بودجه پژوهشی سالانه ورزش ایران؛ معادل قرارداد یک فوتبالیست!

اقتصاد۲۴- علی شریف‌نژاد در ارتباط با مسائل مختلفی از جمله ارزیابی از وضعیت مدیریتی ورزش کشور، اقدامات انجام شده در راستای تغییر نگاه در این حوزه، راهکارهای برون‌رفت از نگاه غیرعلمی در حوزه مدیریت ورزش، مدت زمان لازم برای تغییر بن‌مایه‌های فکری و عملی ورزش ایران، احتمال رسیدن به وضعیت علم محور در ورزش کشور، آخرین وضعیت طرح‌های پژوهشی در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی، اولویت‌های این پژوهشگاه در سال ۱۳۹۹، پدیده سرقت در حوزه مقالات و طرح‌های پژوهشی، بودجه پژوهشگاه، مقوله فلسفه ورزش و نیز نوع نگاه جامعه مخاطبان مبنی بر غیرعلمی بودن نگاه و مدیریت در ورزش ایران صحبت کرد که مشروع کامل آن در ادامه آمده است.

- وضعیت مدیریتی در ورزش ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ورزش ایران در مرحله گذار قرار دارد، اگر طی این دوره افرادی که در جایگاه مدیریت ورزشی قرار می‌گیرند دارای تخصص لازم و کافی باشند قطعا نتایج مناسب و مطلوبی به دست خواهد آمد و در مسیر درست قرار می‌گیریم اما اگر افراد غیرمتخصص در مسند مدیران ورزشی فعالیت کنند به طور حتم اتفاقاتی نامرتبط با این حوزه به بار خواهد نشست. وقتی به یک فرد پیشنهاد کاری ارائه می‌شود در صورتی که تخصص و توانایی انجام آن کار را نداشته باشد، نباید چنین پیشنهادی را بپذیرد چرا که علاوه بر عدم نتایج مطلوب در آن جایگاه، خود فرد نیز به عنوان یک مدیر تخریب می‌شود اما اگر آن فرد دارای تخصص و توان لازم باشد قطعا نتایج معناداری کسب می‌شود. نمونه هایی از مدیران بدون تخصص یا ناآشنا با حوزه کاری خود را به راحتی می توان در گوشه و کنار ورزش ایران مشاهده کرد که البته این معضل صرفا محدود به ورزش نیست.

وقتی از این عبارت که ورزش ایران در مرحله‌ گذار قرار دارد استفاده می‌کنیم، این بدان معناست که نسل قبلی که پیشکسوتان را تشکیل می‌دهند هنوز هم از بدنه ورزش جدا نشده‌اند و در عین حال نسل جدید نیز در حال ورود به عرصه مدیریتی است و باید بپذیریم که اکثریت نسل جدید از اطلاعات فنی بهتری در حوزه کاری خود برخوردار هستند هرچند که این مساله نسبی است، در عین حال افرادی وجود دارند که دانش آن ها بندانگشتی بوده و هرچند در سطح گسترده است اما در عمق معادل یک بند انگشت بوده است. در نهایت باید تاکید کرد افرادی که از دانش مناسب و عمیق در رشته تخصصی خود برخوردارند اگر بتوانند در جایگاه مناسب قرار داشته باشند به طور حتم اثرگذاری آن ها در فضای ورزش محسوس خواهد بود و به نتایج مناسبی دست خواهیم یافت.

- چرا نمی‌توان افرادی را که از توان و تخصص کافی در حوزه مدیریت ورزش برخوردار نیستند از بدنه مدیریتی کشور منفک کرد؟

متاسفانه افرادی در بدنه مدیریتی ورزش کشور وجود دارند که بنابر رابطه یا واسطه‌گری به چنین جایگاهی رسیده‌اند و نمی‌توان آن ها را از بدنه ورزش منفک کرد، حتی زمانی که یک مدیر قصد دارد چنین افرادی را از بدنه مدیریتی کشور جدا کند اتفاقاتی رخ می‌دهد که توان مقابله با آن ها را ندارد و نمی‌تواند در مقابل آن جریان پیروز شود.

