نقش خون و فرآورده‌های خونی در بهبود سرطان‌ها

 

اقتصاد ۲۴- یافته‌های پزشکی نشان می‌دهد، تشخیص زودهنگام سرطان در درمان حتی درمان قطعی آن بسیار تأثیرگذار است. در این میان خون و پلاکت اثربخشی بسیاری در درمان سرطان دارد به همین دلیل بسیاری از خدمات سازمان انتقال خون برای درمان بیماران سرطانی ارائه می‌شود.

پیش بینی‌های جدید سازمان جهانی بهداشت حاکی از آن است که آمار ابتلاء به سرطان در سال جاری در مجموع به ۱۸.۱ میلیون مورد برسد که ۹.۶ میلیون مورد آن‌ها منجر به مرگ خواهد شد و این افزایش تا حدودی به دلیل رشد و پیر شدن جمعیت است. این ارقام حاکی از آن است که یک پنجم مردان و یک ششم زنان در طول عمر خود به نوعی از سرطان مبتلا خواهند شد و در ایران سرطان معده با ۱۷.۷۴، پوست غیرملانوم با ۱۷.۴۹، پروستات با ۱۶.۹۳، روده بزرگ با ۱۴.۱۳ و مثانه با ۱۲.۵۶ در هر ۱۰۰ هزار نفر شایع‌ترین سرطان‌ها هستند.

از این بین سرطان معده شایع‌ترین سرطان بدخیمی در مردان است به طوری که در سال ۹۴، ۶ هزار و ۵۳۷ نفر مبتلا شدند، این در حالی است که سازمان بهداشت جهانی، سرطان ریه را به عنوان شایع‌ترین سرطان در میان مردان دنیا و سرطان معده را چهارمین سرطان شایع آقایان معرفی کرده است. همچنین برآورده شده است از هر ۶ مرگ در جهان یک مرگ ناشی از سرطان است. افزایش نرخ مرگ و میر‌های ناشی از سرطان به احتمال زیاد نتیجه پیری و افزایش جمعیت است. خوشبختانه، پیشرفت در درمان سرطان‌ها نیز با سرعت زیاد ادامه دارد به همین دلیل در مقایسه با گذشته، بسیاری از افراد که به سرطان مبتلا می‌شوند عمر بیشتری دارند یا درمان می‌شوند. لزوم تغییر این باور‌های نادرست اساسی‌تر از هر باور نادرست دیگری است.

هرچه مرحله شناسایی این بیماری زودتر انجام شود، احتمال درمان قطعی بیشتر بوده و این افراد بعد از مداوا می‌توانند زندگی تقریباً عادی داشته باشند. افزایش کیفیت زندگی، افزایش طول عمر و کاهش عوارض ناشی از بیماری از جمله اقداماتی است که متخصصان این حوزه برای بیماران حتی در مراحل پیشرفته می‌توانند انجام دهند.

بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار بیمار سرطانی در کشور در حال زندگی هستند، این افراد سال‌ها پیش درمان شدند و زندگی تقریباً عادی خود را سپری می‌کنند. سالانه حدود ۱۰۰ هزار تا ۱۱۰ هزار مورد جدید ابتلاء به سرطان در کشور داریم و بین ۳۰ هزار تا ۳۵ هزار نفر نیز سالانه جان خود را براثر ابتلاء به این بیماری از دست می‌دهند.

نکته حائز اهمیت در مورد بیماران سرطانی، نیاز مبرم آن‌ها به خون و فرآورده‌های آن است چرا که حدود یک سوم فرآورده‌های سلولی خون، بیش از نیمی از پلاکت‌های تهیه شده توسط مراکز انتقال خون و همچنین فرآورده‌های پلاسمایی پالایش شده مشتق از خون به ویژه در مواقعی که سیستم ایمنی بیماران سرطانی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، استفاده می‌شود. در واقع سرطان بیماری سلول‌ها است. سلول‌ها بلوک‌های سازنده بدن هستند، سلول‌های سرطانی، سلول‌های غیر طبیعی هستند که به تعداد بسیار زیاد تکثیر پیدا می‌شوند و این روند سبب ایجاد مشکلات متعددی می‌شود و در نهایت سلول‌های غیر طبیعی کار خود را به درستی انجام نمی‌دهند و تعداد بسیار زیادی از آن‌ها جایگزین سلول‌های طبیعی می‌شوند.

