راز صندوق‌های درآمد ثابت با سود بسیار بیشتر از بانک | بررسی جامع و معرفی بهترین گزینه‌ها

اقتصاد ۲۴- در چشم‌انداز سرمایه‌گذاری امروز ایران، پدیده‌ای قابل‌توجه در حال وقوع است: صندوق‌های درآمد ثابت فعال در بازار سرمایه، گوی سبقت را از سپرده‌های بانکی ربوده و سودهای جذاب‌تری را به سرمایه‌گذاران محتاط و ریسک‌گریز ارائه می‌دهند. این اتفاق که در ماه‌های اخیر شدت گرفته، این سؤال کلیدی را برای بسیاری از افراد ایجاد کرده است:

• چرا و چگونه صندوق درآمد ثابت می‌تواند سودی بالاتر از نرخ‌های مصوب بانکی پرداخت کند؟
• آیا این سودها پایدار هستند و مکانیزم سودسازی این صندوق‌ها چیست؟

ما با زبانی ساده اما دقیق، ساختار این صندوق‌ها را تشریح کرده، دلایل سودآوری بالاتر آن‌ها را بررسی می‌کنیم و به شما نشان می‌دهیم که چگونه می‌توانید از این فرصت سرمایه‌گذاری بهینه استفاده کنید.

ساختار صندوق درآمد ثابت چه تفاوتی با بانک دارد؟

صندوق درآمد ثابت نوعی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است که طبق قانون و امیدنامه خود، موظف است بخش اعظم دارایی‌های خود (عموماً بین ۷۰ تا ۹۵ درصد) را در ابزارهای مالی با درآمد ثابت و ریسک بسیار پایین سرمایه‌گذاری کند. این ابزارها شامل موارد زیر می‌شوند:

• اوراق مشارکت دولتی و شرکتی
• اوراق خزانه اسلامی (اخزا)
• اوراق اجاره و سایر صکوک اسلامی
• سپرده‌های بانکی
   

بخش کوچکی از دارایی‌های صندوق (معمولاً تا ۱۰ درصد) نیز می‌تواند برای کسب بازدهی بیشتر، به سهام شرکت‌های بورسی اختصاص یابد. این ترکیب هوشمندانه باعث می‌شود که این صندوق‌ها ضمن حفظ اصل پول سرمایه‌گذاران، بتوانند سودی رقابتی و اغلب بالاتر از سپرده‌های بانکی ایجاد کنند. این صندوق‌ها تحت نظارت کامل سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کنند و شفافیت بالایی دارند.

چرا صندوق درآمد ثابت بیشتر از بانک سود می‌دهد؟

برای درک بهتر جذابیت فعلی این صندوق‌ها، بیایید نگاهی به اعداد و ارقام بیندازیم. در حال حاضر، نرخ سود مصوب برای سپرده‌های بلندمدت بانکی حدود ۲۳ درصد سالانه است. در مقابل، بسیاری از صندوق‌های درآمد ثابت توانسته‌اند سودهای مؤثر سالانه‌ای به‌مراتب بالاتر از حتی ۳۵ درصد را محقق کنند.

در جدول زیر، بازدهی چند صندوق درآمد ثابت شاخص در مقایسه با سپرده بانکی در آبان ماه 1404 آورده شده است.

اعداد بازدهی صندوق‌ها بر اساس آخرین داده‌های گزارش‌شده در وب‌سایت‌های رسمی مانند Fipiran.com و صفحات خود صندوق‌ها در تاریخ تقریبی نگارش این مقاله است و می‌تواند روزانه نوسان داشته باشد. این اعداد به‌صورت سود مؤثر سالانه (مرکب شده) محاسبه شده‌اند.

همان‌طور که مشاهده می‌شود، صندوقی مانند آسمان دامون توانسته بازدهی مؤثر سالانه‌ای بیش از ۱۴ درصد بالاتر از سپرده بانکی ایجاد کند که این تفاوت برای مبالغ سرمایه‌گذاری بالا، بسیار چشمگیر خواهد بود.

صندوق درآمد ثابت چگونه بیشتر از بانک سود می‌دهد؟

این سؤال اصلی بسیاری از سرمایه‌گذاران است: اگر بانک‌ها با آن عظمت و منابع، سودی مشخص پرداخت می‌کنند، چگونه یک صندوق درآمد ثابت هر ماه سود خود را افزایش می‌دهد؟

پاسخ در ترکیب هوشمندانه دارایی‌ها و مدیریت فعال پرتفوی نهفته است.

• خرید اوراق با سود بالاتر از نرخ بانکی

مدیر صندوق به طور مداوم بازار اوراق بدهی را رصد می‌کند. گاهی اوقات اوراق مشارکت یا اسناد خزانه به دلیل شرایط بازار، با قیمتی پایین‌تر از ارزش اسمی خود (مثلاً با نرخ سود مؤثر سالانه ۲۸٪ یا ۲۹٪) معامله می‌شوند. مدیر صندوق با خرید این اوراق، بازدهی کل پرتفوی را بالاتر از نرخ سود بانکی می‌برد.