- به نظر شما برای تغییر نگرش در حوزه مدیریتی ورزش کشور به منظور استفاده از افراد متخصص و توانمند در راستای کسب نتایج مطلوب چه اقدامی باید انجام داد؟

می‌دانید چرا دانشگاه هاروارد به چنین جایگاهی رسیده است؟  در تاریخچه این دانشگاه آمده است که اساتید در یک مقطع زمانی خواستار دو مساله بودند؛ ابتدا این‌که مدیریت دانشگاه از دایره اساتید همان دانشگاه انتخاب شوند و دومین مساله نیز این بود که آن ها را وارد مسائل سیاسی نکند. متاسفانه ما هنوز در مدیریت ورزش ایران به این نقطه نرسیده‌ایم که کار را به افراد متخصص واگذار کنیم و در همه فعالیت‌های مدیریتی مسائل سیاسی را دخیل می کنیم. ایراد ما این است که تفکیک کردن مسائل از یکدیگر را به خوبی یاد نگرفته‌ایم و تصور می‌کنیم که همه فعالیت‌ها را در یک جایگاه انجام داده و به همین دلیل نیز شاید سیاست به ورزش راه پیدا کرده است.

علاوه بر این دو نکته باید مدنظر قرار گیرد که یکی از آن ها اعتماد به جوانان است که باید در دستور کار قرار گیرد، متاسفانه بسیاری از مدیران را ملاحظه می‌کنید که علی‌رغم مطرح شدن بحث خداحافظی بازنشستگان از سمت‌های مدیریتی همچنان در تلاش هستند که کرسی خود را حفظ کنند و یا از پستی به پست دیگر منتقل شوند، بنابراین به راحتی نمی‌توان با این پدیده مقابله و اعلام کرد که با زدن یک کلید پرونده حضور بازنشستگان در ورزش ایران بسته می‌شود. همانطور که مطلع هستید خداحافظی بازنشستگان از سمت‌های مدیریتی دستور صریح دولت است تا فضا برای جوان‌ترها باز شود اما در همین رابطه نیز می‌بینیم که چه اتفاقات و مقاومت‌هایی رخ می‌دهد. این مسائل، پشت پرده دارد و این گونه نیست که امروز یک کلید زده شود و فردا همه چیز گل و بلبل باشد. بنده اعتقاد دارم اگر قصد داریم تغییری را شاهد باشیم باید فعالیت‌ها به افراد متخصص سپرده شود، مسائل سیاسی را دخیل نکنیم و فضا را برای فعالیت نسل جوان آماده سازیم.

- تصور می‌کنید چه مدت زمان می‌برد تا بن‌مایه‌های فکری و عملی ورزش ایران تغییر کند و شاهد روی کارآمدن جوانان متخصص و توانمند در حوزه مدیریت ورزش کشور باشیم؟

همان گونه که می‌دانید برای تغییر نگرش نمی‌توان زمان دقیقی تعیین کرد، در این حوزه همه چیز به میزان سرمایه‌ گذاری و فرهنگ‌ سازی بستگی دارد. بنده در کشور آلمان زندگی کرده ام، در آنجا هر فردی که بخواهد وارد یک کار شود یا کاری را راه اندازی کند باید در ابتدا دوره های آموزشی مختص آن کار را گذرانده باشد، اگر شما قصد داشته باشید یک نانوایی ایجاد کنید تا زمانی که دوره دوساله نانوا شدن را پشت سر نگذارید اجازه نانوایی به شما داده نمی‌شود. حال این مساله را برای سایر مشاغل رده پایین و بالا تعمیم دهید و ببینید که چه فرآیند مناسبی شکل می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: آخرین وضعیت شروع دوباره فوتبال در دنیا

تغییر نگرش یک فرایند زمان‌بر است که دو مقوله آموزش و اطلاع‌رسانی نقش بسیار زیادی در آن دارند و هرچه متولیان آموزش قوی‌تر عمل کنند و اطلاعات در اسرع وقت با کیفیت بالا به جامعه مخاطب منتقل شود، زمان تغییرات کوتاه‌تر خواهد شد.

