آیا آژانس صنعت هسته‌ای ایران را کنترل می‌کند؟

 

اقتصاد24 - حسن بهشتی پور طی گفت و گویی درباره عدم شکایت ایران در قبال رفتار اروپایی‌ها گفت: راه اندازی ساز و کار برجام به زیان ایران است. براین اساس، ایران هیچگاه به دنبال این ساز و کار نمی‌رفت و از اعضای ناقض شکایت نمی‌کرد. اما در این میان، موضوع جالبی مطرح می‌شود و آن، این است که دیگر اعضا معتقدند ایران برجام را نقض کرده دلیل‌شان هم این است که ایران تعهدات را در پنج مرحله کاهش داده است. این درحالی است که براساس گزارش‌های مدیرکل آژانس ایران تمام تعهدات خود را قبل از اردیبهشت ۱۳۹۸ انجام داده است بعد از هم طبق اعلام قبلی مرحله به مرحله تعهدات خود را کاهش داد همه این مراحل زیر نظر آژانس بوده است و هیچ تخلفی نداشته است.

وی افزود: اروپاییان ضمن آنکه می‌گویند به برجام پایبندیم، اما همچنان بر این مورد تاکید دارند که بخاطر کاهش محدودیت‌ها از سوی ایران، باید مکانیسم ماشه را راه بیندازند. راه انداختن مکانیسم ماشه به معنای هل دادن ایران به سمت اقدام‌های رادیکال است. یعنی ایران در مرحله اول، احتمالا همکاری‌هایش با آژانس بین‌المللی اتمی را کاهش می‌دهد، چون در حال حاضر بهترین همکاری با آژانس را در پیش گرفته است و آژانس، بی‌سابقه‌ترین کنترل‌ها راعلیه ایران به کار می‌برد، ما می‌توانیم این کنترل‌ها را کاهش دهیم. آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای تنها نهاد حقوقی و فنی بین المللی است که صلاحیت نظارت و کنترل بر فعالیت‌های هسته‌ای همه کشور‌های عضو را دارد که ایران از این قاعده مستثنی نیست.

وی ادامه داد: نظارت وکنترل آژانس برایران بر اساس برجام بسیار گسترده است باید توجه داشته باشیم که «نظارت» با «کنترل» یکی نیست. «نظارت» یعنی این که آژانس بر کار‌هایی که ایران در تاسیسات هسته‌ای خود انجام می‌دهد، نظارت کند که مثلا ما چه مقدار اروانیوم از معدن گچین استخراج می‌کنیم یا در اردکان یزد چه میزان «کیک زرد» تولید می‌کنیم یا ucf اصفهان که گاز هگزوفلوراید تولید می‌کند؛ بر انجام این فعالیت‌ها نظارت می‌کند، اما در مواردی پیش می‌آید که ممکن است برای بازرسان سئوالی مطرح شود که نیاز به کنترل باشد در این قبیل موارد به عنوان نمونه از دوربین‌های کنترل بصورت آف لاین استفاده می‌کنند ببینند آیا مشکلی وجود داشته است یا خیر؟

حوزه «کنترل» همچنین در موضوع راستی آزمایی‌ها برای تعیین دقیق میزان اورانیوم غنی شده در ایران هم از جهت وزن و هم از جهت درصد غنی سازی را نیز شامل می‌شود. علاوه بر این کنترل می‌کند آیا ایران در حال گام برداشتن به سمت فعالیت‌های غیر صلح آمیز است یا خیر؟