محمد کاسبی کیست؟ / چهره‌ای ماندگار از ایمان، مردم‌دوستی و هنر

اقتصاد۲۴- محمد کاسبی، بازیگر نام‌آشنای سینما، تئاتر و تلویزیون ایران، متولد ۴ خرداد ۱۳۳۰ در تهران است. نام او برای بسیاری از ایرانیان با خاطرات سریال‌هایی، چون «خوش رکاب» و «خوش غیرت» گره خورده است؛ اما پشت این چهرهٔ مهربان و نقش‌های ماندگار، سال‌ها تلاش، پشتکار، ایمان و عشق به مردم نهفته است.

کودکی و تحصیلات محمد کاسبی در دل تهران قدیم

محمد کاسبی در خیابان ری، تهران به دنیا آمد و دوران کودکی و نوجوانی خود را در نازی‌آباد سپری کرد، جایی که کوچه‌ها و خیابان‌های ساده و پرهیاهوی آن زمان نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او داشت. او تحصیلات ابتدایی خود را در دبستان رازی گذراند و سپس راهی دبیرستان‌های الهی، فاتح و رستاخیز شد و سرانجام در سال ۱۳۵۰ موفق شد مدرک دیپلم خود را دریافت کند.

هنر و بازی از همان سال‌های نوجوانی در وجود کاسبی ریشه دواند. او از همان دوران، علاقه ویژه‌ای به تئاتر داشت و شور و انگیزه‌اش او را به سمت فعالیت‌های هنری کشاند. هنگامی‌که تنها سیزده سال داشت، فعالیت تئاتری خود را در «کاخ جنوبی جوانان» واقع در میدان راه‌آهن آغاز کرد. تجربه‌هایی که در این سال‌های اولیه به دست آورد، زمینه‌ای شد برای مسیر طولانی و پربار او در عرصهٔ هنر، جایی که او نه فقط بازیگر، بل افزون‌بر آن نویسنده و کارگردان نیز شد و با کوشش و تلاش خود جایگاهی ویژه در دل مردم پیدا کرد.

از پزشکی تا تئاتر؛ انتخابی از سر عشق

کاسبی در کنکور سال ۱۳۵۰ در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما عشق به هنر چنان در دلش ریشه داشت که از این مسیر چشم پوشید و تصمیم گرفت زندگی‌اش را وقف تئاتر کند. او با آگاهی و اراده‌ای قوی، راهی را برگزید که دلش به آن گرایش داشت، مسیری که نیازمند کوشش و پشتکار بسیار بود.

پس از گذراندن خدمت سربازی در سال ۱۳۵۳، دوباره در کنکور شرکت کرد و این بار رشتهٔ بازیگری و کارگردانی سینما و تئاتر را انتخاب کرد. تحصیل در دانشکدهٔ هنرهای دراماتیک برای او فرصتی فراهم آورد تا مهارت‌های خود را در بازی و درک عمیق از شخصیت‌ها پرورش دهد و به‌تدریج به یکی از چهره‌های فعال و متعهد نسل خود بدل شود، کسی که نه تنها بازیگر، بل افزون‌بر آن کارگردان و نویسنده‌ای متفکر شد و توانست در مسیر هنر و زندگی، تأثیری ماندگار بر جای گذارد.

آغاز فعالیت حرفه‌ای محمد کاسبی

در دوران دانشجویی، محمد کاسبی در نمایش‌های گوناگون مانند «مدا»، «مهتابی برای محرومین»، «کارول» و «مترسک‌ها در شب» بازی کرد. توانایی طبیعی او در بازی، قدرت بیان و درک عمیقش از مفاهیم انسانی باعث شد به‌سرعت جایگاهی ویژه در میان هم‌دوره‌ای‌هایش پیدا کند و همگان او را به عنوان هنرمندی جدی و متعهد بشناسند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کاسبی مسئولیت واحد نمایش رادیو را بر عهده گرفت و در کنار مدیریت این واحد، به گویندگی نیز پرداخت. صدای گرم و صمیمی او در برنامه‌های رادیویی آن دوران برای بسیاری از شنوندگان آشنا و دلنشین بود و حضورش در رادیو، دریچه‌ای تازه به هنر و فرهنگ برای مردم باز کرد.

