فشار حقوقی اسنپ بک می‌تواند چین را برای خرید نفت ایران عقب براند/ منتظر دیدار و اتفاق خاصی در نیویورک نباشید

اقتصاد۲۴- میرا قربانی فر - حالا دیگر چشم‌ها به نیویورک دوخته شده است. در شرایطی که تنها ۵ روز از آخرین فرصت برای پرش از قطعنامه‌های شورای امنیت باقی مانده است، روز اول مهر ماه، مسعود پزشکیان راهی نیویورک می‌شود و بسیاری از کارشناسان منتظر هستند تا ببینند آیا پنجره تازه‌ای از دیپلماسی و امکان گفت‌و‌گو به روی ایران باز خواهد شد؟

اما واقعا چقدر می‌توان در شرایطی که ساعت شنی برای ایران وارونه شده به امکان تعلیق موقت و شاید رویکردی تازه در مذاکره امید داشت؟

به گزارش اقتصاد ۲۴، کوروش احمدی دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل متحد، اما در رابطه با ارزیابی خود از سفر رییس‌جمهوری به نیویورک و فرصت‌های دیپلماتیک احتمالی موجود در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل متحد گفته است: «به احتمال زیاد در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل متحد مذاکراتی با اروپایی‌ها انجام خواهد شد یا اینکه قاعدتاً باید انجام شود. شرایط به گونه‌ای است که ممکن است مذاکره با آمریکا دشوار باشد و مذاکره با چین و روسیه هم تحصیل حاصل است چرا که از جهات زیادی با این دو کشور همسو هستیم، در نتیجه تنها گفت‌و‌گو با اروپایی‌ها می‌تواند معنی دار باشد.»

ایران در بزنگاه تاریخ ۱۸ اکتبر برابر با ۱۹ مهر ماه

البته کوروش احمدی یک اشاره دقیق دیگر نیز داشته است. این کارشناس سیاسی و دیپلمات پیشین می‌گوید: «بسیار بعید است که در فرصت کوتاه تا ۲۸ سپتامبر بتوان کار چندانی انجام داد. چرا که علاوه بر ضرب‌الاجل ۲۸ سپتامبر، یک سررسید مهم دیگر نیز در ۱۸ اکتبر داریم که برای مختومه شدن کل قطعنامه ۲۲۳۱ تعیین شده است.

چنان که برای توقف اسنپ بک لازم است اروپایی‌ها تا ۲۸ سپتامبر نامه‌ای به رئیس شورای امنیت ارسال کرده و حل مشکل را اعلام کنند. البته این امر تنها زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که هم‌زمان یا پیش از آن، اقدامی برای تمدید سررسید ۱۸ اکتبر نیز صورت گیرد. تحقق هر دو اقدام می‌تواند فرصتی چندماهه برای ادامه مذاکرات فراهم سازد، چرا که اروپایی‌ها به هیچ‌وجه اجازه نخواهند داد ۱۸ اکتبر فرا برسد و قطعنامه‌های ضدایرانی به طور دائم لغو شوند.»»

بیشتر بخوانید: اسنپ‌ بک، تحریم و احتمال تقابل نظامی؛ معادله پیچیده اقتصاد ایران/ مخالفان مذاکره بگویند آلترناتیو آنان چیست؟

اشاره دکتر کوروش احمدی به دو تاریخ مشخص است. اول روز ۲۸ سپتامبر برابر با ۶ مهرماه است که اگر تا این تاریخ مکانیسم ماشه فعال نشود، برای همیشه امتیاز فعال سازی آن از طرف‌های اروپایی برجام گرفته خواهد شد و اسنپ بک به طور کامل لغو می‌شود.

تاریخ دوم ۱۸ اکتبر است، این تاریخ که برابر با ۱۹ مهرماه سال جاری است، قطعنامه‌های ۶ گانه شورای امنیت برای تحریم ایران است که برای همیشه لغو خواهد شد.

در واقع اروپایی‌ها می‌دانند که اگر بخواهند برای ۶ ماه امکان اسنپ بک را تمدید کنند باید به مساله تاریخ ۱۸ اکتبر نیز توجه نشان دهند و این بدان معناست که آنان امکان لغو و یا تمدید را نخواهند داشت.

