عرضه شستا در بورس؛ دولت به دنبال چیست؟

اقتصاد۲۴- عرضه شرکت‌های زیر مجموعه تامین اجتماعی در بازار بورس توجه‌ها را به خود جلب کرده است. هفته گذشته شرکت سرمایه گذاری صبا تامین وارد بورس شد و قرار است به زودی هم هولدینگ شستا عرضه شود.

این اقدام در راستای واگذاری شرکت‌های دولتی انجام می‌شود. قرار است شرکت‌های دیگری نیز از زیر مجموعه‌های تامین اجتماعی وارد بازار بورس شود. تحلیل‌های مختلفی درباره این اقدام دولت مطرح شده است و در روز‌های اخیر برخی از آن استقبال کرده و برخی آن را زیر سوال برده اند.

سعید لیلاز کارشناس اقتصادی از این اقدام استقبال کرده و گفته است: "عرضه شستا در بورس هم مازاد تقاضای خرید در بورس را تغذیه می‌کند و جلوی نوسانات بورس را می‌گیرد. این که سهام شستا در بورس عرضه شود برای اقتصاد کشور نیز بسیار خوب است، زیرا یک حجم سنگینی از نقدینگی و ریال در جامعه وجود دارد که اگر جذب بورس نشود موجب تورم در سایر حوزه‌های اقتصادی می‌شود. "

بیشتر مخالفت‌ها از این جهت است که دولت برای کسب درآمد بیشتر در وضعیت اقتصادی کنونی دست به این عرضه زده و احتمالا درآمدی که حاصل می‌شود صرف توسعه اقتصاد نمی‌شود و وارد خزانه دولت می‌شود تا کسری بودجه‌ها و هزینه‌های جاری را جبران کند.

سیامک قاسمی کارشناس اقتصادی در این‌باره در توئیتی نوشت: "خبر عرضه ١٢ درصد سهام شستا در بازار بورس آغاز همان داستانى است که پیش‌بینی شده بود. دولتی که به شدت بی‌پول است و با کسری بودجه جدی مواجه است و به دلیل تحریم درآمد نفت ندارد و به دلیل کرونا درآمد مالیاتی چندانی ندارد و شبیه آدم‌های پول لازم به دنبال فروش دارایی هاست! "

برخی دیگر می‌گویند این واگذاری‌ها را هم نمی‌توان در راستای خصوصی سازی واقعی دانست و باز هم شاهد نوعی خصولتی سازی خواهیم بود. از طرف دیگر عده‌ای هم میگویند دست دولت از این شرکت‌ها کوتاه نمی‌شود و با وجود عرضه آن‌ها در بورس دولت با زیرکی بازیگر اصلی در تحولات همه این شرکت‌ها خواهد بود.

با این حال بهروز ملکی به یک نکته مثبت مهم درباره عرضه شستا اشاره کرده است "هر چند نظرات متفاوتی در خصوص نکات مثبت و منفی عرضه شستا مطرح می‌شود با این حال نمی‌توان کتمان نمود که صورت‌های مالی مجموعه‌ای که منافعش متعلق به بخش بزرگی از مستمری بگیران کشور است در دسترس قرار می‌گیرد و این شفافیت را باید به فال نیک گرفت. "

 

---

بیشتر بخوانید: سهام شستا چهارشنبه عرضه می‌شود

امیرحسین بنی‌صدر کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه نیز عرضه شرکت‌های زیر مجموعه تامین اجتماعی را مثبت ارزیابی می‌کند.

او در این باره گفت: «دولت به دنبال کوچک کردن خود است و می‌خواهد نقش خود را در قبال این شرکت‌ها از حالت بنگاهداری به سهام‌داری بدل کند.»

او افزود: «دولت تاکنون در بحث خصوصی سازی موفق عمل نکرده و اقداماتش در این حوزه حرف و حدیث‌های فراوانی در پی داشته است. اما در یکی دو سال اخیر با افزایش ارزش گردش مالی بازار بورس، جذابیتی در این بازار برای شرکت‌های بزرگ ایجاد کرد که درصدی از سهام‌شان را وارد این بازار کنند. بخشی از این شرکت‌ها وابسته به دولتند و دولت هم در این مقطع زمان را برای تبدیل بنگاهداری به سهامداری مناسب دید.»

بنی صدر ادامه داد: «ازطرف دیگر ظرف یک سال گذشته بازار بورس شاهد ورود نقدینگی بسیار بزرگی بوده است، بازار‌های مالی دیگر، عملا جذابیت بالایی از خود نشان ندادند و سیاست‌های دولت هم به نحوی بود که نقدینگی را به سمت بازار سرمایه هدایت کرد و حالا بسیاری از مردم وارد بورس شده‌اند. با ورود شرکت‌های بزرگ به بازار بورس این امیدواری وجود دارد که بتوانند نقدینگی را جذب کنند. این اقدام باعث می‌شود که از هیجانات بازار و رشد‌های بالای برخی سهام‌های خرد فاصله بگیریم و حرکت بازار منطقی‌تر شود.»