- تصور می‌کنید با چنین وضعیتی، احتمال رسیدن به این نقطه بیشتر است یا احتمال نرسیدن؟

عقیده دارم ما در مرحله گذار هستیم. قطعا احتمال رسیدن به این نقطه نسبت به گذشته بیشتر است و شاهد تغییرات اندک در بخش‌های مختلف هستیم و می‌توانیم این اتفاق را در ورزش نیز مشاهده کنیم، نمی‌توان جلوی ورود نسل جوان به عرصه های مدیریتی را گرفت، چنین تغییراتی را نباید نادیده گرفت اما مساله‌ مهم اثرگذاری‌هاست، متاسفانه سرعت تغییرات در کشور ما در مقایسه با کشورهای پیشرفته و یا حتی برخی از کشورهای آسیایی بسیار پایین است، در حالی که سرعت تغییرات در دنیا بسیار بالا بوده و ما باید سرعت عمل خود را در این رابطه بیشتر کنیم.

- در مورد وضعیت طرح‌های پژوهشی در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی نیز توضیح دهید؟

تعداد طرح‌های سفارش‌محور در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی نسبت به سال‌های گذشته تغییرات معناداری پیدا کرده است. از سال ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۸، ۳۲۷ طرح پژوهشی در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی اجرا شده که مشخصا در سال ۱۳۹۶، ۱۰ طرح و در سال ۱۳۹۷، ۳۸ طرح و در سال ۱۳۹۸، ۲۷ طرح به اتمام رسیده است. علاوه بر این بسیاری از پروژه‌ها وجود دارند که در مورد آن ها هزینه می‌شود اما به نتیجه نمی‌رسند.

همچنین ۵۴ طرح پژوهشی دیگر نیز در دست اجراست که برخی از آن ها با مشارکت نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان بهداشت جهانی، دانشگاه آکسفورد، دانشگاه بازل سوئیس و مواردی از این دست است. نکته‌ دیگری که باید در مورد طرح‌های پژوهشی سفارش‌محور در سال ۱۳۹۸ اشاره کرد این است که ۱۴ طرح از دستگاه‌های اجرایی بیرونی اخذ شده و در حال اجراست، ۲۳ طرح موظفی بوده و از سوی اعضای هیات علمی پژوهشگاه انجام می‌شود، ۱۵ طرح به صورت مشارکتی و ۲ طرح نیز کرسی پژوهشی هستند. نکته حائز اهمیت در بخش طرح های پژوهشی پژوهشگاه این است که در سال اخیر با همت تمامی همکاران موفق شده ایم تعداد قابل توجهی طرح برون سازمانی را اجرا کنیم که این نشان از اعتماد دستگاه های مختلف به پژوهشگران پژوهشگاه داشته و اعضای هیات علمی پژوهشگاه نقش موثری در جهت تقویت ارتباطات برون سازمانی داشته اند.

موضوع دیگر تعداد مقالات پژوهشی اعضای هیات علمی در شش سال گذشته است که ۳۰۴ مقاله داخلی و ۱۱۱ مقاله خارجی به چاپ رسیده است و به طور مشخص در سال ۱۳۹۸ تعداد مقالات داخلی ۵۰ و تعداد مقالات خارجی ۱۰ مورد بوده است.

- اولویت‌های پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در سال ۱۳۹۹ چیست؟

اولویت‌های پژوهشگاه در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در محورهای مختلفی تعیین و نیازهای دستگاه‌های مختلف احصاء شده است که براساس همین اولویت‌ها طرح های پژوهشی در دستور کار قرار گرفتند. فعالیت بدنی، تن‌درستی و پیشگیری از بیماری‌ها، سیاست‌گذاری و توسعه پایدار در ورزش، فناوری و نوآوری در ورزش، صنعت ورزش، مطالعات روانشناختی و توسعه فرهنگی و اجتماعی ورزش، توسعه ورزش بانوان، ورزش قهرمانی و حرفه‌ای و نیز تربیت بدنی ویژه بیماران و افراد کم‌توان ذهنی و جسمی از جمله این اولویت‌ها هستند.