اروپایی‌ها از فرمول اسنپ بک نخواهند گذشت

«کوروش احمدی، دیپلمات پیشین و تحلیلگر مسائل بین‌الملل، درباره احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی و نیز مسأله حضور مسعود پزشکیان در نیویورک و امکان رایزنی‌ها به اقتصاد۲۴ می‌گوید: «اروپا و به طور کلی غربی‌ها به هیچ عنوان از امکان بازگرداندن قطعنامه‌های شش‌گانه سازمان ملل علیه ایران صرف‌نظر نخواهند کرد. بعید است طرف غربی از فرمول اسنپ‌بک عبور کرده و به منتفی شدن آن رضایت دهند؛ همان‌گونه که در سال ۱۳۹۴ بر گنجاندن این مکانیسم به عنوان ابزار بازگشت‌پذیری تحریم‌ها در صورت تخلف ایران اصرار داشتند، امروز نیز بر آن پافشاری خواهند کرد؛ بنابراین بسیار غیرمحتمل است که اجازه دهند قطعنامه ۲۲۳۱ به همراه بند‌های مربوط به اسنپ‌بک در ۲۶ مهر مختومه و منقضی شود. با این حال، به باور من، امکان دستیابی به یک تفاهم وجود داشت که می‌توانست به تمدید سررسید این قطعنامه منجر شود.»

این دیپلمات پیشین ایران هم چنین تصریح می‌کند: «حتی اگر توافقی میان ایران و آمریکا و ۱+۵ حاصل شود و یا حتی برجام احیا شود، اروپایی‌ها باز قطعنامه ۲۲۳۱ و بند ۱۱ و ۱۲ آن را با هدف بازگشت‌پذیری قطعنامه‌ها به عنوان تضمین حتما مطالبه خواهند کرد، تا اگر ایران در آینده به اصطلاح به تعهدات خود عمل نکرد، آنها بتوانند قطعنامه‌ها را برگردانند.»

نیاز به یک توافق تازه در دستور کار

این کارشناس مسائل سیاسی همچنین با اشاره به موضوع سررسید تاریخ ۱۸ اکتبر در برجام خاطرنشان می‌کند: «برای غرب قطعی است که نمی‌خواهد این اهرم بازگشت‌پذیری درباره شش قطعنامه سازمان ملل را از دست بدهد. تا قبل از ۱۸ اکتبر، اروپایی‌ها تلاش خواهند کرد که حتما یا روند اسنپ بک و بازگشت قطعنامه‌ها را نهایی کرده و یا در چارچوب یک توافقی، این مهلت را برای بازه زمانی سه یا شش ماهه تمدید کنند؛ لذا، بدون یک توافق جدید، بازگشت شش قطعنامه قطعی است.

آمریکا و اسرائیل نیز مشتاق هستند که اسنپ بک نهایی شده و قطعنامه‌ها علیه ایران بازگردد چرا که در این صورت، دست آنها برای تحریم‌های یکجانبه بیشتر علیه تهران و فشار حداکثری و احیانا دست زدن به تجاوزی دیگر بازتر خواهد شد.»

ایران در وضعیت نه جنگ و نه صلح

کوروش احمدی ادامه می‌دهد: «همچنین ممکن است تحت شرایطی، از احیای قطعنامه‌ها برای آغاز اقدامات نظامی نیز استفاده شود. با این حال، بعید می‌دانم که در دوره جدید، به صورت ابتدایی شاهد اقدام نظامی مستقیم از سوی اسرائیل باشیم؛ مگر در دو حالت: نخست زمانی که تصور یا ادعایی درباره ازسرگیری غنی‌سازی از سوی ایران مطرح شود؛ دوم در قالب اقداماتی محدود، مانند جنگ سایه، جنگ نامتقارن یا درگیری با شدت کم. مشابه وضعیتی که پیش از سقوط حکومت اسد در سوریه وجود داشت؛ زمانی که اسرائیل به طور موردی اهدافی را در داخل سوریه هدف قرار می‌داد.

بنابراین، تحت مجموعه‌ای از شرایط، امکان دارد ایران نیز با شرایط مشابهی مواجه شود. در حال حاضر، اسرائیل و آمریکا تلاش دارند ایران را در وضعیت «نه جنگ و نه صلح» نگه دارند. از همین رو، برای مقامات کشور هنوز روشن نیست این وضعیت تا چه زمانی ادامه خواهد یافت و سرانجام آن چه خواهد بود.»

