چرا خودروی پاک در خیابان‌های ایران دیده نمی‌شود؟

اقتصاد۲۴- رئیس دولت چهاردهم در حالی بر حمایت از خودرو‌های کم‌مصرف و هیبرید تاکید دارد که در عمل پروژه واردات و توسعه خودرو‌های پاک در این دولت به حاشیه رانده شده و فرصت تاریخی کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا از دست رفته است؛ فرصتی که می‌توانست چهره بازار خودرو و معادلات انرژی کشور را دگرگون کند.

محصولاتی که قرار بود بخشی از معادله کاهش آلایندگی را حل کنند، اما در عمل نه مشتری دارند و نه جایگاهی در اولویت‌های تصمیم‌سازی. نبود یک استراتژی جامع برای صنعت خودرو منجر به آن شده که هر دولتی به صلاحدید خود به نسخه‌پیچی برای این صنعت بپردازد.

صنعت خودروی ایران در حلقه‌ای تکراری از تصمیمات مقطعی، فشار‌های سیاسی و انحصاری ریشه‌دار گرفتار مانده است. نبود یک استراتژی ملی روشن باعث‌شده که امروز خودرو‌های کم‌مصرف، برقی و هیبریدی نه‌تنها جایگاهی در بازار ندارند بلکه حتی چشم‌انداز روشنی برای ورود آنها نیز متصور نیست.

در شرایطی که دولت از مصرف بی‌رویه بنزین گلایه دارد و واردات گسترده بنزین به هزینه‌ای سنگین برای اقتصاد تبدیل شده، سهم ناچیز خودرو‌های کم‌مصرف یا پاک بیش از پیش به چشم می‌آید. اگر تولید و واردات خودرو‌های هیبریدی و برقی به شکل جدی دنبال می‌شد، نه‌تنها مصرف سوخت کشور به سطح کنونی نمی‌رسید، بلکه آلودگی هوای کلان‌شهر‌ها نیز کاهش می‌یافت.

یک کارشناس صنعت خودرو می‌گوید؛ صنعت خودروی ایران هزینه سنگین دو دهه بی‌تصمیمی را پرداخت می‌کند و توقف برنامه خودرو‌های پاک در دولت جدید، تداوم همان دور باطل استراتژی‌ناپذیری است. سند تحول صنعت خودرو که در خردادماه ۱۴۰۱ تدوین شد، تلاش داشت ایران را با روند‌های جهانی همچون برقی‌سازی، اتصال‌پذیری و خودران‌ها هم‌مسیر کند و بر توسعه خودرو‌های برقی کوچک و ارزان تاکید داشت؛ سندی که امروز زیر غبار سلیقه و تغییر دولت‌ها قرار گرفته است.

کریمی سنجری با اشاره به پروژه دولت سیزدهم می‌گوید: «این پروژه سه هدف مهم را نشانه‌گذاری کرده‌بود؛ عبور از تله سوخت، کاهش آلودگی هوا و پوست‌اندازی صنعت خودرو.» او توقف پروژه در دولت چهاردهم را ناشی از این می‌داند که رویکرد وزارت صمت «حرکت به سمت هیبریدی‌ها» است. وی تأکید می‌کند: «تسریع توسعه برقی‌سازی اولین و مهم‌ترین راهکار است» و ایجاد تغییر در بهای بنزین می‌تواند مردم را به سمت خودرو‌های کم‌مصرف سوق دهد.