گفتنی است پایش سلامت یکی از اقدامات مهمی است که از سوی پژوهشگاه تربیت بدنی وعلوم ورزشی مدنظر قرار گرفته و از این طریق دستگاه‌های مختلف می‌توانند ارزیابی دقیقی از وضعیت پرسنل خود داشته باشند و علاوه بر این‌که نتایج به خود افراد گزارش می‌شود تجمیع اطلاعات نیز در اختیار مدیران قرار می‌گیرد تا بدانند سلامت نیروی انسانی آن ها در چه وضعیتی است و بتوان با اقدام درست و در زمان مناسب از بسیاری از هزینه های پیش‌آمده درمانی نیروی انسانی خود جلوگیری به عمل آورند.

- آیا در پژوهشگاه با مقوله سرقت در مقالات و طرح‌های پژوهشی روبرو هستید؟

کمیته اخلاق در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی فعال است و از همان اول کد اخلاق برای پروژه‌های تحقیقاتی صادر می‌شود. تعداد مقالات سرقتی بسیار اندک است و دقت بسیار بالایی در این حوزه وجود دارد و در صورت برخورد با چنین پدیده‌ای بلافاصله نویسنده توبیخ شده و به دانشگاه‌های مربوطه نیز چنین اقدامات غیراخلاقی گزارش داده می‌شود. علاوه بر این کمیته تخلفات علمی در پژوهشگاه وجود دارد و در رابطه با چنین اتفاقاتی تصمیم‌گیری کرده و در صورت مشاهده تخلف اعلام رای می‌کند.

- به حوزه مسائل مالی ورود کنید و در مورد کم و کاستی‌ها در این بخش بگویید؟

کاهش بودجه یکی از مسائلی است که روی برنامه‌های تدوینی اثرگذاری بسیاری دارد اما خوشبختانه این اتفاق مانع از آن نشده که در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی به اولویت‌های تعریف شده نپردازیم. هر ساله برنامه عملیاتی پژوهشگاه تهیه و پس از تصویب در شورای برنامه ریزی و هیات امنای پژوهشگاه بر مبنای آن عمل و برنامه‌ریزی می‌شود. همچنین مطابق با این برنامه، درخواست مربوط به وزارت علوم و سازمان برنامه و بودجه رفته و در نهایت اعتبار مصوب تعیین می‌شود. بودجه سال ۱۳۹۸ پژوهشگاه رقمی معادل حدود هشت میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بود که نزدیک به ۶۰ درصد این اعتبار به حقوق پرسنل و اعضای هیات علمی اختصاص می‌یابد، بنابراین تصمیم گرفتیم با توجه به محدودیت‌های مالی به سمت درآمدهای اختصاصی حرکت کنیم و دریافت‌ طرح‌های سفارش‌محور از دستگاه‌های بیرونی یکی از فعالیت‌های اصلی در این حوزه بود و در سال ۱۳۹۸ برای اولین‌بار درآمد اختصاصی پژوهشگاه که پیش‌بینی شده بود تحقق یافت. لازم به ذکر است که صرفا در سال ۹۸ پژوهشگاه توانسته است ۱۴۷ درصد درآمد اختصاصی از محل اخذ سفارش طرح های برون سازمانی، اجرای کارگاه های تخصصی برای مدیران و کارشناسان دانشگاه ها و دستگاه های اجرایی، پایش سلامت سازمان ها، ارائه خدمات آزمایشگاهی به دانشجویان و اعضای هیات علمی و نشریات علمی اخذ کند که در تمام طول دوران پژوهشگاه بی سابقه بوده است.

