تاریخ انتشار: ۱۲:۵۵ - ۲۶ آذر ۱۳۹۸
اقتصاد۲۴ بررسی کرد؛

سوت زنی در ایران جواب می‌دهد؟/ دولت‌هایی که اطلاعات ساده‌ را محرمانه جلوه می‌دهند

«فساد موریانه است، پیدا کردنش ساده نیست و اساس را دچار سستی و ویرانی می‌کند. بین احساس فساد و خود فساد فاصله وجود دارد و این احساس فساد است که ایران را با مخاطره روبه‌رو کرده است.» این صحبت‌های فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد است که البته خبر از راه‌اندازی سیستم سوت‌زنی داده است به این معنا که هر کس فسادی را در زیر مجموعه‎های وزارتخانه افشا کند اگر منتهی به صدور حکم علیه فاسد شود، افشا کننده فساد جایزه دریافت می‌کند؛ اما تا چه حد می توان دلخوش به طرح آقای وزیر برای کاهش فساد حداقل در یک وزارتخانه باشیم؟
سوت زنی
اقتصاد24- طبق تعاریف رایج سوت زن در اصطلاح به کسی اطلاق می‌شود که در یک سازمان کار می‌کند و خلافکاری‌های آن را افشا می‌سازد. این خلافکاری‌ها می‌تواند شامل انواع حرکت‌های غیراخلاقی سازمان و مدیران آن؛ از قبیل تقلب، احتکار، تثبیت قیمت، رشوه، تولید محصول غیر ایمن و نقض قوانین یا مقررات باشد. در خور ذکر است افشاگری عمومی علیه فساد و تخلف، مؤثرترین روش مقابله با فساد در جهان بوده است، به‌گونه‌ای که طبق برخی آمارها، ۵۵ درصد از فسادهای کشف شده مربوط به این روش و ۴۵ درصد دیگر مربوط به چندین روش متداول دیگر (مثل حسابرسی، بازرسی، نظارت، بازدید سرزده، ابزارهای کنترلی الکترونیکی و …) بوده است.

اما آیا در کشور ما سوت زنی می تواند به اندازه سایر کشورها موثر باشد؟ به طور قطع در کشورهای دیگر سوت‌زن یا افشاکننده فساد بعد از افشا تحت حمایت دولت قرار خواهد گرفت ضمن آنکه وجود رسانه های آزاد و مستقل در این کشورها اساساً خود یکی از عوامل بازدارنده در ارتکاب فساد است. در کشور ما اما از ابتدا شیوه انتخاب افراد یک سازمان نه بر اساس ضابطه و شایسته سالاری که معمولاً با معیارهای رابطه ای بوده است؛ بنابراین از این منتخبان چگونه می توان انتظار داشت که نقش افشا کننده فساد را ایفا کنند در حالی که خود با یک ساز و کار غیر شفاف جذب شده اند. از سوی دیگر رسانه ها که رکن چهارم دموکراسی و بازوی اصلی مبارزه با فساد هستند با محدودیت های فراوانی برای انتشار فساد مواجه هستند.

همچنین باید گفت تاکنون در ایران سیاست و قانونی برای حمایت از سوت‌زنان تصویب نشده است. به نظر می‌‌رسد به علت نبود شفافیت و صعوبت دسترسی به اطلاعات عادی، کار سوت زنی بسیار سخت اتفاق می‌‌افتد. نکته دیگر اینکه افشاگران بعد از سوت زنی و افشا کردن فساد از سوی دولت حمایت نمی‌‌شوند و حتی بیش از مفسدان تحت فشار قرار گیرند.

از سوی دیگر اما معضل اساس ما در کشور نبود شفافیت اطلاعات است. پیش از این قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات تصویب شده است که البته تقریباً اکثر سازمان ها یا از این قانون تبعیت نکرده اند و یا اطلاعات نصفه و نیمه را در اختیار عموم قرار داده اند. در این شرایط چگونه می توان بدون شفافیت اطلاعاتی به کشف فساد پرداخت؟

وقتی منشا فساد مشخص نیست


در همین راستا علی مزیکی کارشناس اقتصادی در گفت و گو با اقتصاد24 در این خصوص گفت: پیش از اجرای هر طرحی در کشور باید دید تبعات آن اقدام، چه خواهد بود. معمولاً در دنیا سامانه هایی درست می‌کنند که دارایی‌های افراد در آن منتشر می شود که با وارد کردن مشخصات آن فرد، دارایی، اموال و نیز میزان پرداخت مالیات او مشخص می شود. در واقع ابتدا شفاف سازی اطلاعات صورت می‌گیرد و اگر فرد فرار مالیاتی داشته باشد مشخص خواهد شد.