• استفاده از سود مرکب روزشمار

برخلاف سپرده‌های بانکی که سود را ماهانه محاسبه و پرداخت می‌کنند، در صندوق‌های درآمد ثابت از نوع ETF (قابل‌معامله)، سود به‌صورت روزشمار محاسبه و به قیمت ابطال هر واحد (NAV) اضافه می‌شود. این یعنی سودی که دیروز به‌دست‌آمده، امروز خود بخشی از اصل سرمایه است و به آن نیز سود تعلق می‌گیرد که به آن سود مرکب می‌گویند.

• کسب سود از بخش سهامی

آن بخش کوچک سهامی پرتفوی (تا ۱۰٪) می‌تواند در دوره‌های رشد بازار، سود قابل‌توجهی ایجاد کند. حتی یک رشد ۲۰ درصدی در بخش ۱۰ درصدی سهام، می‌تواند ۲٪ به بازدهی کل صندوق اضافه کند که این عدد مستقیماً به نفع سرمایه‌گذار است.

• مدیریت فعال و جایگزینی اوراق

مدیر صندوق تنها اوراق را خریداری و تا سررسید نگه نمی‌دارد. او به طور مداوم اوراق موجود در پرتفوی را با اوراق جدیدتر و جذاب‌تر جایگزین می‌کند.

صندوق‌های برتر درآمد ثابت بازار سرمایه ایران

در میان صندوق‌های درآمد ثابت، برخی به دلیل عملکرد بهتر و نقدشوندگی بالاتر، شهرت بیشتری کسب کرده‌اند. صندوق‌هایی مثل دامون و دیگر صندوق‌هایی که در جدول بالا نام آن‌ها ذکر شده است به دلیل ثبات در سودآوری و قرارگرفتن در رده‌های بالای جدول بازدهی در ماه‌های متوالی، به یکی از انتخاب‌های اصلی سرمایه‌گذاران تبدیل شده‌اند. بازدهی مؤثر سالانه برخی از آن‌ها مثل دامون نیز از مرز ۳۷ درصد عبور کرده و این موضوع اصلی‌ترین دلیل جذابیت این صندوق‌ها نسبت به سپردهٔ بلندمدت بانکی است.

ریسک‌های صندوق‌های درآمد ثابت

باوجود تمام مزایا، هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک نیست. هرچند ریسک این صندوق‌ها بسیار پایین است، اما آگاهی از آن‌ها ضروری است.

• ریسک نرخ بهره

اگر بانک مرکزی نرخ سود بانکی را به‌شدت افزایش دهد (مثلاً به ۳۰٪)، جذابیت اوراق فعلی در پرتفوی صندوق‌ها کاهش یافته و ممکن است بازدهی صندوق به طور موقت افت کند تا مدیران بتوانند پرتفوی خود را با شرایط جدید تطبیق دهند.

• ریسک نکول (عدم پرداخت)

هرچند بسیار نادر است، اما این ریسک وجود دارد که ناشر یک ورقه بدهی (یک شرکت یا دولت) نتواند در سررسید، اصل یا فرع پول را پرداخت کند. البته باتوجه‌به اینکه بخش عمده اوراق، دولتی یا دارای ضمانت معتبر هستند، این ریسک در عمل نزدیک به صفر است.

• ریسک کاهش ارزش سهام

بخش کوچک سهامی صندوق در صورت ریزش بازار می‌تواند بازدهی کل را اندکی تحت‌تأثیر منفی قرار دهد. اما باتوجه‌به سهم اندک آن، تأثیر آن چشمگیر نخواهد بود.

باوجود تمامی این ریسک‌ها، اگر انتخاب شما صندوق‌های برتر بازار سرمایه باشد می‌توانید از مزایای رشد روزانه ارزش واحدهای صندوق درآمد ثابت منتفع شوید.

مالیات سپردهٔ بانکی بیشتر است یا صندوق درآمد ثابت؟

یکی از بزرگ‌ترین مزایای صندوق درآمد ثابت معافیت مالیاتی سود حاصل از آن هم برای اشخاص حقیقی و هم برای اشخاص حقوقی است. هم سود تقسیمی (در صورت وجود) و هم سود حاصل از افزایش قیمت واحدها (NAV) از پرداخت مالیات معاف است.

در مقایسه با سپردهٔ بانکی، برای اشخاص حقیقی از پرداخت مالیات برای سود سپردهٔ بانکی معاف هستند؛ ولی اشخاص حقوقی می‌بایست ۲۵ درصد از سود اخذ شده را مالیات بدهند.

صندوق درآمد ثابت یا بانک؟ | کدام بهتر است؟

در شرایطی که تورم همچنان یک چالش جدی برای اقتصاد کشور است و بازارهای پرریسکی مانند سهام و طلا نوسانات شدیدی را تجربه می‌کنند، صندوق درآمد ثابت به‌عنوان یک لنگرگاه امن و هوشمند برای سرمایه ظاهر شده است. این صندوق‌ها با ارائه سودی بالاتر از بانک، نقدشوندگی بالا، ریسک بسیار پایین و معافیت مالیاتی، یک بسته سرمایه‌گذاری تقریباً بی‌نقص برای افراد ریسک‌گریز، بازنشستگان، یا کسانی که به دنبال محلی برای پارک موقت پول خود با بازدهی مناسب هستند، فراهم می‌کنند.