چرا تراکنش‌های بانکی بالا در ایران رصد نمی‌شد؟

اقتصاد ۲۴- با تصمیم بانک مرکزی، در انتقال وجه محدودیت ایجاد شده است و با مصوبه جدید، هر فرد در یک روز کامل (۲۴ ساعت) تنها می‌تواند به میزان یک میلیارد ریال (صد میلیون تومان) از درگاه‌های غیرحضوری عملیات نقل و انتقال مالی خود را انجام دهد.

مصوبه بانک مرکزی بند مهم دیگری هم دارد که بر اساس آن همه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری موظف شده‌اند محدودیت را برای تراکنش‌های درون بانکی در درگاه‌های غیرحضوری خود نیز اعمال کنند.

بانک مرکزی البته راهکاری برای انتقال رقم بیش از صد میلیون تومان در روز در نظر گرفته و اعلام کرده «مشتریان بانک‌ها می‌توانند برای انجام تراکنش‌های بالاتر از این مبلغ به شعب بانک‌ها مراجعه کنند و کلیه بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری موظفند براساس درخواست سازمان امور مالیاتی فهرست حساب‌های بانکی و اطلاعات مربوط به کلیه تراکنش‌های بانکی (درون بانکی و بین بانکی) مؤدیان را به صورت ماهانه در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.»

تصمیم جدید بانک مرکزی مخالفان و موافقان بسیاری هم داشته است. موافقان می‌گویند این اقدام در راستای شفافیت سیستم مالی کشور است و سوال مهم این است که چرا زودتر اجرایی نشده است. مخالفان اما می‌گویند بانک مرکزی هر روز بخشنامه جدیدی صادر می‌کند و دست و پای افراد را می‌بندد.

آلبرت بغازیان اقتصاددان و کارشناس بانکی با بیان اینکه ایجاد محدودیت در تراکنش‌های سامانه‌های بین بانکی، به افزایش شفافیت‌های مالی می‌انجامد می‌گوید: این اقدام موضوع جدیدی در سیستم بانکی نیست و در اکثر بانک‌های اروپایی و آمریکایی و کشور‌های همسایه به منظور مبارزه با پولشویی و عدم حمایت مالی از تروریسم تاکنون رعایت می‌شده که به تازگی در ایران نیز به آن توجه شده است.

این اقتصاددان ادامه می‌دهد: اینکه چرا تاکنون این الزامات اجرا نشده جای سوال دارد و مشخص است که بانک مرکزی اراده قوی برای رعایت این موارد نداشته و سیستم بانکی نیز از این موارد دوری کرده است و به نظر می رسد چنین سهل‌انگاری‌هایی تاکنون عمدی بوده است.

او ادامه می‌دهد: تاکنون سوء استفاده‌های مختلفی از خلاء‌های قانونی بانک‌ها صورت می‌گرفته و معاملات غیرقانونی هم انجام شده است.

بغازیان با اشاره به صحبت‌های اخیر عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی در خصوص تراکنش مالی ۳۰۰ میلیارد تومانی بچه ۴ ساله می‌گوید: هر چند بازکردن حساب برای کودکان ممنوعیتی ندارد، اما این کودک تا سن ۱۸ سالگی نمی‌تواند به صورت مستقیم برداشت وجهی از بانک داشته باشد و والدین و قیم قانونی او می‌توانند این کار را انجام دهند و بانک هم نمی‌تواند بگوید ممنوع است؛ از طرف دیگر رییس کل بانک مرکزی این اقدام را مشکوک عنوان کرده و رییس شعبه را هم با اعلام این خبر زیر سوال برده است.

این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: اینکه نقل و انتقالات مالی به صورت شفاف باشد و گیرنده و انتقال دهنده وجوه مشخص باشد و این که تراکنش مالی بابت چه موضوعی صورت گرفته، امری ضروری بوده و تعجبی ندارد و هر چه میزان نظارت‌ها بیشتر باشد اعتماد به نظام بانکی نیز افزایش پیدا می‌کند.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به قوانین FATF می‌گوید: زمانی که در داخل کشور خلاء‌های قانونی وجود دارد و همچنان معاملات غیرقانونی انجام می‌گیرد و افراد برای فرار مالیاتی منابع درآمدی خود را مخفی می‌کنند، چطور می‌توان انتظار داشت تا عزم جدی برای رعایت مفاد FATF وجود داشته باشد.

او ادامه می‌دهد: رییس کل بانک مرکزی به دنبال سالم‌سازی سیستم بانکی است، در بانک‌های سوئیس یکسری قوانین سختگیرانه برای افرادی که خواستار باز کردن حساب بانکی هستند وجود دارد و نه تنها این کشور بلکه بانک‌های مرکزی همه کشور‌ها قوانین سختگیرانه‌ای در این زمینه دارند که اجرا می‌کنند، اما متاسفانه تاکنون در ایران اینگونه نبوده و در صورتی که فرد متخلفی وجوهی از خارج از کشور به بانک‌های ایرانی منتقل کند، به راحتی می‌تواند حساب باز کند. این در حالی است که سیستم بانکی کشور‌های دیگر قوانین و تعهدات زیادی برای مشتریان خود دارند تا بتوانند میزان تخلفات بانکی را کاهش دهند.

براساس مقررات بانک مرکزی در حال حاضر محدودیت‌های مبلغی تراکنش‌های الکترونیک اینگونه اعلام شده است:

ساتنا (انتقال حسابی):

تراکنش‌های حضوری روزانه یک میلیارد تومان (بیشتر از یک میلیارد مستلزم ارایه اسناد مثبته) و حداقل ۱۵ میلیون تومان
تراکنش‌های غیرحضوری ساتنا (اینترنتی) روزانه حداکثر ۱۰۰ میلیون و حداقل ۱۵ میلیون تومان

پایا (انتقال حسابی):

تراکنش‌های حضوری و غیر حضوری پایا روزانه حداکثر ۵۰ میلیون تومان و کف ندارد

شتاب (انتقال کارتی):

خودپرداز برداشت وجه هر کارت روزانه ۲۰۰ هزار تومان. خودپرداز
انتقال وجه بین بانکی هر کارت روزانه ۳ میلیون تومان
پایانه فروش، خرید هر تراکنش حداکثر ۵۰ میلیون تومان و هر کد ملی روزانه ۱۰۰ میلیون تومان
پایانه شعب، انتقال وجه بین بانکی روزانه حداکثر ۱۵ میلیون تومان به ازای هر کارت
موبایل بانک، انتقال وجه بین بانکی روزانه همراه ۳ میلیون و با اپلیکیشن ۱ میلیون تومان به ازای هر کارت
اینترنت بانک، انتقال وجه بین بانکی روزانه ۳ میلیون تومان
تلفن بانک، انتقال وجه بین بانکی در شتاب پشتیبانی نمی‌شود
تمام تراکنش‌های غیرحضوری کارتی بالای ۱۰۰ هزار تومان نیاز به رمز پویا دارند.

درون بانکی

در تراکنش‌های غیرحضوری روزانه حداکثر ۱۰۰ میلیون تومان و در شعب حداکثر یک میلیارد تومان به ازای هر کد ملی (بیشتر از یک میلیارد مستلزم ارایه اسناد مثبته)

سقف انتقال وجه درون بانکی با رعایت شروط فوق در بانک‌های گوناگون و درگاه‌های مختلف، متفاوت است

دریافت وجه نقد از شعبه هم حداکثر ۱۵ میلیون تومان روزانه ممکن است

بیش از ۱۵ میلیون تومان نیاز به تکمیل فرم مخصوص مبارزه با پولشویی است