اقتصاد۲۴- سالهاست که زندگی مردم ایران با تحریم گره خورده است و این روزها که پیچ تحریم لحظه به لحظه سفت میشود و ارزش پول ملی بر روی سرسرهای پر شیب در حال نزول است، کار را به جایی رسانده که مردم عادی با سرمایههای خرد نیز به فکر حفظ ارزش دارایی و در خوشبینانهترین حالت با موج سواری بر صعود نرخ ارز، افزایش سرمایههای خود را رقم بزنند.
چنین فضایی باعث شده است تا تعادل بازار، یعنی کفه عرضه و تقاضا بهم ریخته و دولت ضمن اینکه آتش بیار این عدم تعادل شده است، برای جبران کسری بودجه خود، کیسههای خود را از سرمایههای مردم پر کند تا به قول رئیس سازمان برنامه و بودجه بتوانند، حقوق و مزایای کارمندان و یارانههای نقدی را به موقع پرداخت کنند.
با توجه به این شرایط سیامک قاسمی اقتصاددان کشور در گفتگو با خبر فوری، با بررسی شرایط اقتصادی کشور و افزایش نرخ دلار، مسکن و خودرو، آینده این بازارها را ارزیابی کرد و گفت: شرایط و متغییرهای بنیادینی که منجر به نواسانات شدید ارز از سال ۹۷ به بعد شده اند پا برجا هستند تغییری در شرایط ایجاد نشده است.
وی ادامه داد: همچنان تحریمهای نفتی با قدرت ادامه دارد، مشکلات جدی در صادرات غیر نفتی داریم، شیوع بیماری کرونا نیز به موارد قبلی اضافه شده که همه اینها باعث شده درآمد نفتی و غیر نفتی دچار کاهش شود.
کاهش درآمد نفتی و غیرنفتی کشور
این کارشناس اقتصادی با تاکید براینکه درآمد نفتی کشور نزول شدیدی داشته است، اظهار داشت: عدد و رقم دقیقی از میزان درآمد نفتی کشور وجود ندارد، چیزی که مسئولین میگویند این است که سال گذشته فقط ۸ میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم و به نظر میرسد امسال بدتر از گذشته خواهد بود.
این استاد اقتصاد بیان کرد: سال گذشته صادرات غیر نفتی ایران به طور متوسط تا دی ماه، ماهی نزدیک ۳.۵ میلیارد دلار بود که تحقق این عددامسال خیلی بعید است. حتی اگر تا نزدیک ماهی ۲.۵ میلیارد دلار صادرات غیر نفتی داشته باشیم موفقیت کسب کرده ایم. برای همین عرضه ارز همچنان محدود و بسیار محدود است از سوی دیگر کاری که سیاستگذار و بانک مرکزی به عنوان بازارساز میکند محدودیت شدید تقاضا است، چرا که عملا برای عرضه نمیتواند کاری انجام دهند.
وی تاکید کرد: تنها کاری که بانک مرکزی و سیاستگذار میتوانند انجام دهند این است قیمت دلار نیما را نزدیک به بازار نگه دارند تا صادر کنندگان ترغیب شوند ارز اندک از صادراتشان را به کشور بیاورند چرا که اگر بین نرخ ارز آزاد و نیمایی شکاف بیفتد، صادرکنندگان به هر طریقی در برابر ارزآوری مقاومت میکنند.
بانک مرکزی با سرکوب تقاضا بازار ارز را کنترل میکند
قاسمی تصریح کرد: واقعیت این است که عدم توازن جدی بین ورودیهای ارز کشور و هزینههای ارزی وجود دارد از آن طرف بانک مرکزی، با مدیریت تقاضا، البته اگر بخواهیم دقیقتر صحبت کنم با سرکوب تقاضا بازار را کنترل میکند.
وی افزود: بخش زیادی از مشکلاتی که الان در بازار کالاهای مختلف کشور پیش آمده، ناشی از سیاستهای بانک مرکزی است. بانک مرکزی ارز تخصیص نمیدهد، از این رو هر چه جلوتر برویم و اگر چالشهای سیاسی جدی تری پیش بیاید روند صعودی برای نرخ ارز قابل پیش بینی است.
این اقتصاددان افزایش دلار در چه کانالی را پیش بینی کرد و گفت: اینکه ارز در چه کانالی افزایش پیدا میکند، بستگی به پارامترهای سیاسی دارد، اینکه روند تحریمها به کدام سمت میرود، لغو تحریمهای تسلیحاتی تمدید میشود یا خیر؟ ا ایران از NPT و برجام خارج میشود یا خیر؟ همه این موارد باعث میشود سرعت افزایش، تند و کُند، شود، اما در اینکه روند صعودی است تردیدی نیست چرا که از لحاظ اقتصادی مشکلاتی داریم.
