پرتابگر HQ-۹B

 اچ کیو ۹ بی از یک پرتابگر استاندارد کشنده برپاگر پرتابگر استفاده می‌کند که بر روی یک شاسی کامیون سنگین ۸ در ۸ نصب شده است. هر کشنده برپاگر پرتابگ مجهز به چهار محفظه استوانه‌ای موشک است که به صورت عمودی در محفظه‌های جداگانه قرار گرفته‌اند. این سیستم از فناوری پرتاب سرد استفاده می‌کند و با استفاده از خروج گاز، موشک را قبل از احتراق موتور موشک از محفظه خارج می‌کند. این روش باعث کاهش ساییدگی پرتابگر و افزایش ایمنی در حین استقرار می‌شود. کشنده برپاگر پرتابگ را می‌توان به سرعت در عرض چند دقیقه نصب و پرتاب کرد که امکان تحرک بالا و واکنش سریع در محیط جنگی را فراهم می‌کند.

موشک  اچ کیو ۹ بی

هر موشک در سامانه HQ-۹B یک رهگیر دو مرحله‌ای با سوخت جامد و کلاهک انفجاری شدیداً انفجاری است. این موشک دارای یک سیستم ناوبری اینرسی برای هدایت اولیه، اصلاح مسیر در میانه راه از طریق ارتباط داده امن و هدایت نهایی دوگانه با استفاده از رادار فعال و یک جستجوگر مادون قرمز غیرفعال است.

این موشک قادر به سرعت بیش از ۴ ماخ است و برد مؤثر آن علیه هواپیما‌ها تا ۲۶۰ کیلومتر و علیه اهداف بالستیک تقریباً ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر است. فناوری جستجوگر ارتقاء یافته آن امکان تشخیص بهتر اهداف پنهانکار یا با ردپای کم را فراهم می‌کند و مقاومت در برابر اخلال یا تداخل الکترونیکی را افزایش می‌دهد. قابلیت درگیری در ارتفاع تا ۵۰ کیلومتر افزایش می‌یابد و آن را در برابر سکو‌های شناسایی در ارتفاع بالا و موشک‌های بالستیک تاکتیکی مؤثر می‌سازد.

سامانه موشکی  اچ کیو ۹ بی در ایران

ایران در هفته‌های پس از آتش‌بس غیررسمی با اسرائیل در ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵، محموله‌هایی از سامانه‌های موشکی دوربرد  اچ کیو ۹ بی ساخت چین دریافت کرده است. به گزارش Middle East Eye به نقل از منابع اطلاعاتی عربی، این خرید تحت توافق تهاتری انجام شده که ایران بهای سامانه‌ها را با محموله‌های نفتی به پکن پرداخت کرده است؛ روشی که پیش‌تر برای دور زدن تحریم‌های آمریکا استفاده می‌شد.

تعداد دقیق سامانه‌های دریافتی مشخص نیست و هیچ تأیید رسمی از سوی دولت‌های ایران یا چین منتشر نشده است. با این حال، مقامات عربی اعلام کرده‌اند که ایالات متحده از تلاش‌های ایران برای تقویت دفاع هوایی خود پس از کارزار دوازده روزه با اسرائیل آگاه است. هدف از استقرار HQ-9B، جایگزینی توانایی‌های از دست رفته در جریان درگیری بود؛ جایی که اسرائیل به برتری هوایی موقت دست یافت و پایگاه‌های موشکی، راداری و سکوهای پرتاب بالستیک ایران را هدف قرار داد. ایران با وجود خسارات، پرتاب موشک به اهداف اسرائیلی را ادامه داد.

سامانه  اچ کیو ۹ بی که توسط شرکت واردات و صادرات ماشین‌آلات دقیق چین (CPMIEC) توسعه یافته، نسخه پیشرفته HQ-9 اولیه با الهام از سامانه روسی S-300PMU1 است. این سیستم شامل موشک دو مرحله‌ای با سوخت جامد با برد حداکثر ۲۶۰ کیلومتر و سقف ارتفاع ۲۷ کیلومتر است. موشک از ناوبری اینرسیایی و پیوند داده زمینی استفاده می‌کند و در مرحله نهایی با رادار فعال خودکار هدایت می‌شود. سرعت آن بیش از ۴.۲ ماخ است. هر آتشبار شامل پست فرماندهی، رادار آرایه فازی، رادار اکتساب هدف و شش تا هشت پرتابگر است. رادار امکان ردیابی ۱۰۰ هدف و درگیری همزمان با ۶ تا ۸ هدف را دارد.

اگرچه  اچ کیو ۹ بی هنوز در میدان نبرد استفاده عملی نداشته، تمرین‌های نظامی چین قابلیت رهگیری اهداف پنهان‌کار، موشک‌های کروز و هواپیماهای رادارگریز را شبیه‌سازی کرده است.

قابلیت تحرک سامانه دفاع موشک HQ-۹B

خودروی کشنده برپاگر پرتابگ برای HQ-۹B بر اساس کامیون تاکتیکی با قابلیت تحرک بالای Taian TA۵۳۸۰ هشت در هشت ساخته شده است که پایداری و تحرک را در زمین‌های متنوع ارائه می‌دهد. این خودرو به یک موتور دیزلیمجهز است که سرعت جاده‌ای تا ۶۵ تا ۷۰ کیلومتر در ساعت و برد عملیاتی ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلومتر را فراهم می‌کند.

این خودرو که برای همه عملیات زمینی طراحی شده است، می‌تواند در محیط‌های دشوار حرکت کند و به سرعت بین موقعیت‌های شلیک تغییر موقعیت دهد. کابین بزرگ آن می‌تواند خدمه و سیستم الکترونیکی را در خود جای دهد، در حالی که بخش عقب آن سیستم پرتاب عمودی را در خود جای داده است. قابلیت تحرک خودروی کشنده برپاگر پرتابگ کلید بقاپذیری و انعطاف‌پذیری تاکتیکی سیستم، به ویژه در شرایط میدان نبرد با تغییرات سریع است.

مشخصات فنی کلی HQ-۹ B

نوع: سامانه موشکی دفاع زمین به هوا برد بلند

کشور طراح: چین

کشور‌های کاربر: چین، مصر، ایران، پاکستان

لانچر خودرو: کامیون تاکتیکی با قابلیت تحرک بالا Taian TA۵۳۸۰، ۸x۸

وزن موشک: تقریباً ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ کیلوگرم

برد موشک: تا ۲۶۰ کیلومتر (اهداف آیرودینامیکی)، ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتر (تهدیدات بالستیک)

اهداف: هواپیما، پهپاد، موشک کروز و موشک بالستیک تاکتیکی

ابعاد لانچر| تقریباً طول: ۱۲.۰ متر؛ عرض: ۳.۰ متر؛ ارتفاع: ۳.۵ متر