این دیپلمات پیشین با اشاره به تأثیر این روند بر اقتصاد ایران می‌گوید: «این وضعیت بر اقتصاد، سیاست داخلی، مسائل اجتماعی و بسیاری از شئون دیگر کشور تأثیر منفی می‌گذارد. بلاتکلیفی موجود، سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های اقتصادی را مختل کرده است. به نظر می‌رسد این همان سیاستی است که واشنگتن و تل‌آویو در حال حاضر بر آن متمرکز شده‌اند و از همین رو شاید در این مقطع، به دنبال اقدام نظامی مستقیم نباشند، مگر در همان دو حالتی که اشاره شد.»

آیا دیدار خاصی در نیویورک رخ می‌دهد؟

کوروش احمدی البته درباره امکان دیدار‌های خاص میان پزشکیان و مقامات کشور‌های دیگر و یا بروز اتفاق جدیدی نیز می‌گوید: «به نظر من دیدار خاص یا اتفاق فوق العاده‌ای در نیویورک رخ نخواهد داد.»

وی همچنین درباره موضوع امکان دیدار مستقیم عراقچی و ویتکاف بعد از دوران مذاکره به صورت اتاق به اتاق نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «این امکان که بالاخره دیدار مستقیمی میان عراقچی و ویتکاف رخ بدهد امکان دارد. بالاخره دستکم از دوران جنگ به صورت تلفنی و پیامکی در واتس آپ که با هم در ارتباط هستند. حتی اگر تلفنی تماس نباشد به صورت مکتوب مستقیم با هم تماس گرفته‌اند و امکان دیدار وجود دارد.»

بیشتر بخوانید: فعال شدن مکانیسم ماشه؛ بازی دو سر برد برای چین و روسیه/ اسنپ بک یعنی فروش نفت ایران با تخفیف‌های بیشتر و هزینه نجومی‌تر

این دیپلمات پیشین با فرض اینکه هیچ اتفاقی در ۵ روز باقی مانده رخ ندهد و تحریم‌های شورای امنیت بازگردد یادآور می‌شود: «ایران باید به مسیر مذاکره و دیپلماسی ادامه بدهد. البته که اوضاع حتما بدتر و سخت‌تر می‌شود. با قطعنامه‌های شورای امنیت شرایط ایران حتما سخت‌تر می‌شود. اثر این افزایش تحریم‌ها هم حتما بر روی اقتصاد مشهود خواهد بود، کما اینکه اکنون نیز همین افزایش قیمت‌ها که در بازار‌های سرمایه‌ای رخ می‌دهد نیز نتیجه روانی همان تشدید تحریم‌ها است.»

کوروش احمدی تاکید می‌کند: «این روند به افزایش ناامیدی منجر می‌شود و احتمالا موج مهاجرت را نیز می‌تواند میان ایرانیان بیشتر کند.»

سخت‌تر شدن حقوقی و بین المللی برای فروش نفت ایران

البته این دیپلمات پیشین درباره مساله فروش نفت ایران نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «این تحریم‌ها به صورت مستقیم بر روی فروش نفت ایران تأثیر نخواهد داشت، یعنی آن را تحریم یا ممنوع نمی‌کند، اما به صورت غیرمستقیم می‌تواند تاثیر بگذارد. زمانی که شرایط ایران از نظر حقوقی و بین المللی سخت‌تر شود این طبیعی است که ممکن است هم آمریکا بتواند بیشتر به ایران فشار بیاورد و هم چینی‌ها در خرید نفت ایران تا حد زیادی عقب بکشند.»

کوروش احمدی همچنین در پایان با اشاره به مساله تحریم بندر چابهار ایران از سوی آمریکا تصریح می‌کند: «ایران هزینه سنگینی را در چابهار متحمل شده و سرمایه گذاری روی این بندر جدی بوده و اکنون با این وضعیت تازه اصلا مشخص نیست این پروژه چه آینده‌ای می‌تواند داشته باشد و مساله این است مشابه این روند در مناطق حساس دیگر برای ایران نیز می‌تواند تکرار شود. اخیرا نیز گفته شده عراق اعلام کرده دیگر از طریق ایران نمی‌تواند از ترکمنستان گاز بخرد و این نتیجه همان روند تحریم‌هاست.»