وی افزود: این سامانه می تواند مفید باشد چون هزینه بی‌آبرویی برای افراد متخلف ایجاد می شود. در ایران اما اختلاس ها و خلاف قانون ها منشا چندان مشخصی ندارد. در کشور ما حقوق مالکیت یک سازمان مشخص نیست. در واقع اگر در سایر کشورها در یک سازمان تخلفی رخ دهد مسئول آن معلوم است و در نهایت ناچار به استعفا خواهد شد اما در سیستم مدیریتی ما اختیارات به مدیر داده نمی شود و از این سو هر اشکالی به وجود آید کسی مسئولیت آن را بر عهده نمی گیرد.

اطلاعات ساده ای که تبدیل به اطلاعات محرمانه می شود


مزیکی همچنین با اشاره به لزوم در اختیار داشتن اطلاعات گفت: در وجه دیگر اساساً سامانه اطلاعاتی ما در کشور قوی نیست. شما برای یک کار تحقیقاتی اگر از سازمانی اطلاعات و آمار بخواهید معمولاً به دلایل غیر موجه از دادن اطلاعات به شما خودداری می کنند.

وی افزود: برای مثال سازمان آب اطلاعات مصرف آب یک استان را در اختیار محققان قرار نمی‌دهد چرا که معتقد است این اطلاعات امنیتی است. در حالی که در سایر کشورها اطلاعاتی از این دست در اختیار مردم دنیاست و محققان اجازه دارند بر روی آن تحقیق کنند. برای مثال در کشور هند دولت خود اطلاعات مربوط به فقر را در اختیار محققان جهان قرار می دهد تا روی آن تحقیق کنند اما در کشور ما احتمالاً اطلاعاتی از این دست محرمانه است و شاید هم وجود فقیر در کشور انکار شود.

این اقتصاددان تصریح کرد: ریشه این تفکرات در توهم ایده آل گرایانه ای است که برخی ها از کشور ما دارند و در نهایت اطلاعات واقعی را پنهان می‌کنند. این تفکر قطعاً شکست خواهد خورد. زمانی ما می توانیم به بهبود شرایط امیدوار باشیم که بتوانیم نسبت به وضعیت موجود با توجه به اطلاعات عینی نقد کنیم.

مزیکی تاکید کرد: هرچند باید گفت که در پاره ای موارد برخی از رسانه ها با توجه به پرمخاطب بودن اخبار سیاه، گاه اظهارنظرهای غیر علمی و منفی را منعکس می کنند اما به واقع باید رسانه ها در انتشار اطلاعات واقعی آزاد باشند تا بتوان جلوی منفذهای فساد را گرفت.

نظر مردم نسبت به سوت زنی چیست؟


پیش از این اما یکی از خبرگزاری ها نسبت به موضوع طرح شده توسط وزیر اقتصاد یک نظرسنجی عمومی گذاشت تا ببیند نظر مردم در خصوص افشای فساد و گرفتن جایزه از طریق سوت زنی چیست. در این نظرسنجی یکی از کاربران گفته بود: «برای جلوگیری از فساد باید کارها به صورت سیستمی انجام شود. در سیستم های درست امکان ایجاد فساد وجود ندارد. در کشور ما مسئولان رده بالا با سیستم های جدید ناآشنا هستند و پایین دستی‌ها هم به نفع‌شان نیست سیستمی کار شود، زیرا منافع آنها از این طریق تامین نمی شود.»

یکی دیگر از کاربران گفته بود: «من تو یه شرکت کار می‌کردم که واقعا مشکل داشت به همین دارایی هم مراجعه کردیم این به اون پاس داد اون به این پاس داد آخرش درخواست مدرک کافی کردند در صورتی‌ که با یه بازرسی ساده همه چیز حل بود.»

کاربر دیگر نوشته است: «اولا افشای فساد قبح آن را از بین می برد و ممکن است جناح ها بدون دلیل به افراد جناح مقابل انگ زده و حکایت دزدی که فرار می کرد و می گفت دزد را بگیرید شود. ثانیا بهتر است فعلا به همان اندازه که اطلاعات دارند با کمک قوه قضاییه بطور جد رسیدگی شود تا نوبت به بقیه برسد. ثالثا قوانین داری خلاء بسیار زیاد است و باید خلاءهای قانونی برای خواص بسته شود و اگر مبارزه با فساد خودی و غیر خودی داشته باشد به هیچ وجه مؤثر نخواهد بود.»
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ قابی احساسی از ابی و دخترش ۵۳ سال پیش در یک رستوران