همان گونه که می‌دانید ما در پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی همانند دانشگاه‌ها از تجهیزات اجاره‌ای برخوردار نیستیم. بسیاری از دانشگاه‌ها از محل اجاره دادن امکانات ورزشی دانشجویان کسب درآمد می‌کنند در حالی که این امکانات متعلق به دانشجویان است اما به دلیل آنکه دانشگاه به دنبال مدل‌های درست درآمدزایی نرفته و نمی‌تواند آن را اجرا کند از این مسیر خارج شده و تجهیزاتی که به دانشجویان تعلق دارد را به بیرون از دانشگاه اجاره می‌دهد و این مبلغ به حساب دانشگاه واریز می شود.

- در حوزه فلسفه ورزش چه اقداماتی از سوی مدیریت ورزش کشور انجام شده است؟

حوزه فلسفه ورزش یک بخش اساسی و بنیادی است که در مورد آن یک سوال اساسی مطرح است و آن این‌که آیا باید به حوزه فلسفه ورزش نگاه درآمدزا داشته باشیم؟ فلسفه ورزش کشور جمهوری اسلامی ایران چیست؟  باید در برخی موارد نگاه خود را تغییر دهیم و برای رسیدن به نتیجه هزینه کنیم هرچند مقوله‌ای مانند فلسفه ورزش در نگاه کلان هزینه‌بر نیست و خود سرمایه‌ گذاری برای آینده تلقی می‌شود. بروید و ببینید دستگاه‌هایی نظیر آموزش وپرورش، دانشگاه آزاد، وزارت ورزش و جوانان، شهرداری، بسیج، نیروی انتظامی و دستگاه‌هایی از این دست در حوزه ورزش چه فعالیت‌های مختلفی را انجام می‌دهند، اما واقعا فلسفه ورزش در جمهوری اسلامی ایران چیست؟ آیا تمام برنامه ها در دستگاه های مختلف یک هدف و فلسفه را دنبال می کنند؟ بنابراین برای پاسخ به این سوال، پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی در حال پژوهش در این رابطه است و برای دستیابی به نتایج آن باید هزینه کرد که در این خصوص از نظر افراد متخصص و سرشناس حوزه فلسفه و همین طور متخصصین علوم ورزشی بهره می بریم و به زودی نتایج این تحقیق بنیادی و اساسی را به اطلاع عموم خواهیم رساند.

- همان گونه که مطلع هستید تصور مردم این است که نوع نگاه و مدیریت در ورزش ایران علمی نیست و تصمیم‌گیری‌های اتخاذ شده در این حوزه از گذشته تاکنون به نحوی بوده که در پس ذهن مخاطبان ورزش این مساله وجود دارد که ورزش ایران از جایگاه علمی برخوردار نیست.

متاسفانه دقیقا همین گونه است که شما می‌گویید اما باید بدانید که بسیاری از نتایج به دست آمده درجامعه یک شبه به وجود نمی‌آید و حاصل تحقیقات گروهی است که تبدیل به دانش فنی شده و در نهایت به سطح جامعه می‌آید. پایه تغییرات در دنیا بر اساس تحقیقاتی علمی بوده و ما اگر در جامعه خود به چنین روندی توجه نکنیم نتایج مطلوبی به دست نمی‌آید و به همین دلیل نیز در بخش‌های مختلف کماکان مصرف‌کننده دستاوردهای خارجی‌ها خواهیم بود.

متاسفانه توجه به علم در ورزش ایران طی سالیان گذشته زیاد نبوده و هرکجا که بودجه‌ای کم آمده است از سهم بودجه‌های پژوهشی کاسته شده است.متاسفانه توجه به علم در ورزش ایران طی سالیان گذشته زیاد نبوده و هرکجا که بودجه‌ای کم آمده است از سهم بودجه‌های پژوهشی کاسته شده است. برای علمی کردن ورزش کشور باید هزینه کنیم و در این راستا پس از اخذ نتایج باید بتوانیم این نتیجه ها را به زبان ساده و قابل درک در اختیار مخاطبان آن پژوهش قرار دهیم که قطعا نقش رسانه ها در این میان به عنوان یک کاتالیزور و تسریع کننده تبدیل نتایج علمی به موارد کاربردی قابل استفاده در سطح جامعه بسیار حائز اهمیت است.