خطر تغییر اقلیم در انتظار جهان

اقتصاد۲۴- بدیهی است بدون بررسی دقیق و کارشناسی اثرات مخرب این پدیده عواقب جبران ناپذیری به بار خواهد آمد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و براساس مدل‌های آماری در سال‌های آتی شاهد تغییرات چشمگیری در میزان دما، تغییر الگوی بارش، شدت و توالی خشکسالی‌ها و وقوع سیل خواهیم بود.

از نخستین روز‌های سال ۱۳۹۸ شاهد عواقب ناشی از پدیده تغییراقلیم بودیم. سیلاب‌های گسترده و مهیب، در پهنه وسیعی از کشور به وقوع پیوست و مردمان بخش‌هایی از سرزمین‌مان را دچار مشکلات عدیده‌ای کرد. در این باره محمد حاج‌رسولی‌ها، مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: با کوشش شبانه‌روزی و بهره‌گیری از دانش و تجارب خود و رصد مداوم میزان ذخایر و تنظیم خروجی سدها، بر این سیلاب کم سابقه فائق آمدیم و با آبگیری بیش از ۸۰ درصد مخازن آب سد‌های کشور زمینه را برای رونق کشاورزی طی بهار و تابستان ۱۳۹۸ فراهم آوردیم و از رنج مردم کاسته و بی‌وقفه در مسیر آسایش و آرامشی پایدار، تلاش کردیم.

به گفته وی به منظور کاهش اثرات مخرب تغییر اقلیم و سازگاری با عواقب ناشی از آن، شرکت مدیریت منابع آب ایران در سالی که گذشت اقدام به مشارکت موثر در پویش "#هرهفته_الف_ ب _ایران" کرد. طرح‌های این شرکت در قالب مجموعه طرح‌های مختلف صنعت آب و برق در سراسر کشور افتتاح و به بهره‌برداری رسیدند. از جمله این طرح‌ها، افتتاح ۱۰ سد (۵ سد ملی و ۵ سد استانی) با حجم مخزن ۱۴۲ میلیون متر مکعب، آبگیری ۲ سد ملی با حجم مخزن ۱۴۰ میلیون متر مکعب و بهره‌برداری از ۳۲۶۰ هکتار شبکه آبیاری و زهکشی اصلی است.

برخی از راهبرد‌های پیشنهادی از قبیل حفاظت از منابع آب، مدیریت به هم پیوسته منابع آب سطحی و زیرزمینی، بهبود وضعیت تامین و استفاده از منابع آب، مدیریت خشکسالی‌ها، بهبود وضعیت بهره‌برداری از مخازن، بازچرخانی آب برای تامین نیاز‌های روز افزون، تولید محصولاتی که نیاز آبی کمتری داشته و اعمال سیاست‌های اقتصادی و مدیریتی که به کاهش میزان مصرف آب می‌انجامد تاثیر به سزایی در کاهش اثرات سوء این پدیده دارد.

برکسی پوشیده نیست که در کنار اقدامات سازه‌ای، بهره‌گیری از اقدامات غیرسازه‌ای از اهمیت انکارناپذیری برخوردار است. یکی از اقدامات غیر سازه‌ای موثر که با هدف جلب مشارکت همه نهاد‌های دخیل در امر مدیریت منابع آب توسط وزارت نیرو در سال‌های اخیر انجام شده است، تشکیل کارگروه سازگاری با کم آبی با مشارکت وزارتخانه‌های مختلف از قبیل وزارت جهادکشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نیرو، وزارت کشور، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان هواشناسی کشور است. علاوه بر این، آموزش همگانی و توسعه ظرفیت‌سازی نقش انکار ناپذیری در مدیریت غیر سازه‌ای منابع آب دارد.