بنیان‌گذاری حوزه هنری 

در سال ۱۳۵۸، محمد کاسبی همراه با جمعی از دوستانش «مرکز اندیشه و هنر اسلامی» را پایه‌گذاری کرد؛ نهادی که بعدها با نام «حوزه» شناخته شد و نقش مهمی در شکل‌گیری جریان هنری پس از انقلاب داشت. این اقدام فرصتی فراهم آورد تا هنرمندان و فعالان فرهنگی بتوانند با دغدغه‌های اجتماعی و فرهنگی، آثار خود را بیافرینند و تأثیری ماندگار بر جامعه بگذارند.

در ادامه، او یکی از مؤسسان «مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» شد و از سال ۱۳۶۰ تمرکز خود را بر فیلم‌سازی گذاشت. نخستین تجربه سینمایی کاسبی، فیلم «توبه نصوح» به کارگردانی محسن مخملباف بود که زمینه‌ای برای ورود جدی او به سینما و شکل‌گیری مسیر هنری آینده‌اش فراهم کرد. این تجربه نشان داد که عشق به هنر همراه با کوشش و تعهد، می‌تواند انسان را به موفقیت‌های پایدار برساند.

بیشتر بخوانید: عباس جمشیدی‌فر کیست؟/ از سرایدار پرورشگاه تا چهره محبوب تلویزیون

از بازیگری تا کارگردانی 

کاسبی نه‌تنها در بازیگری، بل‌که در نویسندگی و کارگردانی نیز استعداد خود را به نمایش گذاشت. او چندین نمایشنامه نوشت و کارگردانی کرد؛ از جمله نمایشنامهٔ «زالو» و «بایگانی» که دومی موفق شد در جشنوارهٔ انتخاب بهترین کتاب دفاع مقدس، لوح تقدیر بگیرد.

در سال ۱۳۶۸ فیلم‌های «قاصد» و «شنا در زمستان» را کارگردانی کرد و برای فیلمنامهٔ «شنا در زمستان» از جشنوارهٔ معلم نیز تقدیر شد. او همچنین نگارش فیلمنامه‌هایی، چون «راز سهراب» و «خانه» را در کارنامه دارد.

شهرت محمد کاسبی با سریال‌های مردمی

اگرچه محمد کاسبی پیش‌تر در آثار سینمایی گوناگون حضور داشت و توانایی‌هایش دیده می‌شد، اما شهرت عمومی او هنگامی‌که نقش‌آفرینی در سریال تلویزیونی «خوش رکاب» (۱۳۸۲) به کارگردانی علی شاه‌حاتمی را برعهده گرفت، به اوج رسید. کاسبی با خلق شخصیتی دوست‌داشتنی، ساده و صادق، توانست با مردم ارتباطی مستقیم برقرار کند و جایگاهی ویژه در دل آن‌ها پیدا کند.

دو سال بعد، حضور او در سریال «خوش غیرت» بار دیگر توانایی‌های بازیگری‌اش را به نمایش گذاشت و محبوبیتش را بیش‌تر کرد. مخاطبان بسیاری نقش‌های او را نماد انسان‌های بی‌ریا، مهربان و صادق جامعه ایرانی می‌دانند، شخصیت‌هایی که نه تنها بر صفحهٔ تلویزیون، بل افزون‌بر آن در ذهن و قلب مردم باقی می‌مانند.

زندگی شخصی محمد کاسبی

محمد کاسبی در سال ۱۳۵۴ با زهرا اردستانی ازدواج کرد و حاصل این زندگی مشترک دختری به نام یلداست. او در تمام گفت‌وگوهایش از همسر و خانواده با احترام و محبت یاد کرده و همواره زندگی خانوادگی را رکن آرامش و موفقیت خود دانسته است. این نگاه انسانی و پایبندی به خانواده، بخش مهمی از شخصیت او را شکل داده و در تمام مسیر هنری‌اش انعکاس یافته است.

