آقای زنگنه امروز مسئولیت رشد بی‌رویه مصرف بنزین را می‌پذیرد؟

کارت سوختی که با هدف ساده‌سازی فرآیند سوخت‌گیری و بدون توجه به تبعات رشد مصرف و قاچاق بنزین، از حالت الزام‌آوری خارج شده بود، دوباره در حال احیا شدن است؛ در حالی که میلیون‌ها لیتر بنزین قاچاق شده و رشد مصرف بنزین به پیش از سهمیه‌بندی بازگشته است.

اقتصاد24 - خردادماه سال 94 بنزین تک‌نرخی شد و در این زمان، دیگر مثل سالهای قبل از آن که بنزین چندنرخی و سهمیه بندی بود، استفاده از کارت سوخت شخصی و یا سوخت‌گیری با کارت سوخت آزاد در دست جایگاهداران تفاوتی نداشت. پس از آنکه سهمیه‌های باقی مانده نیز تمام شد و همه مردم فقط بنزین 1000 تومانی مصرف کردند، رفته رفته استفاده از کارت سوخت شخصی در نبود هیچ الزام قانونی و یا وجود مزیت اقتصادی، به فراموشی سپرده شد و بیشتر مردم با کارت سوخت جایگاهداران اقدام به سوخت‌گیری می‌کردند. وقتی تقاضای استفاده از کارت سوخت جایگاهدار بیشتر شد، جایگاهداران اقدام به نصب دائمی کارت‌های سوخت خود بر روی هر نازل سوخت‌گیری به وسیله ریسمان کردند تا مردم به سرعت بتوانند سوخت‌گیری کنند.

مسئولان وزارت نفت نیز با توجه به عدم تمایل مردم به استفاده از کارت سوخت شخصی، با این استدلال که "نیاز نیست در زمان تک نرخی بودن بنزین، استفاده از کارت سوخت شخصی الزام آور باشد" و "نیاز نیست مردم را برای استفاده از کارت سوخت شخصی به زحمت بیندازیم"، عرضه آزاد بنزین با نرخ 1000 تومان را در دستور کار قرار دادند.

در آن زمان نرخ 1000 تومانی برای هر لیتر، نزدیک به نرخ عرضه بنزین در فوب خلیج فارس بود و این موضوع، موجب شد که هرآنچه منتقدان حذف کارت سوخت شخصی از فرآیند سوخت‌گیری نسبت به افزایش رشد مصرف این فرآورده نفتی در آینده هشدار دادند، مسئولان وزارت نفت این هشدار کارشناسان منتقد را به عنوان یک هشدار جدی تلقی نکردند.

بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان در آن زمان استدلالی درخصوص عدم نیاز به سامانه هوشمند سوخت مطرح کرد که در همان زمان نیز این استدلال مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفت. زنگنه در گفت‌وگویی در میانه سال 95 بیان کرد : "« بهتر است یک چیز به شما بگویم، کاری که هیچ کس در دنیا انجام نمی دهد و تنها ما انجام می دهیم را باید به آن شک کنیم و بر عکس کاری که در همه جای دنیا انجام می شود را اگر انجام ندادیم نیز باید به آن شک کنیم. هیچ کس در دنیا از سامانه هوشمند سوخت استفاده نکرده است.»"

اینگونه اظهار نظر در مورد سامانه کارت سوخت در حالی از سوی زنگنه مطرح شد که کارت سوخت به عنوان مدلی بومی برای کنترل مصرف سوخت بوده و از زمان اجرای آن تا سال 94 با توجه به رشد بیش از 2 برابری تعداد خودرو در کشور، میزان مصرف بنزین را تقریبا ثابت نگه داشت. رشد تقاضای سالیانه بنزین در زمان آغاز سهمیه بندی بنزین حدود 10% بود که با اجرای سامانه هوشمند عرضه سوخت به کمتر از 2 % تنزل پیدا کرد.

وزیر نفت در میانه سال 95 در خصوص تأثیر کارت سوخت بر میزان مصرف گفته بود: "سال گذشته در زمان مشابه ما از کارت سوخت و بنزین سهمیه ای استفاده می کردیم که الان هیچ کدام از انها را نداریم و در این مدت نیز گفته می شود که یک میلیون خودرو به سامانه حمل و نقل کشور اضافه شده است و این درحالی است که تنها 1.7 درصد مصرف بنزین رشد پیداکرده است و این آمار به این معنا است که مردم به صورت معقول بنزین مصرف میکنند و کارت سوخت هیچ گونه تاثیری در کنترل مصرف سوخت ندارد."

بیش از دو سال از این اظهارات زنگنه در مورد سامانه هوشمند سوخت و کارت سوخت گذشت و مصرف بنزین آنچنان رشد یافت که امسال نرخ رشد سالانه مصرف بنزین به قبل از سهمیه بندی آن در سال 86 بازگشت و دوباره شاهد رشد سالانه بیش از 10 درصدی مصرف بنزین هستیم و باز احیای کارت سوخت دربرنامه قرار گرفته است.

میلیون‌ها لیتر بنزینی که قاچاق شد

اعلام آمار روزانه مصرف بنزین همچنان محرمانه است و به نظر می رسد دلیل این محرمانگی، آمار عجیبی است که در خصوص مصرف بنزین به ثبت می رسد و دولت هیچ توجیهی برای آن ندارد، لذا ترجیح می دهد کسی از آمار مصرف بنزین خبر نداشته باشد تا این سوال مطرح نشود که چطور در میانه پاییز این حجم مصرف بنزین (بیش از 90 میلیون لیتر در روز برآورد شده) صورت می گیرد و اگر تمامی این میزان بنزین توزیع شده توسط جایگاهها به مصرف مردم نمی رسد، چطور جایگاهها به مبدأ تهیه بنزین برای قاچاقچیان تبدیل شده‌اند.

بدون شک یکی از نقاط تهیه بنزین توسط قاچاقچیان همین جایگاه‌های عرضه سوخت است. وقتی بنزین با کارت سوخت جایگاه‌داران بدون هیچ اندازه گیری و حد و مرزی قابلیت توزیع دارد و قیمت یارانه ای پایین آن نیز توجیه پذیری فروش آن به خارج از مرزها را چندین برابر کرده، نمی توان با راهکارهای انتظامی، جلوی تمامی این قاچاق گسترده را گرفت.

حذف کارت سوخت که با هدف ساده سازی فرآیند سوخت گیری برای مردم صورت گرفت اشتباه بزرگی بود که به کاهش شفافیت نظام توزیع سوخت و کاهش ظرفیت مدیریت بر مصرف سوخت و در نتیجه افزایش قاچاق بنزین منجر شد. اکنون اگر کارت سوخت شخصی به نظام توزیع سوخت کشور بازگردد، آمار شفافی در اختیار وزارت نفت در قالب سامانه هوشمند سوخت قرار می گیرد که می توان بخش قابل توجهی از قاچاق را که از مبادی جایگاه‌های سوخت شروع می شد، حذف کرد.

بیژن زنگنه وزیر نفت کشورمان نیز اخیراً در خصوص دلایل احیای مجدد کارت سوخت شخصی در نظام توزیع بنزین کشور گفت: "الزامی شدن کارت سوخت با هدف کاهش قاچاق سوخت مورد توجه قرار گرفته است."

منبع: تسنیم