دیدگاه مراجع شیعه درباره تک همسری و چند همسری

اقتصاد۲۴- بسیار کم پیش آمده است که سخنی یا خبری از، یا درباره همسران مراجع و علمای بزرگ شیعه، به افکار عمومی راه پیدا کند.

اغلب پس از درگذشت آنان بوده است که نامی از همسران این چهره‌های پرنفوذ، مطرح شده است. این سخنان نیز بیشتر به قدردانی این شخصیت‌ها از همسرانشان در طی سال‌های تحصیل طلبگی و زندگی پس از آن معطوف بوده است.

غروب روز گذشته (یکشنبه ۶ مهر) دفتر آیت الله سیستانی در بیانیه‌ای اعلام کرد؛ بانو علویه بزرگوار، دختر آیت‌الله سید میرزا حسن، نوه آیت‌الله سید محمدحسن شیرازی (مجدد شیرازی)، همسر مرجع عالیقدر آیت‌الله سید علی حسینی سیستانی در نجف درگذشت.

بر اساس تحقیقات ممکن از منابع موجود و قابل اعتماد، نگاهی به سیره علما و مراجع شیعه نشان می‌دهد که برخلاف تصور و با وجود جواز شرعی چندهمسری، تمامی آنان تک‌همسری را برگزیده‌اند و ازدواج مجدد برخی از آنان نیز تنها پس از فقدان و درگذشت همسر قبلی‌شان بوده است.

بررسی زندگی و سیره آیات عظام سیستانی، صافی گلپایگانی، سید عزالدین حسینی زنجانی، شبیری زنجانی، سبحانی، حسینعلی منتظری، وحید خراسانی، یوسف صانعی، محمدتقی بهجت، علامه طباطبایی، علامه حسن‌زاده آملی، علامه جوادی آملی و بسیاری دیگر از علمای مشهور، این موضوع را تایید می‌کند.

امام خمینی (ره) رهبر انقلاب ایران نیز در ۸۶ سال زندگی خود، تنها یک همسر داشت. همسر او بانو خدیجه ثقفی اول فرودین ۱۳۸۸ درگذشت.

برخی چهره‌ها مانند آیت‌الله بروجردی بزرگ، استاد امام خمینی (ره) یا از شخصیت‌های معاصر مانند آیت‌الله جنتی رئیس شورای نگهبان نیز که بیش از یکبار ازدواج کرده‌اند؛ ازدواج مجدد آنان، پس از درگذشت همسر نخست‌شان بوده است.

برخلاف فرهنگ شیعه و به‌ویژه شیعیان ایرانی، اما در فرهنگ اهل سنت و اعراب، چند همسری در میان علمای اهل سنت رایج است.

بیشتر بخوانید:شایعات درگذشت آیت‌الله وحید خراسانی تکذیب شد

برای نمونه عبدالحمید اسماعیل‌زهی معروف به مولوی عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان، سه همسر دارد. عبدالعزیز ملازاده پدر سومین همسر مولوی عبدالحمید نیز خود دو همسر دارد.

برخی دیگر از علمای شهیر اهل سنت مانند یوسف القرضاوی عالم مصری، عبدالعزیز بن باز، محمد بن صالح العثیمین و عاصم الحکیم از مفتیان عربستان بیش از یک همسر داشته‌اند.

در سال‌های اخیر آخرین بار درگذشت همسر آیت‌الله جوادی آملی بود که توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد.

سوگواری آشکار او در مقابل دوربین‌ها هنگام تشییع همسرش برای بسیاری جالب توجه بود. آیت‌الله جوادی آملی از همسرش به بزرگی یاد کرده و در توضیح دلیل ابراز آشکار اندوه خود، گفته بود: او در سال‌های تحصیلم به عنوان طلبه و پس از آن هرگز اعتراضی به شرایط زندگی نداشت.

آیت‌الله حسن‌زاده آملی نیز از دیگر چهره‌های برجسته ایران و تشیع نیز در از دست دادن همسر خود رفتاری همچون آیت‌الله جوادی آملی ابراز کرده بود، تا آنجا که پیکر همسر خود را در اتاقی از اتا‌ق‌های خانه خود در ایرا (منطقه‌ای بالای کوهی نزدیک به آمل) به خاک سپرد و آن اتاق را بیت‌الرحمه نام گذاری کرد.

در نظر آیت‌الله خامنه‌ای رهبر ایران، «بنابر ادله‌ی معتبر دینی، چند همسری مردان، مباح، اما غیر مستحب است، و از آنجا که مطابق دلایل قرآنی جواز آن مشروط به اطمینان از رعایت عدالت بین همسران شده است، بنابراین هر گاه از نظر عقلایی عدم تحقق رعایت عدالت بین همسران محتمل باشد، ازدواج مجدد شوهر جایز نیست.»