یکی از خاطرات تأثیرگذار زندگی کاسبی، تجربه شفای معجزه‌آسایی است که خود آن را به امام رضا (ع) نسبت می‌دهد. او نقل کرده هنگامی‌که به دلیل بیماری شدید پای خود و ناامیدی پزشکان از درمان، به حرم امام رضا رفت و زیارت کرد، به یکباره مشکلی که سال‌ها با آن روبه‌رو بود حل شد. کاسبی این رخداد را نشانه‌ای از لطف الهی در زندگی خود می‌داند و آن را تجربه‌ای عمیق و تغییردهنده عنوان کرده است.

افتخارات و جوایز محمد کاسبی

محمد کاسبی در سال ۱۳۷۴ برای بازی در فیلم «پدر» ساخته مجید مجیدی، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را از جشنواره فیلم فجر دریافت کرد.

او همچنین تندیس بهترین بازیگر سینمای آسیا را از کشور مالزی برای همین فیلم گرفت و چندین لوح تقدیر دیگر برای آثار نمایشی و فیلمنامه‌هایش دریافت کرده است.

روز‌های سخت محمد کاسبی و استمرار ایمان 

در مرداد ۱۴۰۰، با وجود تزریق واکسن کرونا، به این بیماری مبتلا شد و پس از آن دچار مشکلات قلبی و ریوی شد. این مشکلات جسمی سال‌ها ادامه یافت، اما او هم‌چنان با روحیه و ایمان قوی در مسیر درمان و زندگی پیش رفت.

بستری‌شدن محمد کاسبی در بیمارستان

شب گذشته ۱۶ مهر ۱۴۰۴ مسعود ده‌نمکی بار دیگر خبر از بستری‌شدن محمد کاسبی در بیمارستان را منتشر کرد.

دختر محمد کاسبی گفت: متأسفانه حال پدرم خوب نیست و فقط می‌توانم بگویم که در حال حاضر در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) بستری هستند. شرایط قلبی و تنفسی ایشان ناپایدار است و برای تنفس به دستگاه متصل شده‌اند.

 به دلیل همان عارضه قلبی که از گذشته داشتند، اکنون دستگاه‌های کمکی به ایشان وصل شده و در وضعیت بیهوشی قرار دارند. واقعاً از مردم می‌خواهم برایشان دعا کنند که سطح اکسیژن بدن‌شان بهتر شود و از این مرحله عبور کنند.

محمد کاسبی درگذشت

محمد کاسبی، بازیگر پیشکسوت و محبوب سینما و تلویزیون ایران، پس از روز‌ها بستری بودن در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان خاتم‌الانبیا، شامگاه گذشته ۱۹ مهرماه دار فانی را بدرود گفت.

دختر این بازیگر فقید در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم تأکید کرد: کاسبی طی روز‌های اخیر به‌دلیل مشکلات قلبی و تنفسی در وضعیت ناپایدار به سر می‌برد و به دستگاه‌های کمکی تنفس متصل شده بود. دختر او، یلدا کاسبی، در گفت‌وگویی با خبرنگار تسنیم از بیهوشی کامل پدر و درخواست دعا از مردم خبر داده بود.

اما سرانجام، این هنرمند مردمی و خاطره‌ساز سریال‌هایی، چون «خوش‌رکاب»، «سه در چهار» و «دادستان»، چشم از جهان فروبست.

خانواده مرحوم با انتشار پیامی نوشتند:

«به نام خداوند جان‌آفرین.

رفتی و رفتن تو آتشی بر دل نهاد.

اینک با قلبی شکسته و دلی پر از غم، خبر می‌دهیم که محمد کاسبی، همسر و پدری مهربان و مردی مردانه، جان به جان‌آفرین تسلیم کرد و جهان فانی را به دیار باقی سپرد. همدل شویم تا با دعایی بدرقه‌اش کنیم، باشد که روحش در آسمان‌ها آرام گیرد.»

مسعود ده‌نمکی، کارگردان سینما و تلویزیون، نیز با انتشار پیامی یادآور شد که کاسبی پس از ایفای نقش در سریال «دادستان»، به‌دلیل ابتلا به کرونا و تشدید بیماری قلبی، سال‌های اخیر را با مشکلات متعددی گذرانده بود.

ازسوی خانواده او اعلام خواهد شد.