چرا تولید در ایران رونق نمی‌گیرد؟/ از کارشکنی بانک‌ها تا مشکلات ارزی

فعالان صنعتی معتقدند که سیاست‌های ناکارآمد اجباری، بخش تولید کشور را به مخاطره انداخته و هر فرصتی را به تهدید برای صنایع کشور تبدیل کرده است.

مریم بهنام راد، اقتصاد۲۴- به گفته قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت ،کشور نگاه وارداتی ندارد؛ چراکه اگر این طور بود ممنوعیت ۱۶۰۰ قلم کالا حتما از سوی دولت انجام نمی‌شد.

امروز به دلیل سیاست‌های تجاری و ارزی که در کشور اتخاذ شده و محدودیت‌های بین‌المللی که پیش روی اقتصاد ایران قرار گرفته است، ارز اختلاف قیمت قابل توجهی با ریال پیدا کرده و خیل عظیمی از کالاهای تولیدی کشور، ارزش صادراتی پیدا کرده‌اند.

به گفته مدرس خیابانی، بر اساس آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت که به اتکای داده‌های تولیدکنندگان تهیه شده است، رونق صادراتی که ظرف یکسال و نیم گذشته در کشور صورت گرفته است نشان می دهد تراز تجاری کشور ۱۰۰ میلیون دلار مثبت است و بنابراین با عدد و رقم می‌توان اثبات کرد که نگاه کشور به تجارت خارجی، وزنه سنگین‌تری را به تسهیل صادرات داده و در بخش واردات، ممنوعیت‌هایی ایجاد شده تا از تولید داخلی نیز حمایت کرده و شرایط ارزبری را کاهش دهد.

بر اساس آمار و ارقام رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران، در 9 ماهه ابتدای سال جاری بالغ بر ۳۲ میلیارد دلار صادرات از کشور صورت گرفته که در مقابل، رقم واردات ۳۱ میلیارد و ۹۰۰ میلیون دلار است.

این مقام مسئول در وزارت صمت می گوید: ظرفیت مازاد تولیدی در کشور وجود دارد و اتفاقی که در سال های گذشته رخ داده آن است که کیک تقاضای داخلی نیز کوچک شده و رشد ۷ تا ۸ درصدی اقتصاد ایران، وجود نداشته و مصرف داخلی نیز از رونق افتاده است، بنابراین ظرفیت‌های مازاد تولیدی، بیشتر خود را نشان می‌دهند.

مدرس خیابانی معتقد است؛ مسیر صادرات امروز استفاده از ظرفیت خالی تولید است که بخشی از هزینه‌های ثابت بنگاه‌های تولیدی را پوشش داده و به صورت مستقیم به کاهش قیمت تمام‌شده کالاها در داخل کشور هم منجر خواهد شد؛ این در شرایطی است که صادرات در راستای تنظیم بازار و تولید است چراکه به نفع مشتریان داخلی نیز هست.

بر این اساس بالغ بر یک میلیارد دلار قرارداد ساخت داخلی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت میان تولیدکنندگان این کالاها با متقاضیان منعقد شده که در طیف‌های مختلفی از صنایع نظیر پتروشیمی و فولاد و صنعت خودروسازی متمرکز شده است.

دولت به شدت مراقب است که واردات غیرضرور و بی‌رویه و یا حتی دارای مشابه تولید داخلی صورت نگیرد، این در حالی است که سیاست دولت در حوزه صادرات، توسعه و نگاه افزایشی است و در بخش واردات نیز، در برخی موارد به گونه ای است که مدیریت واردات و یا بهتر بگوییم کنترل واردات صورت گیرد.

زنجیره حمایت از تولید ناقص است

در همین زمینه سید عبدالوهاب سهل آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران با توجه به ادامه مشکلات در بخش صنایع مختلف کشور در گفتگو با خبرنگار اقتصاد 24 گفت: با تحمیل برخی قوانین به بخش صنعت و تولید کشور نمی گذارند از فرصت های هرچند مختصر که به دست آمده استفاده بهینه شود. امروز با تلاش وزارت صمت، واردات بی رویه و قاچاق کالا در مسیر کاهش قرار گرفته است اما هنوز تولید کننده به دلیل برخی سیاست های مغایر با تولید، نتوانسته به خوبی از این فرصت استفاده کند و همچنان دردسرهای این بخش رو به افزایش است.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تاکید کرد: زنجیره حمایت و توسعه از تولید همچنان ناقص است، از این رو هر اقدامی بدون هدف گذاری منجر به شکست خواهد شد. مشکلات نظام بانکی و کمبود نقدینگی، دیون معوق که به بخش تولید به دلیل بحران در اقتصاد و ادامه رکود تحمیل شده، ارز صادراتی و تامین مواد اولیه جهت تولید، همچنان معضل اصلی تولیدکنندگان است.