قاسمی با اشاره به اینکه بازارهای دیگر مثل مسکن و خودرو دست خوش تغییرات شده اند، تاکید کرد باید کلی موضوع را دید، اقتصاد کشور دچار تلاطمهایی شده است که ریشه آن یکسری مشکلات ساختاری اقتصادی است که تحریم این مشکلات را رو کرده است.
تحریم، مشکلات اقتصاد کشور را نمایان کرد
کارشناس اقتصادی گفت: وقتی تحریم نبودیم و درآمد ارزی خوبی داشتیم مشکلات پنهان بود، عملا تحریم مشکلات را نمایان کرده است. اکنون دچار پدیده مازاد نقدینگی در سطح اقتصاد ایران هستیم، رشد نقدینگی در ایران همگام و همراه با رشد نرخ اقتصادی نبوده است، اقتصاد ایران سالها است درجا میزند، طبق آمارهای مرکز پژوهشهای مجلس، مرکز آمار ایران و نهادهای رسمی میانگین نرخ رشد اقتصادی ایران در دهه ۹۰ صفر بوده است، یعنی اقتصاد ایران ظرفیت جدیدی ایجاد نکرده است. میانگین رشد نقدینگی در ۱۰ سال گذشته سالی ۲۵ درصد بوده است.
قاسمی با بیان اینکه در این ارقام عدم توازن مشخص است، اظهار داشت: اکنون حجم پول زیاد میشود، اما ظرفیت سازی صورت نمیگیرد، هر روز شاهد جریان نقدینگی در بازارهای مختلف از جمله دلار، طلا، مسکن و خودرو هستیم. این داستان تا موقعی که ظرفیت سازی شود، ایران وارد اقتصاد پویا شود و اصولا سطح تجارت خارجی افزایش یابد و پول وارد جریان اقتصاد واقعی شود داستان ادامه دارد.
بیشتر بخوانید: سرمایه گذاران بازار سرمایه مراقب دامنه نوسان باشند
وی با تاکید براینکه تلاطم در بازارها ربطی به این ندارد که مردم به کالاهای مصرفی نگاه سرمایهای دارند، تصریح کرد: مردم نگرانند و حق دارند، نباید این نگرانی را سرکوب کرد، مردم حق دارند در برابر تورم از دارایی هایشان محافظت کند.
قاسمی تاکید کرد: در این میان اگر سیاست گذار میخواهد در سطح کلان، تقاضا را از سفته بازی به سمت واقعی شدن ببرد باید سر منشا یعنی تورم را کنترل کند. تورم را به راحتی نمیتوان کنترل کرد بلکه دولت باید منابع عرضه را زیاد کند که الان این کار ممکن نیست؛ بنابراین اینکه مردم هجوم میبرند به بازارهای مختلف حق دارند چرا که میخواهند از دارایی خود محافظت کند اگر در سالهای ۹۴ تا ۹۶ بازارها آرام بود، چون تورم پایین بود و مردم احساس افزایش تورم و از دست رفتن دارایی شان را نداشتند.
این اقتصاددان برای حفاظت از سرمایه توصیه کرد: در این تردید نیست که بازار سرمایه سالمترین بازار است، اما آنجا هم یک سری مشکلات داریم، بازار سرمایه ایران اگر بخواهد رشدهای طلایی خود را به این روند ادامه دهد، قطعا با خروج ناگهانی سرمایه رو به رو میشود.
وی توضیح داد: اگر در بازاری به مردم سود ۵۰ درصد داده شود و یک مرتبه این سود به ۲۰ درصد کاهش یابد، با اینکه سود ۲۰ درصد هم عالی است، اما شاهد خروج سرمایه از بازار خواهیم بود و این خطرناک است.
قاسمی گفت: بنابراین بازار سرمایه بازار خوبی برای اینکه مردم از دارایی شان در برابر تورم محافظت کنند البته به شرطی که از رفتارهای هیجانی جلوگیری شود که متاسفانه نه تنها جلوگیری نمیشود بلکه دولت و سیاست گذار به رفتارهای هیجانی دامن میزند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه تا زمانی که تحریمها رفع نشود، اقتصاد ایران بهبود پیدا میکند، تصریح کرد:البته با رفع تحریم، ایران بهشت نمیشود ما هزار و یک چالش از گذشته داشتیم، این تصور که در برجام ایجاد شده که با امضای برجام ایران سوئیس میشود درست نیست، اما تا تحریمها هست هیچ اصلاح جدی بنیانی ممکن نیست، اما سیاست گذاری مقطعی ممکن خواه بود.
مالیات بر عایدی ورود به بازارهای غیرمولد را مختل میکند
مهدی طغیانی نماینده مردم اصفهان در مجلس یازدهم و عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه در این باره که مردم در چه بازاری سرمایه گذاری کنند، به خبر فوری گفت: اگر این سوال از جنبه فردی باشد باید به مشاورین مراجعه شود، اما اگر از دیدگاه سیاست گذاری باشد که معمولا مصلحت جمع را میبیند، تفاوت میکند.