همچنین طبق اعلام مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی علیرغم افزایش تلاش‌های ملی برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای در بسیاری از کشورها، میزان انتشار جهانی گاز‌های گلخانه‌ای طی دهه‌ی حاضر افزایش یافته، اما نرخ رشد آن کاهش یافته است. در سال ۲۰۱۸ میزان انتشار گاز‌های گلخانه‌ای بالاترین میزان در تاریخ بشر و به ۵۸ گیگاتن معادل دی اکسیدکربن رسید. این میزان حدود ۱۱ درصد بیشتر از انتشار سال ۲۰۱۰ و حدود ۵۱ درصد بیشتر از رقم انتشار سال ۱۹۹۰ بوده است.

سهم انتشار ناشی از مصرف سوخت‌های فسیلی حدود ۶۵ درصد است. متوسط نرخ رشد سالانه انتشار گاز‌های گلخانه‌ای جهان در دوره ۲۰۱۸-۲۰۱۰ حدود ۱.۴ درصد بود، ولی در دوره بیست ساله ۲۰۱۰-۲۰۰۰، متوسط این نرخ ۲.۵ درصد بوده است.

تولید خالص برق در کشور‌های عضو سازمان همکاریه‌ای اقتصادی و توسعه (OECD) در دسامبر ۲۰۱۹ معادل ۹۰۴.۸ ترا وات ساعت و در سال ۲۰۱۹ معادل ۱۰۵۴۸.۶ تراوات ساعت بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۸، یک درصد کاهش یافته است. درسال ۲۰۱۹، تولیدبرق از انرژی‌های تجدیدپذیردر کشور‌های عضو OECD با رشد ۴ درصد مواجه شد و به رقم ۲۹۹۵.۹ تراوات ساعت رسید.

بدین ترتیب، سهم برق تجدیدپذیر با ۱.۴ واحد درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۱۸، به ۲۸.۴ درصد در سبد برق تولیدی سال ۲۰۱۹ این کشور‌ها رسیده است. این افزایش به طور عمده ناشی از رشد تولید برق خورشیدی و بادی به ترتیب به میزان ۱۳.۶ درصدو ۱۲.۷ درصدبود. تولیدبرق از سوخت‌های متعارف در کشور‌های عضو OECD درسال ۲۰۱۹، به میزان ۳.۹ درصد کاهش یافته و به ۵۹۱۶.۳ تراوات ساعت محدود شده و سهم آن در کل برق تولیدی از ۵۷.۸ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۵۶.۱ درصد در سال ۲۰۱۹ کاهش یافته است.

این کاهش عمدتا ناشی از کاهش برق تولیدی از محل زغال سنگ بوده است که در سال ۲۰۱۹ با کاهش ۱۳.۴ درصدی مواجه شده است. بدین ترتیب، در سال ۲۰۱۹ تولید برق از نیروگاه‌های زغالسنگی به کمترین میزان خود یعنی ۲۳۲۸.۵ تراوات تنزل کرده و سهم آن ترکیب برق تولیدی کشور‌های OECD با کاهش شدید ۳.۱ واحد درصد، به ۲۲.۱ درصد محدود شده است. با وجود افزایش سهم تجدیدپذیر‌ها در سبد برق تولیدی کشور‌های عضو OECD در سال‌های اخیر، همچنان روند افزایشی سهم گاز طبیعی بیشتر از سایر حامل‌های انرژی است.

در سال ۲۰۱۹ سهم گاز طبیعی در تولید برق این کشور‌ها با ۱.۶ واحد درصد افزایش از ۲۷.۴ درصد در سال ۲۰۱۸ به ۲۹ درصد رسیده است. از نظر مقداری، تولید خالص برق نیروگاه‌های گازی از ۲۹۲۰.۳ تراوات ساعت در سال ۲۰۱۸ به ۳۰۵۸.۲ تراوات ساعت در سال ۲۰۱۹ رسیده که افزایشی حدود ۱۳۸ تراوات ساعت را نشان می‌دهد. این درحالی است که به دلیل کاهش تولید برق آبی (Hydro) در سال ۲۰۱۹، مجموع افزایش کل برق تولیدی از تجدیدپذیر‌ها ۱۱۴.۵ تراوات ساعت بوده است.