عقاب‌هایی که بالای سر تازه واردان بورس پرواز می‌کنند/ حباب یا جوسازی؟

اقتصاد۲۴- رشد قیمتی بازار سهام در دو سال اخیر بی‌سابقه بوده و این بازار رشد سریع و قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. این رشد آنچنان سریع بوده که در دو سال گذشته بازار سرمایه رشدی ۵۷۸ درصدی را تجربه کرده است.

 

همچنین آخرین خبر‌ها نشان می‌دهد که حدود ۱۳ میلیون نفر طی چند ماه گذشته به جمع سهامداران بازار بورس اضافه شده اند. استقبال از بازار سرمایه، حالا در تاریخ بازار‌های اقتصادی کشور بی سابقه است و این مسئله البته تردید برخی از کارشناسان را درباره حبابی بودن بورس به دنبال داشته است.

پیشتر هوشنگ خستویی، رئیس سابق شورای عالی حسابداران خبره در این خصوص گفته بود: «هدف دولت از رشد شاخص بورس، جمع آوری نقدینگی است، من بامیه فروش نیستم، می‌دانم ماجرا چیست. من اطلاع دارم دولت می‌خواهد تا پایان سال چقدر از رشد بورس درآمد کسب کند، این ظلم است.».

اما از سوی دیگر برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند حرکت نقدینگی و سرمایه‌های خرد مردم به سمت بازار سرمایه می‌تواند یک اتفاق مبارک در سپهر اقتصادی کشور به حساب آید، پول‌هایی که می‌تواند جذب بازار‌های موازی شود و با توجه به رشد نقدینگی قیمت طلا، ارز، مسکن و یا خودرو را بالا ببرد؛ اما این همه ماجرا نیست. ورود به بازار بورس کمی متفاوت از ورود به سایر بازارهاست. بورس نیازمند دانش بیشتر و البته تجربه کافی است. هر چند صندوق‌های سرمایه گذاری با واسطه می‌توانند برای مردم خرید و فروش کنند، اما تجربه نشان داده است مردم چندان اعتمادی به سپردن دارایی هایشان به صندوق‌ها ندارند هر چند این بی اعتمادی چندان ریشه واقعی ندارد.

با این همه، اما هشدار‌های حبابی در بورس همیشه مبتنی بر تحلیل عینی نیست. گاهی این دست از اظهارنظر‌ها می‌تواند ریشه در منافع برخی فعالان اقتصادی و یا حتی فعالان سیاسی داشته باشد. با این همه، اما کارشناسانی هستند که معتقدند جوسازی‌هایی هم صورت می‌گیرد تا با منفی شدن‌های مقطعی در بازار سهام تازه واردان را از چنگشان بیرون بکشند، موضوعی که در خرید مشکوک سهام عدالت توسط برخی بازیگران بازار سرمایه نیز خود را نشان داد. با این همه سوال این است که آیا احتمال ریزش بازار بورس و ضرر سهامداران تازه در آینده نه چندان دور وجود دارد؟

آلبرت بغوزیان، استاد دانشگاه و اقتصاددان در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: گرفتن کد بورسی از سوی مردم به هر بهانه از جمله سهام عدالت و یا صندوق‌های سرمایه گذاری، در مجموع اقدام مثبتی برای اقتصاد است. مردم به جای آنکه سرمایه‌های کوچک خود را به سمت سکه، خودرو، ارز و مسکن ببرند وارد بازار بورس کرده اند و این می‌تواند به تولید کمک کند و بار اضافی را نیز از روی شانه بانک‌ها بر می‌بردارد.

بغوزیان با بیان اینکه اقتصاد ما به جای بورس محور بودن، بانک محور است، اظهار کرد: این مسئله باعث شده هزینه‌های تولید افزایش پیدا کند، اما‌ ای کاش این اتفاق زودتر می‌افتاد. طی سال‌هایی که نقدینگی جایی غیر از بورس رفته است حالا به یکباره سمت بورس آمده و طبیعی است که شاخص بورس متورم می‌شود، ولی این به نشانه حباب نیست.

وی تصریح می‌کند: چیزی که ارزش آن بالاتر از آن است که روی کاغذ نوشته شده، معلوم است که در عرض چند ماه رشد‌های صد در صدی پیدا می‌کند. به بیان دیگر و با توجه به ارزش جایگزینی کارخانجات، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها، سیمانی‌ها و فولادی‌هایی که با دلار‌های ارزانتر ساخته شده اند، بیشتر از قیمت سهم‌شان است، پس طبیعی است که با تجدید ارزیابی دارایی هایشان ارزش آن‌ها بالاتر می‌رود.

این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: حال با این شرایط که نقدینگی به سمت بازار آمده است، باعث شده تا روند رسیدن به ارزش واقعی این گروه از شرکت‌ها زودتر شکل بگیرد. هر از چند گاهی هم اصلاح‌هایی در روند صعود خود دارد. در واقع بعد از هر صعود شارپی یک تنفس لازم است تا دوباره روند رو بالای آن تداوم پیدا کند.

 

بغوزیان معتقد است رشد بازار سرمایه حبابی نیست، اما شرکت‌های کوچکی هستند که با توجه به تقاضای ایجاد شده، ممکن است قیمت آن‌ها حبابی باشد، اما در کلیت بورس چنین نیست.

 

بغوزیان با بیان اینکه بازار سرمایه سال‌ها از ارزش واقعی خود عقب مانده است، می‌گوید: برای مثال شعبه یک بانک سال‌های سال رشد قیمت داشته است، اما سهام آن یک سال بالا نرفته است بنابراین شما به عنوان سهامدار این ساختمان ها، به میزان تورم باید ارزش دارایی تان نیز بالا رود.

 

عقاب‌هایی که بالای سر تازه واردان پرواز می‌کنند

 

این استاد دانشگاه در مورد احتمال ریزش بورس با ایجاد جذابیت در سایر بازار‌ها می‌گوید: افراد تازه وارد و کم تجربه در بازار سرمایه بیشتر تحت تاثیر هیجانات قرار می‌گیرند، اما کسانی که در بازار بورس حرفه‌ای هستند سرد و گرم بازار را چشیده اند و این هیجان به آن‌ها دست نمی‌دهد؛ بنابراین وقتی ریزشی رخ می‌دهد نگرانی برای آینده سهم شان ندارند.

بغوزیان تصریح می‌کند: پول‌های تازه وارد به بورس هر چند به صورت کلی برای بازار مثبت هستند، اما خطرشان رفتار‌های غیر حرفه‌ای در بازار است، برای مثال به محض اینکه ثبت نامی برای خودرو باشد سریع تحت تاثیر قرار می‌گیرند. معمولاً انتخاب‌های غیر حرفه‌ای می‌کنند و به جای مشورت در مورد یک سهم کاملاً بدون تحقیق خرید می‌کنند.

وی مهاجرت‌های سرمایه‌های کوچک به بازار‌های دیگر را برای بورس خطرناک می‌داند و اظهار می‌کند: اما یکسری افراد حرفه‌ای مانند عقاب منتظرند تا بر اساس این هیجانات سهم‌ها را از بازار جمع کنند تا به سود برسند.

این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: اگر بر سر در بورس بزنند شما هیچ وقت ضرر نمی‌کنید شاید خیال تازه واردان راحت شود، اما تجربه نشان داده است که معمولاً صبر در بازار سرمایه و اسیر هیجانات نشدن برای سهامدار در نهایت سودآور خواهد بود؛ این یک قاعده در تمام بازار‌های بورس دنیاست.