شرایط ورود شرکت‌ها به بازار بورس و فرابورس

اقتصاد۲۴ ـ سامانه معاملات آنلاین و سامانه معاملات آپشن امروزه مسیر انجام خرید و فروش اوراق را برای فعالان بازار سرمایه ساده‌تر کرده‌اند. آموزش‌های تخصصی نیز به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا بتوانند از این سامانه‌ها و ابزار‌های مالی مثل سهام، قرارداد‌های اختیار معامله و انواع اوراق به صورت حرفه‌ای استفاده کنند. در کنار این ابزار‌ها و آموزش‌ها، شناخت شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس و فرابورس اهمیت زیادی دارد؛ زیرا هر شرکتی نمی‌تواند آزادانه وارد این بازار‌ها شود و لازم است مجموعه‌ای از معیار‌ها را رعایت کند.

ورود شرکت‌ها به بورس یا فرابورس علاوه بر فراهم‌کردن امکان تامین مالی، سطح شفافیت و نظارت را افزایش می‌دهد. این فرایند تحت تأثیر نوع بازار، سابقه فعالیت شرکت و ساختار مالی آن است. برای درک بهتر این موضوع ابتدا باید تفاوت بازار اولیه و ثانویه را شناخت؛ زیرا پذیرش شرکت‌ها در نهایت منجر به معامله سهام آنها در بازار ثانویه می‌شود.

بازار اولیه جایی است که شرکت برای نخستین بار اقدام به فروش سهام می‌کند. این مرحله بیشتر به دوره تأسیس یا تامین مالی اولیه برمی‌گردد و سرمایه‌گذاران در واقع بخشی از مالکیت شرکت را در زمان شکل‌گیری آن خریداری می‌کنند. در مقابل، بازار ثانویه بستری است که معاملات بعدی سهام در آن انجام می‌شود. همه اوراقی که قبلاً در بازار اولیه عرضه شده‌اند، بین سرمایه‌گذاران در بازار ثانویه خرید و فروش می‌شوند و شرکت صادرکننده نقشی در این مبادلات ندارد. مهم‌ترین کارکرد این بازار افزایش نقدشوندگی اوراق و تسهیل معامله برای سرمایه‌گذاران است.

بیشتر بخوانید: سبد گردانی در بورس چیست؟

بازار‌ها و تابلو‌های بورس و فرابورس نیز بر اساس معیار‌های پذیرش شرکت‌ها از یکدیگر تفکیک می‌شوند. تفاوت اصلی بورس با فرابورس به این برمی‌گردد که ورود به بورس نیازمند شرایط سخت‌تری است، اما فرابورس فضای انعطاف‌پذیرتری دارد و شرکت‌های کوچک‌تر یا تازه‌کار می‌توانند در آن پذیرفته شوند.

شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار بورس

پذیرش در بورس بر اساس سه تابلو انجام می‌شود: بازار دوم، بازار اول تابلو فرعی و بازار اول تابلو اصلی. در هر کدام نوع شرکت باید سهامی عام باشد و جزئیات پذیرش متفاوت است.

• حداقل سرمایه ثبت‌شده: بازار دوم ۲۰۰ میلیارد ریال، بازار اول فرعی ۵۰۰ میلیارد ریال، بازار اول اصلی ۱۰۰۰ میلیارد ریال
• نوع سهام: در بازار اول اصلی سهام باید عادی باشد
• حداقل سهام شناور: بازار دوم ۱۰٪، بازار اول فرعی ۱۵٪، بازار اول اصلی ۲۰٪
• حداقل تعداد سهامداران: بازار دوم ۲۵۰ نفر، بازار اول فرعی ۷۵۰ نفر، بازار اول اصلی ۱۰۰۰ نفر
• حداقل سابقه فعالیت در صنعت: بازار دوم ۲ سال، دو بازار دیگر ۳ سال
• حداقل دوره سودآوری: بازار دوم یک دوره مالی منتهی به پذیرش، بازار اول فرعی دو دوره، بازار اول اصلی سه دوره
• زیان انباشته: بازار اول اصلی نباید زیان انباشته داشته باشد
• حداقل نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی: در بازار دوم ۱۵٪، بازار اول فرعی ۲۰٪، بازار اول اصلی ۳۰٪
• داشتن اساسنامه مطابق نمونه هیئت مدیره سازمان: فقط در بازار اول اصلی الزامی است
• بازارگردان: در هر سه بازار حداقل یک بازارگردان باید وجود داشته باشد
• گزارش حسابرس: در بازار اول اصلی نباید گزارش حسابرس مردود یا عدم اظهار نظر باشد
• دعاوی حقوقی: در بازار اول اصلی نباید دعاوی حقوقی موثر بر صورت‌های مالی وجود داشته باشد

این تفاوت‌ها نشان می‌دهد هرچه شرکت قصد ورود به تابلوی اصلی بورس را داشته باشد، باید از نظر سودآوری، شفافیت، تعداد سهامداران و وضعیت مالی در سطح بالاتری باشد.

شرایط پذیرش شرکت‌ها در بازار فرابورس

فرابورس شامل چهار بازار پایه، SME، بازار دوم و بازار اول است. این تقسیم‌بندی باعث شده شرکت‌های کوچک، متوسط یا حتی شرکت‌هایی که هنوز سودآور نیستند، بتوانند امکان حضور در بازار سرمایه را به دست آورند.

• ثبت نزد سازمان: در همه بازار‌ها بجز SME الزامی است
• سهام بانام باشد: در بازار دوم و اول لازم است
• سهام ۱۰۰٪ عادی باشد: در دو بازار دوم و اول الزامی است
• محدودیت قانونی موثر برای نقل و انتقال: در همه بازار‌ها پذیرفته می‌شود
• پرداخت تمام بهای اسمی سهام: در سه بازار SME، دوم و اول ضروری است
• سهام شناور: در بازار SME به تشخیص هیات پذیرش، در بازار دوم حداقل ۵٪، در بازار اول حداقل ۱۰٪
• سابقه فعالیت: بازار SME حداقل یک سال، بازار دوم حداقل یک سال، بازار اول حداقل دو سال
• سرمایه ثبت شده: پایه الزامی ندارد، SME حداقل یک میلیارد و حداکثر ۵۰۰ میلیارد ریال، بازار دوم و اول حداقل ۲۰۰ میلیارد ریال
• زیان انباشته: در SME و بازار دوم باید برنامه عملیاتی خروج از زیان ارائه شود؛ بازار اول نباید زیان انباشته داشته باشد
• گزارش حسابرس: در همه بازار‌ها نباید مردود یا عدم اظهار نظر باشد
• سیستم اطلاعات حسابداری: در سه بازار SME، دوم و اول باید مطلوب باشد
• سودآوری: فقط در بازار اول الزام دارد
• نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی: فقط در بازار اول حداقل ۱۵٪
• عدم وجود دعاوی حقوقی: در SME باید افشا شود، در دو بازار دوم و اول نباید وجود داشته باشد
• حسابرس معتمد سازمان: در بازار SME انتخاب حسابرس در اولین مجمع الزامی است
• محکومیت کیفری اعضای هیات‌مدیره یا مدیرعامل: در همه بازار‌ها نباید وجود داشته باشد
• کارمزدها: بازار پایه و SME دو در هزار تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال، بازار دوم و اول دو در هزار تا سقف ۱۰۰۰ میلیون ریال

ورود به بازار‌های مختلف فرابورس انعطاف بیشتری نسبت به بورس دارد و همین موضوع باعث شده بسیاری از شرکت‌ها فرابورس را به عنوان شروع مسیر حضور در بازار سرمایه انتخاب کنند.