بیماران مبتلا به سرطان ممکن است به خاطر از دست دادن خون در حین عمل جراحی، به تزریق خون و فرآورده‌های آن نیاز نیاز داشته باشند. همچنین این بیماران برای جبران یکی از موارد عوارض جانبی مصرف دارو‌های شیمی درمانی نیاز به انتقال خون دارند. مغز استخوان که مرکز تولید سلول‌های خون است توسط شیمی درمانی تحت تأثیر قرار می‌گیرد، به دنبال آن سلول‌هایی که سریع تقسیم می‌شوند، تحت تأثیر قرار می‌گیرند و توانایی بدن برای تولید سلول‌های جدید خون کم می‌شود به طوری که تزریق گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها ممکن است مورد نیاز باشد.

بیماران درمان شده برای سرطان خون هم به مقدار زیادی تحت تأثیر قرار می‌گیرند. از آنجا که سلول‌های خون آن‌ها به درستی کار نمی‌کند و درمان در توانایی تولید سلول‌های خون سالم و به تعداد کافی تأثیر می‌گذارد، شمارش سلول‌های خونی بیماران می‌تواند خیلی پایین بیاید و آن‌ها را مستعد عفونت‌های تهدید کننده حیات و خون ریزی کند. بدون انتقال خون ممکن است این بیماران نتوانند سایر درمان‌ها را دریافت کنند.

سرطان یکی از بیماری‌های شایع در جهان است که می‌تواند منجر به مرگ شود. کشور‌هایی که درآمد کم یا متوسط دارند به طور قطع تلفات بیشتری در این زمینه خواهند داد چرا که هزینه‌های درمان و نگهداری از بیماران سرطانی بسیار سرسام آور است.

خون مایعی لزج است که بخشی از آن را مایعی به نام پلاسما و بخش دیگری را عناصر جامد معلق در پلاسما تشکیل می‌دهد، بخش جامد خون شامل، اریتروسیت‌ها (گویچه‌های قرمز خون) و لوکوسیت‌ها یا گویچه‌های سفید خون و پلاکت‌ها است. پلاکت‌ها در عمل انعقاد خون نقش دارند و در جلوگیری از خونریزی رگ‌ها به وسیله تشکیل توده پلاکتی و کمک به ترمیم جدار عروق است و گلبول‌های سفید با عمل فاگوسیتوز در عمل ایمنی نقش دارند.

گلبول‌های قرمز در تبادل گاز‌های تنفسی نقش دارند، پلاکت‌های خونی یا پلاکت‌ها، عناصر پلاسمایی هستند به شکل کروی یا تخم مرغی که ۲ تا ۵ میکرون قطر دارند، پلاکت‌های انسان و پستانداران فاقد هسته هستند و به همین دلیل بیشتر محققان آن‌ها را تشکیلات غیر سلولی می‌پندارند و تعداد پلاکت‌ها در خون انسان ۲۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلیمتر مکعب است که این تعداد نیز در طول شبانه روز دارای نوساناتی است. خون یکی از عوامل مهم در زنده ماندن انسان و سلامتی است. وظیفه آن، رساندن اکسیژن و غذا به اندام‌های مختلف بدن است. به کمک گردش خون مواد زائدی، چون کربن دی اکسید از بدن و دیگر مواد اضافی از بدن دفع می‌شوند.

خون در لوله‌هایی به نام رگ‌ها جریان دارد. وظیفه به جریان درآمدن آن در بدن انسان بر عهده قلب است. پمپاژ قلب، باعث به گردش درآمدن آن در رگ‌ها می‌شود. جریان آن در بدن انسان به صورت یک طرفه است. خون دو بخش مایع و جامد دارد. بخش مایع آن، خوناب یا پلاسما است و بخش جامد آن بخش گلبول‌های خون است که از گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها تشکیل شده است. در بدن انسان حدود ۵ لیتر خون وجود دارد.