سهل آبادی ادامه داد: تولید یک پکیچ است که در راستای تقویت و حمایت از آن باید کل زنجیره را دربر بگیرد تا به نتیجه مطلوب و نهایی برسد.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران تاکید کرد: عدم همکاری بانک ها با تولید کنندگان از اصلی ترین چالش ها به شمار می آید. در کنار این بخش رکود که همچنان بر بخش صنعت و تولید کشور سایه انداخته و مانع از رشد و تقویت آن شده دیون معوق تولید کنندگان را افزایش می دهد و این فشار مضاعفی بر بخش تولید کشور است.

وی تصریح کرد: بانک ها در شرایط دشوار کنونی اقتصادی تولیدکننده را یاری نمی‌دهند و با فشارهای بی دلیل و ایجاد موانع بر مسیرتولید، باعث بی اعتمادی تولیدکنندگان فعال شده اند و همین دلیلی برای کنار رفتن از عرصه تولید شده است.

وی با تاکید چند باره، نوع ارتباط نظام بانکی با تولید را مهمترین مشکل بخش صنعت بیان کرد و گفت: با وجود آنکه بخش خصوصی برای تحول حوزه تولید وارد عمل شده و همواره با طرح ایده های اساسی و کارآمد به دنبال توسعه و رونق تولید است اما هنوز در اتخاذ سیاست های اجرایی با این بخش مشورت نمی شود و هیچ تفویض اختیاری به طور کامل از سوی دولت به تشکل های اقتصادی صورت نگرفته است.

سهل آبادی ادامه داد: کمبود نقدینگی نیز از دیگر مشکلاتی است که تولید کننده را در راستای توسعه و رسیدن به هدف نهایی به مخاطره انداخته است چراکه برای تامین مواد اولیه و سایر مولفه هایی که نقش اساسی در تولید دارد باید سرمایه در گردش کافی در اختیار تولید کننده باشد در غیر این صورت با توقف چرخ تولید مواجه خواهند شد.

رییس پیشین اتاق بازرگانی اصفهان، یکی دیگر از مشکلات بخش تولید را موضوع ارز دانست و گفت: طی دو سال گذشته تاکنون یکی از موانع بزرگ تولید کنندگان، ارز به شمار می آید که تاکنون تسهیلی در بازگشت ارز صادراتی به چرخه تولید به طور جدی انجام نگرفته است.

وی افزایش مکرر نرخ کرایه حمل و نقل حوزه کشتیرانی کشور، عدم پرداخت سهم بخش صنعت از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها، کرایه های سنگین انبارها جهت نگهداری کالا یا مواد اولیه و همچنین پرداخت انبارداری به دلیل عدم ترخیص مواد اولیه از گمرک و ده ها مورد دیگر را از عوامل اصلی بازدارنگی در توسعه بخش تولید کشور عنوان کرد.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در پایان یادآور شد: متولیان دولتی در این بخش تلاش دارند برای تولید فرصت توسعه احیا کنند، اما بدون هماهنگی با سایر بخش ها این مهم اتفاق نخواهد افتاد و هر روز بر مشکلات بخش تولید افزوده خواهد شد .

مسئولان در حمایت از تولید همصدا نیستند

جمشید پورحسینی، فعال صنعتی در یکی از شهرک های صنعتی استان تهران نیز در همین رابطه در گفتگو با خبرنگار اقتصاد 24 گفت: شرایط امروز تولید خیلی متفاوت با سال های گذشته نیست و تنها موردی که می تواند متمایز شود این است که متولیان بخش صنعت و تولید با تولید کننده همصدا نبوده اند و هیچ یک از مشکلات این بخش را به رسمیت نمی شناختند.

این تولیدکننده پیچ و مهره در ادامه یادآور شد: یکی از بزرگترین موانعی که باعث رکود بخش های صنعتی شده است، نبود مواد اولیه کافی جهت تولید است.

این فعال صنعتی یادآور شد: از اینرو جهت تامین مواد اولیه خط تولید ناگزیر باید در بازار سیاه و از سوی واسطه گران اقدام به خرید مواد اولیه شود که در این بین به دلیل گران تمام شدن تولید نهایی، تولید دیگر مرقون به صرفه نمی شود.

حسینی گفت: کمبود نقدینگی و کاهش هر روز سرمایه در گردش از دیگر مشکلاتی است که با وجود تلاش صنعتگران، تولید را به مخاطره انداخته است.

به گفته این تولیدکننده، نمی شود دست صنعتگر را خالی نگه داشت و هر روز شعار حمایت از تولید ملی را سر داد. اگر متولیان این بخش به دنبال تزئین صنعت کشور تنها با استفاده از واژه حمایت هستند، باید بدانند برای صنعتگر، تولید تنها دارایی او است و بیش از همه نگران بخش تولید هستند؛ پس بهتر است قبل از هر شعار و و عده ای اسرار و نهان بخش تولید را کشف کنند و بعد بیایند با تدبیر به دنبال راه نجات این بخش باشند.