به گفته او «پس این عرضه‌ها اثر دو طرفه‌ای دارد هم باعث می‌شود که شرکت‌های بزرگتر وارد بازار شوند و عمق بازار سرمایه را افزایش دهند و از طرف دیگر به خود شرکت‌ها کمک می‌کند که وابستگی‌شان به دولت کمتر شود و برای دولت درآمد زایی هم دارد.»

بنی صدر در پاسخ به این پرسش که آیا واگذاری شرکت‌های تامین اجتماعی در بورس می‌تواند در روند مدیریت آن‌ها تغییر و تحولی ایجاد کند؟، گفت: «خیر سهامدار عمده فعلا خود دولت است. اما این شروع کار است حتی اگر ۱۰ درصد سهام این شرکت‌های هم واگذار شود، قدم مهمی است. درست است که هنوز سیاستگذار عمده این شرکت‌ها همچنان دولت خواهد بود، اما با ورود سهامداران کوچک، مسئولان و حاکمان آن شرکت‌ها ناچارند به سهامداران خرد گزارش دهند. شرکت‌ها ناچارند شفاف‌سازی انجام دهند. این اجبار‌ها به مرور باعث تغییر فرهنگ مدیریتی و حاکمیتی در آن شرکت می‌شود.»

این کارشناس بازار سرمایه درباره شبهه "خصولتی سازی" شرکت‌های دولتی با استفاده از بورس گفت: «با ورود شرکت‌های دولتی به بورس می‌تواند خصوصی‌سازی خاص که در گذشته مسائل زیادی ایجاد کرده بود را کمرنگ کند. واگذاری شرکت‌ها به افراد در بسیاری از موارد با ارتباطات و رانت همراه بود، اما در بازار بورس این موضوع کمتر وجود دارد، در بازار سرمایه واگذاری فقط به چند نفر نخواهد بود. بلکه افراد زیادی سهام شرکت را می‌خرند و بر اتفاقات درونی آن نظارت می‌کنند. حتی فردی نیز که فقط یک میلیون تومان سهم خریده باشد به همان اندازه می‌تواند موثر باشد و از شرکت شفافیت را مطالبه می‌کند.»

او افزود «البته نباید انتظار داشته باشیم شرایط اید‌ئالی رقم بخورد ما با ایدئال‌های خیلی فاصله داریم. اما این روش می‌تواند به آینده اقتصاد و همان شرکت‌ها کمک کند.»

این تحلیلگر بازار سرمایه درباره این ادعای برخی که دولت برای جبران مشکلات مالی و کسری بودجه خود در حال فروش شرکت‌های تامین اجتماعی و دولتی است گفت: «من اینطور ماجرا را نمی‌بینم. به نظر می‌رسد این اتفاق بیشتر ناشی از شرایط بازار است. بازار بورس در یکسال اخیر نقدینگی فراوانی به خود جلب کرده و بسیاری از شرکت‌های خصوصی و دولتی مایلند وارد آن شوند و از جذابیت موجود در بازار استفاده کنند. حجم نقدینگی ۶ هزار میلیارد تومان در روز عدد کمی نیست که دولت و بسیاری از شرکت‌های خصوصی بخواهند از آن بگذرند.»

بنی صدر در ادامه درباره احتمال اصلاح بازار بورس گفت: «بازار سرمایه رشد بسیار زیادی کرده و در شرایط کنونی احتمال ریزش در آن کاملا مشهود به نظر می‌رسد. ما پیشرفت اقتصادی نداشته ایم، اما نرخ ارز مقداری افزایش یافته است و و ضعیت اقتصادی به گونه‌ای پیش رفته که بورس رشد چشمگیری داشته باشد. یکی از دلایل اصلی این اتفاق نبود جذابیت در بازار‌های موازی است که نقدینگی را به بازار سرمایه هدایت کرده است. وقتی که در بازار‌های موازی جذابیت ایجاد شود، صاحبان سرمایه آن بازار‌ها از بورس خارج و به بازار‌های خود باز می‌گردند.»

این تحلیلگر بازار بورس افزود: «از دیدگاه تکنیکال هم پس از هر رشد شارپ و بی‌رویه طبیعتا باید شاهد یک اصلاح و ریزش باشیم تا بازار بتواند روند طبیعی خود را طی کند. بازار بورس باید اصلاح داشته باشد، نه تحلیل تکنیکال و نه فاندامنتال هیچکدام ادامه سیر صعودی را تائید نمی‌کنند. به همین خاطر است که تحلیلگران به سهامداران هشدار می‌دهند که مراقب روند حرکت بازار باشند.»