عکس/ جولان اتوبوس‌های دو طبقه ۵۱ سال پیش در میدان فردوسی تهران

عکس/ استایل خاص فردین و ناصر ملک مطیعی ۴۳ سال پیش با لباس‌های برند

عکس/ خنده‌های از ته دل بهاره رهنما و دخترش پریا در پشت دیوار

عکس/ تیپ تینیجری فاطمه معتمد‌آریا ۴۴ سال پیش با شلوار پیش بندی و کلاه خاص

عکس/ استقلال در دربی تهران با لباس جدید

عکس/ چهره شوکه کننده نوید محمدزاده با تیپ اجق وجق در دیدار با بهمن مفید

عکس/ سفر مسعود پزشکیان به جنوب غرب تهران

عکس/ لحظه آزادی اسرای فلسطینی

عکس/ توپ فینال جام جهانی فوتبال ۱۹۳۰ در موزه فیفا

عکس/ دل سهراب بختیاری زاده با استقلال است

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

دستگیری قاتل فراری در بروجرد

بلیت کنسرت دوباره گران شد!

چگونه می‌توانیم شبکه‌سازی حرفه‌ای کنیم؟

محمدعلی فردین پشت صحنه فیلم سلطان قلب‌ها

کشف و انهدام انبار بزرگ سوخت قاچاق در بندرخمیر

نباید با استیضاح وزیر اقتصاد، سیاسی برخورد کرد/ اثرات منفی پول‌های زیاد و بی‌برنامه‌ در دولت گذشته امروز مشخص شده است

بهترین رژیم غذایی برای بهبود سرطان پروستات

روش‌های خانگی بجای بوتاکس؟

دمای تهران زیر صفر شد

خیال استقلال از رونالدو و مانه راحت شد

ترامپ: در صورت صلح، روسیه به اوکراین حمله نخواهد کرد

تعطیلی بخش‌های بستری بیمارستان‌ها در نوروز تعیین و تکلیف شد

ضرورت استفاده از هوش مصنوعی برای کاهش تصادفات

واکنش حماس به عملیات جنوب حیفا

یاغی پرسپولیس: بردن دربی لذت بخش است

بحث پزشکیان با امام جمعه اسلامشهر

صحبت‌های جالب رضاییان پس از دربی؛ قول رامین به هواداران استقلال

عکس/ پوستر AFC پس از دربی؛ Tehran is RED

کارشناس داوری دربی ۱۰۵؛ پنالتی استقلال سوخت؟

فیلم/لحظاتی از شادی و غم بعد از سوت پایان دربی ۱٠۵

فیلم/بوژوویچ: استقلال در دربی سزاوار باخت نبود

فیلم/هوادار ناراحت استقلال روی سکوی‌های ورزشگاه بعد از سوت پایان بازی

عالیشاه: یک فینال را بردیم، ۹ تا باقی مانده است

عکس/خوشحالی عابدزاده از برد پرسپولیس در دربی

علی علیپور به رکورد هاشمی‌نسب رسید

فیلم/گل دوم پرسپولیس به استقلال توسط علی علیپور

کارتال دربی تهران را هم برد؛ پرسپولیس دبل کرد و به کورس برگشت!

اوجالان رئیس پ‌ک‌ک: این گروه باید خود را منحل کند

حسینی باید اخراج می‌شد!

کری‌خوانی اسکوچیچ پس از تساوی

اعتراض سریع استقلال به پنالتی دربی: آفساید به نظر می‌رسید!

فیلم/ گل اول پرسپولیس

عالیشاه پنالتی‌زن پرسپولیس را عوض کرد

برد یک نیمه‌ای پرسپولیس در دربی؛ استقلال باز هم پنالتی داد

تصویر جالب از پرتماشاگرترین دربی پایتخت

پزشکیان: از قطعی برق و گاز عذرخواهی می‌کنم

فیروز کریمی: پیشنهاد استقلال را رد کردم

عکس/ رامین رضاییان به سمت نیمکت پرسپولیس رفت

نوشته جالب هوادار پرسپولیس برای سروش رفیعی

پوتین: اولین ارتباطات ما با دولت آمریکا، امید‌هایی را منعکس می‌کند

واکنش کفاشیان به ائتلاف با عابدینی علیه تاج

مرگ مشکوک بازیگر معروف و همسرش

رشد چشمگیر مجتمع تبریز بیمه معلم در رشته‌های اموال، اشخاص و عمر

واحد پول چه کشورهایی پوند است؟

سرمایه‌گذاری مولد؛ سود فردی، رشد جمعی

ماجرای مرگ تلخ ۱۹ ورزشکار ایرانی به خاطر گازگرفتگی

آیا تغذیه سالم در بارداری بر هوش نوزاد اثر دارد؟

جاذبه‌های گردشگری پارک طالقانی تهران

قیمت گوشت امروز چهارشنبه ۸ اسفند اعلام شد

آشنایی با خواص شگفت‌انگیز کنجد برای سلامتی