این نماینده مجلس ادامه داد: از نگاه سیاست گذار سرمایه خرد مردم نباید وارد بازار نامولد شود و باید سرمایه به سمت بازار مولد، بازار تولید و ایجاد ارزش برود، از سوی دیگر باید تلاش کرد با ساز و کار و ابزارهایی ورود سرمایهها به بخش غیرمولد اقتصاد مختل شود.
وی با اشاره به مالیات بر عایدی سرمایه اظهار داشت: با مالیات بر عایدی سرمایه عملا میتوان جلوی ورود افراد به این بازارها را گرفت، تا افراد به سمت بازار خودرو نرود و به این کالا مصرفی نگاه کنند. این بازارها نمیتوانند سیل حرکت سرمایهها نامولد را تاب بیاورند در نهایت و قیمتها جهش پیدا میکنند.
نماینده مردم اصفهان در مجلس تاکید کرد: بنده به عنوان نماینده و سیاست گذار که نفع جمع و کشور را میبینیم توصیه میکنم مردم برای حفظ سرمایه به بازارهای غیرمولد رجوع نکنند و از مشاورین برای سرمایه گذاری کمک بگیرند.
دولت در مظان اتهام جبران کسری بودجه است
در این میان غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده سابق مجلس که در کمیسیون برنامه و بودجه عضویت داشت در گفتگو با خبر فوری با اشاره به افزایش قیمت دلار در هفتههای اخیر گفت: از ابتدا تاکید داشتیم که در سال ۹۹ با کسری بودجه شدید روبه رو خواهیم بود این مبلغ تا ۱۵۰ هزار میلیارد تومان در پیش میبینی میشود و اگر تدبیر نشود و تعارفها ادامه پیدا کند این مسیر ادامه دارد، بنابراین دولت باید برای جبران کسری بودجه فکر اساسی شود.
وی ادامه داد: دولت در مظان این اتهام قرار دارد که تغییر نرخ دلار برای تسعیر ارز است، که به معنای جبران کسری بودجه است، نمیخواهم این موضوع را تصدیق کنم، اما عدم فروش نفت، عدم دریافت مالیات به دلیل شرایط کرونا، عملا تحقق درآمد دولت را با مشکل مواجه کرده است، این شرایط باعث متشنج شدن بازارها میشود و دولت به خصوصو رئیس بانک مرکزی با حرف، شعارها و مصاحبه نمیتوانند کاری پیش ببرند، دولت باید فکر اساسی کند.
نماینده سابق مردم رشت در مجلس تاکید کرد: دراین بحران دولت سهام عدالت را در بازار ریخت تا بتواند بازار را جمع کند، در عین اینکه کار خوبی بود، اما باید گفت بازار ظرفیت این حجم نقدینگی را نداشت.
جعفرزاده عنوان کرد: نمیتوانم بگویم مردم به کدام سمت بروند و چه کار کنند.
وی افزود: دولت با عدم برنامه ریزی از گذشته باعث شد که یک مرتبه مسکن در حجم وسیعی دچار مشکل شود، از سویی تلاش کرد با بزن و بگیر بازار خودرو را مدیریت کند، اما تا زمانی که اجازه واردات خودرو داده نشود و انحصاری باشد، مشکلات ادامه دارد.
جعفرزده ایمن آبادی گفت: باید در ساختار اقتصادی باید بازنگری جدی شود، شرایط کشور تببین شود و راهکاری اتخاذ شود، پیچ تحریمها هر روز سفتتر میشود نمیدانیم کشور چقدر میتواند تحمل کند؛ تحمل مردم به مرزهای نهایی خود نزدیک است.
این نماینده ادوار اظهار داشت: دولت باید شجاعانه اقداماتی انجام دهد چرا که هر چه جلوتر برویم کار سختتر میشود، برای اواسط سال ۹۹ نگرانیم و جای سوال است که برای بودجه سال ۱۴۰۰ چه برنامهای دارند، مجلس دچار مسائل حاشیهای شده، هنوز کمیسیونها تشکیل نشده، نمایندگان به جای پرداختن به موضوعات اصلی حرف از ازدواج اجباری، تغییر نام فرودگاه، ختم قرآن میگویند در حالی که باید هر چه سریعتر برای کسری بودجه ۹۹ و برای بودجه سال ۱۴۰۰ فکری کنند.
به نظر میرسد با وجود اینکه اقتصاددانان و قانونگذاران از شرایط اقتصادی کشور با خبر هستند و مدام اطلاع رسانی میکنند، مردم همچنان به سمت سرمایه گذاری در بازارهایی میروند که روند افزایشی زودبازده دارند و به توصیههای کارشناسی توجهی ندارند.
منبع: خبر فوری